Zer esan nahi dute ‘begiratu’, ‘ulertu’ eta ‘pertsona’ hitzek?
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ez da akaso harrotasun seinale nire aurrean dauden pertsonak pertsona izango ez balira bezala begiratzea? Bai, noski baietz. Baina nola espero dugu bestela besteak ulertzea? Ulertu, behatu, begiratu. Besteak ulertu nahi izateak, ez du jarrera harro hau eskatzen? Ni pertsona izatea zer den badakidala, zu ulertzea behar dut; alabaina, zu pertsona bazina jada ezagutuko zintuzket.
Hortaz, besteak ez-pertsona gisa ulertu baino lehen, ez dugu guk, nik alegia, neure burua pertsonatzat hartu behar? Besteak zer diren esateko, adierazteko, nire nortasuna ezagutu behar dut. Haiek, gu, ni… Nor dira? Nor gara? Nor naiz? Pertsonak ez-pertsona balira bezala ulertzen dituen pertsona naiz ni? Ondorioz, nik haien aurre eta haiek nire aurre? Eta zer pasatzen da gu eta gutarrekin? Zer esan nahi du “gu” izateak? Zerk definitzen gaitu? Alteritateak ala berdintasunak; hau da, gu pertsonok haiek, ez-pertsonak, kontran edukitzeak ala denok pertsonak izateak. Azken kasu horretan, zerk inportako luke gu guztiok pertsonak ala ez-pertsonak izatea, ez luke berdin emango, ez ginateke dena den berdinak izango? Ez da hori inportanteena, denok berdinak garela, inor ez dela diferente?
Arazoak, aldiz, ez gaitu gu (nortzuk gara “gu” hori?) bakean uzten. Pertsonak eta ez-pertsonak, zein da ezberdintasuna? Denok pertsonak garela esatea edo denok ez-pertsonak garela esatea, ez da gauza bera? Ez, ez da. Gu, pertsonak, ez gara haiek, ez-pertsonak. Ni, pertsona, ez naiz hura, ez-pertsona. Gu, ez-pertsonak, ez gara haiek, pertsonak. Ni, ez-pertsona, ez naiz hura, pertsona. Ze nahaste-mahastea hau, ezta? Zenbat ni, zenbat gu, zenbat haiek… Berriz botako dut galdera, nortzuk gara “gu” hori? Nor da “ni” hori? Pertsona bagara, eta gu horren barne ni ere banago, badakit zer naizen, hots, “persona”, “prosopon”, antzezle, maskara baten jabe, nortasun finko bat, nitasun ziur bat. Kontraz, zer esan nahi du ez-pertsona izateak? Ez dakit... Ni pertsona naiz… Erne! Ez hain azkar, benetan naiz pertsona? Askotan zalantza da nire ziurtasun bakarra eta beti nago beldur nire maskara ez ote den apurtuko, nire nortasuna, hain hauskorra den nire nitasuna, ez den kolokan jarriko. Antza denez, ez naiz nik uste nuena, ez naiz pertsona, ez-pertsona baizik; izan ere, ni ez naiz nire nortasuna denbora gehiagoz, ni nire beldurrak, zalantzak, zauriak eta arrakalak naiz.
Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da?
Eta parte naizen gu hori, parte naizen pertsonen talde hori, zer izango da beraietaz? Jada ez naiz beraien parte, orain gu hori haiek batean bihurtu da. Beraz, lehen haiek zirena, orain nire gu eta gutarrak dira? Kontuz, lasterregi goaz, agian gure nortasuna mehatxatuta ikusten dugulako… Haiek, hasieratik, ez-pertsonak ziren, ni, ordea, pertsona. Arestian aitortu dugu, edo dut, jada ez dakit… Nire nortasuna, nire nitasuna, pertsona naizen hori, egiatan ez-pertsona dela; hau da, betidanik izan naiz ez-pertsona, betidanik haiek gu izan gara, betidanik ni haien parte izan naiz. Arazoari buelta eman diogu? Gerta liteke nortzuk garen jakitea? Gu ez-pertsonak gara, haiek, aldiz, pertsonak. Hala ere, honek hasierako egoeran uzten gaitu, gu haien aurka, ez-pertsonak pertsonen aurka, borrokaren noranzkoak ez du garrantzirik. Edozein modutan ere, pertsonek harrotasunez begiratzen gintuztenean, nindutenean, ni ulertu nahian, hango arakatze lan horietan, zer ari ziren gugan bilatzen? Ez lirateke beraien nortasuna bilatzen egongo? Beraien nitasuna ulertzen saiatzen?
