Zaldibarko hondamenditik bost urtera, erantzukizunak argitu gabe eta zabortegien kontrola ezbaian
Bost urte bete dira Zaldibarren 800.000 tona zabor maldan behera amildu eta Joaquín Beltrán eta Alberto Sololuze langileak aurretik eraman zituenetik. Ikerketa judiziala amaitu gabe dago oraindik, Verter Recycling enpresak ez du ezer ordaindu zigilatze lanengatik, eta zabortegien gaineko kontrolak ezbaian jarraitzen du: Jaurlaritzak hiru urtetan 147 inspekzio egin ditu zabortegietan, eta soilik zazpi isun-espediente zabaldu ditu.
2020ko otsailaren 6an Zaldibarko zabortegia amildu eta Euskal Herrian azken hamarkadatan izan den ingurumen hondamendi larriena eragin zuen. Bi langile hil ziren, Alberto Sololuze eta Joaquín Beltran; azkeneko honen gorputza oraindik ez dute aurkitu. Hondamendia gertatu eta berehala hainbat egunez su hartu zuen zabortegiak, laino toxikoa zabaldu zuen inguruan, eta hondakinen artean topatutako amiantoak gauzak okertu baino ez zituen egin.
Hondamendia gertatu aurretik, Eusko Jaurlaritzako ingurumen teknikariek zazpi inspekzio egin zituzten Zaldibarko zabortegira, eta azkenekoan 23 “desbideraketa” atzeman zituzten, baina ez zieten behar bezalako larritasunik eman
Bost urteren ondoren, erantzukizunak argitu gabe daude, ordea. Hainbat auzi ireki ziren, horietako bat Sololuze eta Beltranen heriotzagatik. Epaiketa horretan bai, zabortegia kudeatzen zuen Verter Recycling enpresak bere erantzukizuna aitortu zuen eta kalte ordaina eman zien familiei, baina inor ez zuten kartzelan sartu. Beste auzia, ingurumen delituei dagokiona, oraindik instrukzio fasean dago eta apenas dago informaziorik. Verter Recycling enpresako kideak, Jaurlaritzako Ingurumen Saileko funtzionarioak eta Lurtek eta Geyser aholkularitza enpresak daude inputaturik. Epaiketa ekainaren amaieran izatea espero da.
Hondamendia gertatu aurretik, Eusko Jaurlaritzako ingurumen teknikariek zazpi inspekzio egin zituzten Zaldibarko zabortegira, eta azkenekoan 23 “desbideraketa” atzeman zituzten, baina ez zieten behar bezalako larritasunik eman. Jokabide eta kontrol falta horrek auzitan jarri zuen ordura arteko zabortegien kudeaketa osoa: “Zabortegi pribatuen ereduarekin amaitzea guztiz premiazkoa da, are gehiago eredu hau fidagarria ez dela frogatuta geratu denean”, idatzi zuen handik hilabete batzuetara EH Bilduko Mikel Oterok.
Nola ari dira egiten zabortegietako inspekzioak?
EH Bilduk zabortegien kontrolaren inguruko datuak eskatu dizkio Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasuneko sailburu Mikel Jauregiri, Amancay Villalba legebiltzarkideak egindako galdera baten bidez. Erantzunean ikus daiteke Ingurumen sailak hiru urtetan 147 inspekzio egin dituela Gipuzkoa eta Bizkaiko zabortegietan, baina horietatik 32 besterik ez dira izan “programatu gabeak”, eta zazpi isun-espediente baino ez ditu zabaldu. Jauregik ondorioztatu du “oro har” instalazio “gehienek” betetzen dituztela arauak, eta “gutxien” direla betetzen ez dituztenak.
Zaldibarko zabortegira 19 bisita egin dituzte 2022tik teknikariek, horietako gehienak programatu gabeak izan dira, eta hainbat arau-hauste atzeman dituzte
Isuna jarri dieten zabortegien artean dago Garbitekek kudeatzen duen Artigaskoa –Zabalgarbiko erraustegitik gertu–, usain txarra saihesteko neurriak ez hartzeagatik. Alonsotegiko herritarrak urteak daramatzate usain horiek direla-eta prebentzio eske. Zallako Las Lagunas zabortegia kudeatzen duen Cespari ere isun-espedientea ireki dio Jaurlaritzak, kasu honetan Ingurumen Zaintzarako Programa ez betetzeagatik, besteak beste.
