Gogoan dut lehen konfinamenduaren garaian San Mameseko estadioan hizki larriz eta bihotz artean hau zabaldu zutenekoa: “Gogoaren indarra. Milesker por cuidarnos”. Maskulinitate hegemonikoaren eta kapitalaren ekoizpenerako tenplu batean, zaintzeagatik eskerrak ematen dituzte, eta baloi bati ostikoak emateagatik, ordea, milioiak ordaintzen dituzte. COVID-19aren krisia hasi zenetik, gobernariek guztion sakrifizioa goraipatzen dute etengabean. Bitartean, emakumeek egiten dituzte zaintza lanak, bereziki emakume langileek, eta berezi-bereziki egoera prekarioenetan dauden emakume migratuek. Hau da, emakumeek dohainik lan egiten dute, eta, gainera, ordaindutako lanetan ere lan baldintza okerrenetan jartzen dituzte. Hortaz, aitortzat mozorrotzen dena indarkeria sinbolikoa da testuinguru honetan. Silvia Federicik esan bezala, maitasuna deitzen duten hori ordaindu gabeko lana da emakumeentzat.

Beraz, esklabo lana egiten ari diren emakumeak baloratzea esplotazioa eta botere erlazioa betikotzeko estrategia bat da. Ildo horretan, osasun langileen “heroismoa” ere emozionalitatez beteriko erreportajeetan erakusten digute (askotan auzo lotsa eragiten digutenak). Horren aurrean, osasun langile askok ahotsa altxatu dute, eta eskerren, txaloen eta idealizazioen ordez baliabideak eskatu dituzte. Esplotazioaren eta botere erlazioen erromantizazioa eremu askotan aurki dezakegu, baina rol berezia jokatzen du emakumeek egiten dituzten lanetan. Izan ere, zaintzaren erromantizazioa estrategia heteropatriarkal eraginkor bat da. Maitasun erromantiko heterosexualaren eraikuntzarekin batera, emakumeen berezkotasunean kokatzen da besteak atsegintzea, besteak zaintzea eta besteen beharrak lehenestea, eta bide hori markatzen zaie emakumeei maitasuna eta zoriontasuna lortzeko. Monique Wittig-en hitzak jarraituz, heterosexualitatea ez da praktika sexual bat, ez eta irrika sexual bat. Are gehiago, heterosexualitatea ez da erakunde soil bat, baizik eta gizarte osoa egituratzen duen erregimen politikoa. Hala, pentsamendu heterosexualak esentzialtzat aurkezten du diferentzia sexuala, gizon eta emakumeen arteko antagonismoa naturalizatzen du, eta gizonek emakume-neskameak berenganatzea ahalbidetzen du.

Zaintza lanen idealizazioa, zaintza maitasunez eta erromantizazioz puztea, historikoki eta geografikoki koka dezakegun fenomeno bat da. Gaur egun ezagutzen ditugun familia eta ama maitekorrak XVIII. mendean hasi ziren eraikitzen Europan, bioboterearen garapenarekin batera. 1950eko hamarkadan, mendebaldeko gizarteetan, klase ertaineko emakume zurietan “etxeko aingerua” inposatu zen. Hau da, emakumeek Bigarren Mundu Gerratik itzulitako gizon soldaduen esklabo maitekorrak izan behar zuten. Neoliberalismoa zabaltzearekin batera, 1980ko hamarkadatik aurrera, amatasun intentsiboa hedatzen hasi zen; beste batzuen artean, edoskitzeko mandatuaren inguruan gorpuztua. Halaber, gure testuinguruan zaintzaren erromantizazioa bereziki amatasunaren eremuan gauzatzen ari da, eta, hura naturalizatuta, familiako zaintza lan guztietara zabaltzen da hein handi batean. Izan ere, erromantizazio bera aurkituko al dugu haurren eta adindunen beharrak asetzeko arduretan? Zalantzarik gabe: ez. Hala, bada, Mendebaldeko gizarte garaikideetan amatasun intentsibo eta erromantikoa hegemonikoa bihurtu da. Historian zehar, eredu hori oso urritan gauzatu da; hori bai, beti garai antifeministetan.