Amaitzen joateko, nahaste-borraste honekin bukatzeko eta hainbeste joan-etorri horiek guztiak behingoz gelditzeko, idazleak, bere harrotasunetik, hurrengoa esan nahi dizu, irakurle agurgarria: galdera horien guztien atzean eta zentzugabekeria horien artean, benetako hausnarketa dago (nitaz eta gutaz fidatu)... Den-dena irakurri baduzu, galdetu iezaiozu zeure buruari zergatik egin duzun. Zergatik esfortzatu zara nire txantxak ulertzen eta lerro hauek begiratzen? Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da? Nola begiratzen duzu zuk, nola ulertzen duzu zuk? Irakurtzea ez da begiratzea, ez da zeure burua ulertzen saiatzea? Eta idaztea, ez da nire, zure, gure, zuen eta haien, zalantzak eta zauriak arakatzea eta ikertzea? Hortaz, barkamena eskatu nahi dizut, irakurle laguna, hau guztia pertsona zela uste zuen ez-pertsona baten auto ikerketa lana izan baita.
Andoni Tamayo Arrizabalaga, filosofoa
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gauza garrantzitsu asko gertatzen ari dira Palestinan, Euskal Herrian eta munduan. Espantu israeldarraren aurrean Euskal Herrian inteligentzia kolektiboa martxan dago, inoiz baino indartsuago. Jende ezberdin asko, toki ezberdin askotan, gauza ezberdin asko egiten ari da... [+]
Palestinan gertatzen ari diren gizadiaren aurkako krimenak “berariaz gaitzesten ez dituzten” Israelgo erakundeekin harremanik ez izateko 2024ko apirilean EHUko Gobernu Kontseiluak hartu zuen konpromisoaz gain, beste urrats bat eman du euskal unibertsitate publikoak... [+]
Aurtengo uda garaian 46 gradutara iritsi da tenperatura Espainia eta Portugaleko leku batzuetan. Europako beste leku batzuetan ere 40tik gorako tenperaturak izan dituzte, baita Euskal Herrian ere. Iaz baino tenperatura altuagoak izan ditugu eta aspalditxo izan ditugun handienak... [+]
Nazio Batuen Batzorde batek bi urte behar izan ditu palestinar herriak hamarkadetan salatu duena berresteko: Israelgo estatu sionista genozidioa gauzatzen ari dela. Herri presioa gero eta handiagoa da gure agintarien gainean, eta nazioarteko boikotak lehen arrakalak ireki ditu... [+]
TikTok-en parafernaliatik urrun bizi naizenez, aurreko egunera arte ez nuen jakin Maria Pombo horren berri. Sare sozialek orduero aurkitzen dute kalapitarako gairen bat eta, honakoan, kristorena sortu zuten influencerrak irakurtzearen gainean egindako adierazpenek. "Esango... [+]
Badira egun batzuk Instagrameko @denuncias_euskalherria kontuan argitalpen bat agertu zela. Bertan, ama batek adierazten zuen bere alaba Bernedoko euskal udalekuetan egon zela hamabost egunez eta talde mistoetan dutxarazten zituztela 13-15 urte bitarteko nerabeak, aukerarik eman... [+]
Aurrekoan idatzitako Irakasleon figura artikuluaren harira, kontu esanguratsu bat landu nahiko nuke. Artikulu horretan aipatu bezala, jende askoren ahotan dabil irakasleon lan karga baxua dela (gehienbat hezkuntza publikokoena), eta ditugun pribilegioak gehiegizkoak direla. Ez... [+]
Euskal Eskola Publikoaren alde borrokatzea STEILASen ikurra da. Ikasturte hasierarekin batera, gogoratu behar da aurreko ikasturtean hainbat kolektibotan akordio garrantzitsuak sinatzea lortu genuela, hezkuntza publikoan grebak eta mobilizazioak egin eta gero. Lan-akordio horiek... [+]
Jakina da poliziari esku sartzeak beti dakarrela arrisku nabaria. Bere garrantziagatik eta seriotasunagatik, kontuz aztertu beharra eta larria denez, terminologia-trabarik gabe, badaezpada.
Duela aste batzuk Ertzaintzak Azpeitian egindako esku hartzeak, bertako herritar askok... [+]
Edozein arlotan, arazo bat suertatzen denean, eta ia inor ados jartzen ez denean, ohiko galdera plazaratzea da onena: Nori egiten dio mesede?
2024ko irailaren 11n, "Lortzear ote gaude?" izeneko artikulua argitaratu ziguten hainbat hedabidetan. Urtebete igaro da eta garbi esan dezakegu: EHUko gobernu aldaketak (Ferreira zen buru, Bengoetxea da orain) ez digu aurrerabiderik ekarri. Orduko zailtasunek zailtasun... [+]
Aurtengo ekainaren 25ean Eutanasiaren legeak laugarren urtemuga bete zuen. Nire iritziz, lege hori hainbat biztanleren lanari esker lortu da, eta, nolabait, pentsa dezakegu merezitako saria izan dela; izan ere, lege hori lortu bitartean pertsona askok erailketa salaketak,... [+]
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