Zaldibarko zabortegira hemeretzi bisita egin dituzte 2022tik teknikariek, horietako gehienak programatu gabeak izan dira, eta hainbat arau-hauste atzeman dituzte, tartean lixibiatuen isurketan gehienezko kopuruak gainditzea, desgasifikazio tximiniak ez eraikitzea, eta zabortegia zigilatzeko prozesuan epeak ez betetzea.
Verter Recyclingek ez du ezer ordaindu
2020an hondamendia gertatu ondoren, Zaldibarko zabortegia egonkortzeko eta zigilatzeko ardura hartu zuen Jaurlaritzak eta 30 milioi euro gastatu ditu horretan. Verter Recycling likidazio egoeran dago 2021 urteaz geroztik, eta zorra kitatzeko zabortegiko lurrak eskaini dizkio administraziori. Jaurlaritzako teknikariek, ordea, ikusi dute eremua egonkortzeko eta zigilatzeko oraindik neurri gehiago hartu behar direla eta hala exijitu diote enpresari. Baina, Jaurlaritzak Legebiltzarrera bidalitako informazioan ikus daitekeenez, honek ez ditu epeak bete eta, gainera, oraingoz ez du euro bakar bat ere jarri.
Zaldibarko hondamendiaren auziak erakusten du, zabortegien gainean zegoen kontrol falta eta iluntasuna uste baino handiagoa zela. Durangoko epaileak berriki beste auzi bat ireki du, sekretupean dagoena
Zaldibarko hondamendiaren auziak erakusten du zabortegien gainean zegoen kontrol falta eta iluntasuna uste baino handiagoa zela. Durangoko epaileak berriki beste auzi bat ireki du, sekretupean dagoena, Iker Rioja El Diario.es-eko kazetariak azaldu duenez. Auzi horretan epailea ikertzen ari da ea Zaldibarko Udalak prebarikazio deliturik egin ote zuen, Ertzaintzaren txosten bat aintzat hartuta. Izan ere, Berria egunkariak 2023an argitaratu zuenez, Verter Recyclingek zegokiona baino lur eremu zabalagoa erabili zuen Eitzaga auzoan zabortegia handitzeko.
Bost urteren ondoren, hortaz, argitasun gutxi dago gertaturikoan eta zalantza asko gaur egun zabortegiak kudeatzeko moduan. Bitartean, igande honetan elkarretaratzea egingo dute Eitzagan, Zaldibar Argitu plataformak deituta, beste behin erantzukizunak eskatu eta hondamendia “diru goseak” eragin zuela salatzeko.
Zaldibar Argitu herri plataformak Kanpaina Onenaren Argia Saria jaso zuen 2021ean:
PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.
Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.
Sareak nabarmendu du Euskal Herri osoko eragileak daudela bertan eta deialdiak 140tik gora atxikimendu jaso dituela: "Horrek islatzen du zein den gaur egungo errealitatearen urgentzia, lurraren defentsaren beharra eta auziarekiko dagoen konpromezua".
Koalizio abertzaleko hiru ordezkariek ohar baten bidez euren "frustrazioa" adierazi dute proiektu fotovoltaikoa ezin gelditzeagatik: "Egoera horren aurrean, ez gara legegintzaldia amaitzeko indarrez sentitzen". Proiektu honi ez! plataformak salatu du EH Bilduren... [+]
Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan. Izenburu hau darama testuak: "EH Bilduren moketako politika edo Iparra nola galdu".
Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.
Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu. Formato oso berezia du: plegatutako orri handi bat da eta zabaldu ahala poster handi bat agertuko zaigu barnean. ARGIAk sostengatzen du Bizi Baratzea... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Eusko Jaurlaritzak eta Arabako Foru Aldundiak Datu Zentroen instalazioei ateak irekitzen dizkiete horiek arautzeko legedia sortu aurretik. Bilbao-Arasur Dantu Zentroarekin, bere lehen fasea gauzatuta, eta instalatzea amesten duen Solariaren Datu Zentroarekin, 110.000 m2... [+]
Otero jauna, garai honetan artzain honek ez du tarte handirik izaten ezertarako, justuan ibiltzen naiz, baina gaurkoan ezin utzi erantzun gabe zure azken kolaborazioa. Izan ere, sortu didan egonezinak pisua du. Haserrea ere astuna egiten zait. Ez pentsatu, ordea, dela zenbait... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Martxoak 15 goizean elurrak zuritu zuen Arano. Bertako herritarrek eta ingurutik eta ez hain ingurutik bildutakoek bete zuten plaza eta elkartasunaren beroan gozatu zuten eguna: Urumeako mendietan ezarri nahi duten Euskal Herriko zentral eoliko handienaren kontrako protesta izan... [+]