TERESA DEL VALLE, EUSKAL EMAKUMEAREN IKUSPEGI IDEALIZATUA HAUTSI NAHIAN

1985eko maiatzaren 26an

Beste bederatzi lagunekin batera, euskal emakumeari buruzko ikerketa burutu du
TERESA DEL VALLE, EUSKAL EMAKUMEAREN IKUSPEGI IDEALIZATUA HAUTSI NAHIAN
Zorroagako Fakultateko zenbait ikasle eta irakasle duela hiru urte t'erdi bildu egin ziren eta herri honetako emakumeari buruzko ikerketa antropologiko bati ekitea erabaki zuten. Hiru urte eta gero, berriki argitaratu den liburuari mamia ematen dion ikerlana burutu zuten. Bertan zerbait interesgarria dagoelakoan hurbildu ginen Teresa del Vallerengana.
ARGIA.–Baliteke beharbada ineteresantea izatea liburuaren izenburuarekin hastea, hots, berak sujeritzen duena: "Mujer vasca: imagen y realidad».
TERESA DEL VALLE.–Hasierako izenburua desberdina zen: «Estudio comparativo sobre la mujer vasca, en el medio rural, costero y urbano». Hau izan da azken urteotan gure lana mugatu duen izenburua. Gertatzen da gero liburua kaleratzeko ordua izenburuak laburra behar duela, eta liburuaren edukia hobekien laburtzen zuena atera den hau izan zen, orohar. Nolabait, euskal emakumea nola izan den ikusia eta tratatua alde batetatik, eta bere benetako egoera eta errealitatea bestetik, kontrajartze hori gure lanean zehar uneoro agertu zaigu.
A.– Nolaz sortu zen eta aurrera eraman, delako projektu hau?
T.V.–Zorroagako ikasle batzu eta ni neu juntatu ginen elkarrekin genituen kezka batzuk batuta. Kezka horiek emakumearen errealitatea zehaztearen inguruan mugitzen ziren, eta horien arabera projektu bat gauzatzeko gauza izan ginen. Diru-laguntza bat eskuratu genuen eta harrez gero hiru urtez horretan lanean ihardun gara.
A.– Zein izan zen azterketa hau martxan jartzeko izan zenuten asmoa?
T.V.–Hutsune haundi bat ikusten genuen emakumeei buruzko azterketei zegokienez. Alde batetatik, aipamen ugariak egon ohi dira baina beti beste azterketa orokorrago baten barruan eta ez espezifikoki emakumea gai bezala hartuz. Esate batera, mitologia aldetik askotan ikutua izan da, sorginen gaia ikusgarria da zein ugari eta zelako maiztasunez izan den aztertua. Badirudi sorginen alderiaz aparte emakumeak interes gutxi sortu duela antropologo eta soziologoen artean. Beraz, lehenengo helburua tematika aldetik hutsune hori betetzea zegoen.
A.–Euskal emakumeari buruz esan eta idatzi diren gauzen arabera sortu den emakumearen irudiak, beraz, ez dator bat errealitatearekin...
T.V.–Horixe da, guk lanean hasi aurretik nolabait intuitzen genuen nahiz eta baserriaren barruan emakumearen goraipatze formal bat egon, bere inportantzia goratuz, gero errealitatean konturatu ginen amatasuna gurtu egiten zela, baina beti gizarteak markatzen zion moduan, eta ez emakumeak berak nahi zuen moduan. Alde horretatik historiaren zenbait mementutan emakumeak esan nahi izan duenean amatasuna beste modu batez planteiatu nahi zuela, hori ez, hori ez zen errespetatzen. Beraz, baserri giroan emakumea eta amaren papera goraipatzen zen baina beti molde oso zehatz batzuren arabera. Behin eta birritan aipatzen diren mito batzuk, beraz, errealitatearekin korrespondentziarik ez zutela susmatzen genuen eta horrek bultzatu gintuen azterketari ekitera.
A.–Gero, liburuan zehar idatzi diren liburuak eta artikuluak zehazkiago aztertzen dituzue. Zein konklusio atera dituzue hortik?
T.V.–Lehenik, ikusgarria da nola egin diren antropologiazko lan guztiek erregularitate haundieneko jokabideak eta jarrerak baino ez diztutela hartzen aztergai bezala, gatazka guztiak eta arautik irteten direnak inondik agertzen ez direlarik. Gizarte guztiak orekatuak balira bezala agertzen dira, eta emakumeak inoiz kontraesanik izango ez balute bezala. Guztiz imajina idealizatua eskaini ohi dutela esan genezake. Miren Etxezarreta ekonomilaria izan daiteke horretatik apartatzen den egile bakarra.