Gizarte heteropatriarkaletan, emakumeen lanak etengabe naturalizatu eta esentzializatzen dira; bereziki, bizitzaren produkzioarekin lotutakoak. Feministok, aldiz, emakumeek egiten dituzten lanak ere produktiboak direla azpimarratzen dugu behin eta berriro, eta ikuspegi horretan lanaren, produktibitatearen eta naturaren ideia patriarkalak ageri direla. Gizakiaren historia aztertzeko aukera dugun garaitik, bizitzaren produkzioaren arrazionalizazioa, teknika, sozializazioa eta planifikazioa topatuko ditugu, bizitza hori ekoizteko era eta unean eragiteko jakintzak sortu zirelarik. Hortaz, zaintza lanen erromantizazioa emakumeen lanak esentzializatzeko mekanismo bat da. Hain zuzen ere, besteen zaintza egokiaren iruditegian afektu eta maitasunarekin egindakoak lehenesten dira. Hau da, familian garatutakoak. Ildo horretan, emakumeak izaki maitekor bezala eraikitzen direnez, familiako emakumeek egindako zaintza jotzen da egokientzat. Beraz, ezinbestekoa da emakumeen lanetan gertatzen den esentzializazioa salatzea eta eraikuntza politiko bezala aztertzea. Lan horiek eraikitzen dituzten erlazioak produkzio erlazio bezala ulertzea.

Orobat, berebizikoa da zaintzaren idealizazioa eta amatasun erromantikoa iparralde globaleko herrialdeetan azken hamarkadetan gertatutako aldaketekin erlazionatzea. Izan ere, heteropatriarkatuak zapaldutako subjektuek hamarkada batzuetan askatasuna eta boterea areagotzea lortu badute ere, orain garai erreakzionario batean aurkitzen gara. Gainera, fenomeno hori ugalkortasun tasa txikiak dituzten Mendebaldeko gizarteetan gertatzen ari da, eta, ondorioz, amatasuna goraipatzeak eragin zuzenak ditu. Horrez gainera, kapitalaren interesentzat guztiz funtzionala da emakumeak doako zaintzaileak izatea, hala izanik emakumeek oso era errentagarrian ekoizten baitute lan indarra;gainera, gaur egun haien xeda da, besteak beste, soldatapeko langile asko merkatutik kanporatzea. Horiek guztiak soldaten jaitsiera, sektore feminizatuen prekarizazio eta egitura publikoen pribatizazioarekin batera gauzatzen ari dira, hau da, familietan emakumeen lan karga handitzearekin batera.

Azken boladan, feminista askori agerikoa egiten ari zaigu gero eta handiagoa dela zaintzaren eta amatasunaren erromantizazioa. Gainera, esanahi horien muina erraietaraino barneratua dugu, hau da, gure beharrak eta interdependentzia kudeatzeko erarik egokiena lotura afektiboan oinarritutakoa dela. Aitzitik, doako lana desfamiliarizatu ahal izateko ezinbestekoa da egitura publikoak indartzea, eta, bestalde, aldatu egin behar da pentsamendu hori, esaten duena familiako emakumeek egiten dutena dela zaintzarik egokiena. Orain dela hilabete gutxi, feministon haserrerako, Eusko Jaurlaritzako berdintasun aholkulariak adierazi zuen zaintza sistema publikoa ez dela ekonomikoki jasangarria, eta ezinbestean bermatu behar dela familiek zaintzeko duten eskubidea. Guk oso argi daukagu: politika antifeministak dira, eta gizonen pribilegioak sendotzen dituzte; erregimen heterosexuala indartzen dute, eta ofentsiba kapitalista eta arrazistekin batera datoz. Emakumeei eskerrak emango dizkiete, eta gizon-zuri-enpresariek kapitala pilatzen jarraituko dute. Zaintza eta familia goraipatuko dituzte, eta emakume migratzaileak baldintza okerrenetan lan egitera behartzen jarraituko dituzte. Amaren maitasuna laudorioz beteko dute, eta ama-neskameak bilatzen jarraituko dute. Maitasuna diote, baina esplotazioa da.