Zaldibarko hondamenditik bost urtera, erantzukizunak argitu gabe eta zabortegien kontrola ezbaian
Bost urte bete dira Zaldibarren 800.000 tona zabor maldan behera amildu eta Joaquín Beltrán eta Alberto Sololuze langileak aurretik eraman zituenetik. Ikerketa judiziala amaitu gabe dago oraindik, Verter Recycling enpresak ez du ezer ordaindu zigilatze lanengatik, eta zabortegien gaineko kontrolak ezbaian jarraitzen du: Jaurlaritzak hiru urtetan 147 inspekzio egin ditu zabortegietan, eta soilik zazpi isun-espediente zabaldu ditu.
2020ko otsailaren 6an Zaldibarko zabortegia amildu eta Euskal Herrian azken hamarkadatan izan den ingurumen hondamendi larriena eragin zuen. Bi langile hil ziren, Alberto Sololuze eta Joaquín Beltran; azkeneko honen gorputza oraindik ez dute aurkitu. Hondamendia gertatu eta berehala hainbat egunez su hartu zuen zabortegiak, laino toxikoa zabaldu zuen inguruan, eta hondakinen artean topatutako amiantoak gauzak okertu baino ez zituen egin.
Hondamendia gertatu aurretik, Eusko Jaurlaritzako ingurumen teknikariek zazpi inspekzio egin zituzten Zaldibarko zabortegira, eta azkenekoan 23 “desbideraketa” atzeman zituzten, baina ez zieten behar bezalako larritasunik eman
Bost urteren ondoren, erantzukizunak argitu gabe daude, ordea. Hainbat auzi ireki ziren, horietako bat Sololuze eta Beltranen heriotzagatik. Epaiketa horretan bai, zabortegia kudeatzen zuen Verter Recycling enpresak bere erantzukizuna aitortu zuen eta kalte ordaina eman zien familiei, baina inor ez zuten kartzelan sartu. Beste auzia, ingurumen delituei dagokiona, oraindik instrukzio fasean dago eta apenas dago informaziorik. Verter Recycling enpresako kideak, Jaurlaritzako Ingurumen Saileko funtzionarioak eta Lurtek eta Geyser aholkularitza enpresak daude inputaturik. Epaiketa ekainaren amaieran izatea espero da.
Hondamendia gertatu aurretik, Eusko Jaurlaritzako ingurumen teknikariek zazpi inspekzio egin zituzten Zaldibarko zabortegira, eta azkenekoan 23 “desbideraketa” atzeman zituzten, baina ez zieten behar bezalako larritasunik eman. Jokabide eta kontrol falta horrek auzitan jarri zuen ordura arteko zabortegien kudeaketa osoa: “Zabortegi pribatuen ereduarekin amaitzea guztiz premiazkoa da, are gehiago eredu hau fidagarria ez dela frogatuta geratu denean”, idatzi zuen handik hilabete batzuetara EH Bilduko Mikel Oterok.
Nola ari dira egiten zabortegietako inspekzioak?
EH Bilduk zabortegien kontrolaren inguruko datuak eskatu dizkio Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasuneko sailburu Mikel Jauregiri, Amancay Villalba legebiltzarkideak egindako galdera baten bidez. Erantzunean ikus daiteke Ingurumen sailak hiru urtetan 147 inspekzio egin dituela Gipuzkoa eta Bizkaiko zabortegietan, baina horietatik 32 besterik ez dira izan “programatu gabeak”, eta zazpi isun-espediente baino ez ditu zabaldu. Jauregik ondorioztatu du “oro har” instalazio “gehienek” betetzen dituztela arauak, eta “gutxien” direla betetzen ez dituztenak.
Zaldibarko zabortegira 19 bisita egin dituzte 2022tik teknikariek, horietako gehienak programatu gabeak izan dira, eta hainbat arau-hauste atzeman dituzte
Isuna jarri dieten zabortegien artean dago Garbitekek kudeatzen duen Artigaskoa –Zabalgarbiko erraustegitik gertu–, usain txarra saihesteko neurriak ez hartzeagatik. Alonsotegiko herritarrak urteak daramatzate usain horiek direla-eta prebentzio eske. Zallako Las Lagunas zabortegia kudeatzen duen Cespari ere isun-espedientea ireki dio Jaurlaritzak, kasu honetan Ingurumen Zaintzarako Programa ez betetzeagatik, besteak beste.
Zaldibarko zabortegira hemeretzi bisita egin dituzte 2022tik teknikariek, horietako gehienak programatu gabeak izan dira, eta hainbat arau-hauste atzeman dituzte, tartean lixibiatuen isurketan gehienezko kopuruak gainditzea, desgasifikazio tximiniak ez eraikitzea, eta zabortegia zigilatzeko prozesuan epeak ez betetzea.
Verter Recyclingek ez du ezer ordaindu
2020an hondamendia gertatu ondoren, Zaldibarko zabortegia egonkortzeko eta zigilatzeko ardura hartu zuen Jaurlaritzak eta 30 milioi euro gastatu ditu horretan. Verter Recycling likidazio egoeran dago 2021 urteaz geroztik, eta zorra kitatzeko zabortegiko lurrak eskaini dizkio administraziori. Jaurlaritzako teknikariek, ordea, ikusi dute eremua egonkortzeko eta zigilatzeko oraindik neurri gehiago hartu behar direla eta hala exijitu diote enpresari. Baina, Jaurlaritzak Legebiltzarrera bidalitako informazioan ikus daitekeenez, honek ez ditu epeak bete eta, gainera, oraingoz ez du euro bakar bat ere jarri.
Zaldibarko hondamendiaren auziak erakusten du, zabortegien gainean zegoen kontrol falta eta iluntasuna uste baino handiagoa zela. Durangoko epaileak berriki beste auzi bat ireki du, sekretupean dagoena
Zaldibarko hondamendiaren auziak erakusten du zabortegien gainean zegoen kontrol falta eta iluntasuna uste baino handiagoa zela. Durangoko epaileak berriki beste auzi bat ireki du, sekretupean dagoena, Iker Rioja El Diario.es-eko kazetariak azaldu duenez. Auzi horretan epailea ikertzen ari da ea Zaldibarko Udalak prebarikazio deliturik egin ote zuen, Ertzaintzaren txosten bat aintzat hartuta. Izan ere, Berria egunkariak 2023an argitaratu zuenez, Verter Recyclingek zegokiona baino lur eremu zabalagoa erabili zuen Eitzaga auzoan zabortegia handitzeko.
Bost urteren ondoren, hortaz, argitasun gutxi dago gertaturikoan eta zalantza asko gaur egun zabortegiak kudeatzeko moduan. Bitartean, igande honetan elkarretaratzea egingo dute Eitzagan, Zaldibar Argitu plataformak deituta, beste behin erantzukizunak eskatu eta hondamendia “diru goseak” eragin zuela salatzeko.
Zaldibar Argitu herri plataformak Kanpaina Onenaren Argia Saria jaso zuen 2021ean:
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]
7/2025 Errege Lege-Dekretua ekainaren 24an onartu zuen Espainiako Ministroen Kontseiluak baina atzera bota du Diputatuen Kongresuak, uztailaren 22an.
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]