Hankamotz gertatu den ikerketa
Bilboko «Gran Via» perpendikularki zeharkatzen du «Marqués del Puerto» kalea. Bertan dago «Windsor» arte galeria edo, gaur egungo izenaz esateko, «Kulturgintza». Marko horretan liburu berri baten aurkezpena izango da, Ana Maria Guasch, jaiotzez kataluniarraren «Arte e ideologia en el Pais Vasco: 1940-1980».
Liburu mardula dugu, ia laurehun orrialdetara iristen dena, argazkiz hornitua, zoritxarrez argazkiok zuri-beltzean badira ere. Zertarako ote kolorerik gabeko argazkiak batez ere pinturari buruz hitz egiten agertzean digun liburu batetan, kontuan hartzen bada bi mila eta berrehun pezeta ordaindu behar dituzula liburuaren truke? Ordua jarri didate egilearekin hitz egiteko eta heltzen den artean gainbegirada luze bat ematen diot liburuari, oharpenak hartu eta hainbat gogoeta buruan gurutzatzen. Kontrasolapako argazkiari begiradatxo bat noiz behinka ea ezagutu egiten dudan. Ezagutu dudanean, ez argazkiari esker ondo igarri duzunez, mahai baten inguruan jezarri eta berbetan hasten gara, lehen puntu legez ARGIA bera hartuta. Nire interlokutoreak ez du aldizkari hau ezagutzen. Ale bat erakusten diot, azkena erakutsi ere. Aleari dagokion zenbakia irakurtzen duenean txarto irakurri duela eman eta galdetu egiten dit. Baietz esaten diot, zenbaki hori aleari dagokiola diotsot: azaldu egiten diot, gaingiroki, aldizkariaren nolakotasun, historia e. a. Beraren begiradak zera diola dirudi, ea nola arraio ote den posible berak ez ezagutzea halako aldizkari bat. Nik, neure aldetik, behin Azurmendiri irakurri niona, hots, herri honen historia idazten ari direnak euskaldunok euskaraz diogunaz ez direla hurrundik ere jakituan eta askori, gainera, bost axola diola (ez diot honekin emakume honen kasuan hala denik, ez baidakit ezer berari buruz)
Eskoletan nire ikasleei metodologia ezberdinetaz mintzatzen nintzaien, baina nik esperimentatu egin gura nuen horietako metodoren bat, beraz, liburu honetan metodo «soziologiko-marxista» ezartzen saiatu naiz. Liburuaren izena ere hortik dator, ez kanpoko formak edo itxurak, azalekoak aztertu, zergatiak bilatuz joatea baino, baldintzapenak eta erresorteak bilatu nahi izan ditut eta ideologiaren arazoak eta artearen era bereiztezinez batera gauzatzen zena artista hauengan konturatu nintzen.
Althusser-ek zera dio, «testu bat irakurtzeak, lehenengo eta behin beraren problematika identifikatzea signifikatzen du»; perpausa horrek guztiaren giltzarriaz jabetu arazi zidan, orduantxe ulertu bait nuen euskal artea ulertzea ez dela formalismoa ulertzea, atzean dagoen ideologia baino: euskal artea sorrarazi duen ideologia arakatzeak arduratu nau.
66. urterarte euskal artistatzat aipatu gaiak lantzen zituena jotzen zen; ikonografiak determinatzen zuen baskotasuna. Urte hartatik aurrera artistak retxazatu egiten du figurazioa eta hizkera abstrakto bat besarkatzen du, abstrazioa bait da euskal artistak bilatzen duen sustrai horiei hobekien egokitzen zaiena. Astrazioa konstruktibista da, geometrikoa, espazioa bilatzen duena –espazioaren gaia oso garrantzitsua da, Txillida eta Oteizaren obren protagonista nagusia da bera–: garrantzizko beste zerbait ere badago hemen, hots, azkenean Oteizaren ideiak asimilatuak direla, zeren euskal artearen ezaugarria maisu eza izan bait da. Mende hasieran behar bezalako tradizio ezagatik, artistek begirada Madrilera zein Parisera zuzentzen zutelarik –lehiaketa «nazionalak», medailak, e.a.– inpresionismoa, favismoa, Iturrino, Regoyos; edo lehen nazionalismoarekin bat ditugu, Arrue, Zubiaurre, euskal artea egin nahirik, Sabino Aranak arteaz zituen ideia neofastoekin bat.