Gero ere ikusi izan dugu baserrietan ematen omen den teoriazko "igualitarismo" hori ez dela sexuen berdintasun batetatik abiatzen, baserriaren estruktura ekonomikoek aurrera ateratzeko hala eskatzen dutelako baizik, hots, estruktura jerarkizatu batez baserriak ezingo lukeela iraun.
A.–Zein metodo erabili duzue aztertetarako?
T.V.– Denetarik. Parte hartzea, esate batera, komunitate baten barruan denboralditxo batez bizituz, edota argazkiena, edota inkestarena. Modu askotako inkestak egin ditugu, eta agian inkesta inportanteena izan dena kasik hirurehun informalariri egin diegu, baina hor agian komeni da esatea inkesta horren berrogeitamar galderak zehazteko hiru hilabete pasa genituela, eta hiru hilabete horiek baino lehenago, hainbat eta hainbat hilabete pasa genituela beste kanaletatik ere informazioa bilduz. Horrekin esan nahi dut gisa guztietako metodoak erabili ditugula, baina ahalik eta prezestasun haundienarekin.
A.–Zein izan da ikerketak honek antropologi aldetik egin duen aportazio interesgarriena?
T.V.–Lehena oso ikerketa aktuala dela. Gero, bere sakontasuna. Eta hirugarrenik, bere ezaugarri konparatiboa, hiru ingurune guztiz desberdinetako emakumeak hartuz elkarrekin alderatu bait ditugu ikerketa honetan. Metodologia bera ere niretzat interesgarria izan daiteke, teknika desberdinak elkarrekin nola konplementatu ditugun ikusita. Bukatzeko, beste aportazio oso zehatz bat aipatuko nuke: nazionalismoak emakumeari buruz eraiki duen imajina eta izan duen eragina aztertzea.
A .–Nazionalismoari eman diozuen pisua nabarmena da liburu guztian zehar.
T.V.–Bai, izan ere gure ustez nazionalismoak sistema global bat eraiki nahi duen mementutik emakumearen egoera eta imajinari buruz aportazio inportanteak egin izan ditu eta egiten ditu. Horrexegatik parte haundi bat horrixe dedikatu diogu, eragin eta erlazio hori aztertetzeari, nazionalismo historikoan nahiz nazionalismo erradikalean.
A.– Liburu honek zein aportazio egin diezaioke gaur egun emakumeek aurrera daramaten hainbat borrokari?
T.V.–Nik uste dut liburu honetan agertu diren hainbat kontraesanek abiapuntua eman diezaieketela beren askapenaren alde borrokan ari diren emakumeei erreibindikazio-puntu konkretuak aurki ditzaten. Esate batera, emakumeek gizarte honek bizi duen aldaketa-prozesuan parte hartu nahi izan arren, beti bigarren maila batetan geratzen dira, askotan haien borondatez (edota haiek aurrera jotzeak gizona atzean geratzea suposatzen badu). Adibide oso konkretu bat ipiniz, emakume guztiek ikusten dute lanpostu bat edukitzeak libertate haundia ematen duela eta beren nortasunaren desarroilo haundia erakartzen duela, baina gehienek pentsatzen dute lanpostu bakarra egonda hobe dela gizonak hartzea berak baino. Kontraesan horiek erreibindikazioetarako bidea eskaintzen dute.
E.JIMENEZ J.LANDA

Hiru urte luze pasa dituzte Teresa del Vallek eta bere lankideek azterketa hau burutzen.
26-27

GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaBesteak
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaBesteak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
PertsonaiazVALLE1
EgileezJIMENEZ2Gizartea

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

EAJk Mundakako bere alkatea presionatzen zuen, udaleko idazkariaren gainetik aritzeko

Xabier Letona Biteri

"40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko"

Estitxu Eizagirre

Bizkaia: EAJren gotorlekua kolokan?

Jon Azkune Torres

Ez da zapalkuntza? Orduan, asimilazioa

Ane Ablanedo Larrion

Azkenak

2024-04-22 | Garbiñe Larrea Iturralde

Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]

2024-04-22 | Eneko Bachiller Otamendi

Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]

2024-04-22 | Jakoba Errekondo

Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.

2024-04-22 | Garazi Zabaleta

Txaramela

Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

Eguneraketa berriak daude