Nazionalismoaren ideologiari kontrajarrita, mendeko lehen heren honetan ideologia sozialistaz hitzegin behar dugu. Arteta izan zitekeen maisu hori, baina hil egin zen 1940. urtean. Errepresioak gogorki jo zuen gerraostean; pintore domingero urdinek jabetu ziren, medikoak, abokatuak... figurazioa egiten dutenak, oso regionalistak, teknika inpresionistaz, bangoardistena zelakoan edo.
Oteiza datorrenean aldatzen da panorama. Gaur egunerarte bera dugu maisua. Proposatzen duena erabat berria da, hots, historiaurreko artegintzan bilatu behar ditugula euskal artearen iturriak.
Elkarrizketa amaitutakoan liburuaren aurkezpena jendearentzat. Aretoan Arte ederren eskolako zenbait ikasle eta irakasle, pintore eta artista ezagunak... giro berezia. Elitista. Berriro ere galdera, berak liburuaren azalean dioen bezala askotan joana dela Nafarroara hango artistek baskotzat dutelako beren burua, baina halaz eta guziz ere Pais Vasco delako komunitate hiruprobintzialera zuzendu duela bere azterketa.
Agerraldia deitu zuen Laudioko mugimendu feministak igandean, Odoloste eguneko goizaldean Txosnagunean gertatutakoa salatzeko.
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Igande arratsaldean irten da Bartzelonako portutik Palestinaren aldeko inoizko ontzidirik handiena: 30 itsasontzi inguru eta 300 bat ekintzaile, Gaza helburu, blokeoa apurtu eta genozidioa salatzeko. Bidean ontzi gehiago batuko zaizkie Mediterraneoko hainbat portutatik. Gauean... [+]
AEBetan, Apelazio Auzitegiak Donald Trump presidenteak ezarritako muga zerga gehienak bertan behera utzi ditu. Dena den, ez ditu urriaren 14ra arte indargabetuko, eta bitartean, ia segurua da Trumpek helegitea jarriko duela. Presidenteak uste du Auzitegi Gorenak arrazoia emango... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons. Donostiako Orfeoia.
Koru zuzendaria: Esteban Urzelai.
Bakarlariak: Julia Kleiter (sopranoa), Christian Gerhaher (baritonoa).
Egitaraua: Mendelssohn eta Brahmsen lanak.
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Hamar minutu igaro dira lur hartu dugunetik. Bizkaiko kostatik sartu, Leioa gainetik igaro eta gurpilek ordeztu dituzte hegalak Loiun. Bosteko ilaretan irten behar omen da hegazkinetik eta gu hogeita zazpigarrenean gaude zain. Estatubatuarren ikerlanek diote istripu bat egonez... [+]
Eraberrituta dator Laba. Egoitza handiagoak ostalaritza eskaintza zein kultur ekitaldiak baldintza hobeagoetan ematea ahalbidetuko du.
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.
Bizitza azkar pasatzen dela entzun eta esaten dugu maiz. Hala ere, gizakiok urte dezenteko bizi-itxaropena daukagu. Hainbat urte izan ohi ditugu ongi garatu, bizi eta ugaltzeko. Badira, ordea, hori guztia denbora askoz ere laburragoan egin behar duten gu bezalako ugaztunak:... [+]
Odolustea uztailaren 10ean hasi zen. Hamar buru hil zaizkigu harrezkero: hazarkume bat, ahari bat eta zortzi ardi. Odol analisiek baieztatu dute mingain urdinaren gaitzaren ondoriozko heriotzak izan direla denak ere.