Ugazaba erdaldunak euskaldunon aholkulari

Kontakizun politikoki zuzenetik haratago, belarriak eta begiak dauzkanak badaki Euskal Herria alderik alde erdaldunduta dagoela, hemen ez dagoela gizarte elebidunik, ez diglosikorik ere, Lea Artibain, Urola Kostan, Bortzirietan eta horiez gaindiko “arnasgune” urrietan ez bada eta oro har, euskaldunak gizarte españolean / frantsesean barreiatuta eta baztertuta bizi garela.

Diskurtso lasaigarriek “inoiz baino euskaldun gehiago” garela dioskute, ezkutatuz euskaldunak orain baino askoz gehiago zirela (proportzioan) aurreko mendeko erdialdera arte, gerra galdu izanaren ondorioz milaka alde egin, eta ondoren, milaka etorkin erdaldun etorri ziren arte. Esaten ez duten bezala, egungo euskaldun gehienak askoz hobeto egokitzen direla españolez edo frantsesez euskaraz baino, eta (horregatik ere) espainiera / frantsesa aukeratu egin ohi dutela bizitzako jarduera arrunt gehienetarako edo guztietarako.

Aginte abertzaletik eta gizarte ekimeneko erakunde euskaltzaletatik “euskaraz egiteko” gonbitea luzatzen dute, baita euskaraz egiteko aukerarik apenas dagoen eremuetan ere (!) erabileraren ardura norbanako sufrituaren gainean utziz erabat, eta etsipena zabalduz. Agintari abertzaleek, oro har, erabilera errazteko baldintzak eta tresnak eskaini ordez, begirale neutralarenak egiten dituzte sarritan. PP-UPN-PSOEtarrek aldiz, euskara erabiltzeko aukerak mugatzeko lanean jarraitzen dute, oposiziorik gabe ia.

Euskaldunon komunitatea zati-zati eginda dago. EAEko agintari abertzaleek ez dute Nafarroako eta Frantziako administrazioen agintepean bizi diren euskaldunekin zubi egonkorrik eraiki, lurralde horietako ikastoletara eta azken urteotan EEPra, eskupeko itxurako diru publiko urriak bideratzeaz aparte. Nafarroan gobernu “euskaltzale” mustu berriak, beldurrak, konplexuak, eta batez ere ardurarik ezak ezin astindu dirau orain arte, euskaldunoi aukerarik oinarrizkoenak ere bermatzeko gauza ez dela, ugazaba unionisten presioaren aurrean belauniko sarri.

Euskararen normalizazioaren aldeko diskurtsoa non galdu ote? Euskal Herriko hedabideetan artikuluak argitaratzea ez da hain gauza erraza. Areago, artikuluaren nondik norakoak hedabideon ildo politikoarekin oso bat ez badatoz. Aldiz, hara non, euskara nazio eraikuntzarako arazo eta trabatzat agerrarazten duten hiruzpalau artikulu argitaratu ditu egunkari oso abertzale batek egun gutxitako epean: V. Moreno irakaslearen Identidad lingüística I eta II, eta Identidad nacional batetik. Pérez Busteroren ¿Qué es ese País Vasco? Proceso, tierras, gentes, lenguas bestetik. Gisa honetako harribitxiak ugari irakur daitezke horietan: “Al considerar (la lengua) como nota imprescindible de la identidad individual y colectiva… nos colocamos a la misma altura que esos dictadores que para aniquilar a un pueblo les prohibían hablar su lengua autóctona…”. Edo “Hay quienes sostienen que al hablar castellano adquirimos la ‘identidad’  española, …Y ello porque la lengua sigue juzgándose como clave definitiva en la adquisición de la identidad… Una majadería deductiva ...”

Aipatutako egile biok, aise argitaratu ohi dituzte euren idatziak ezker abertzalearen inguruko hedabide eta argitaletxe erdaldunetan: matxino mozorrotuta, espainiera/frantsesa inposatu dizkigutenen mesedetan. Esan gabe doa, biak ala biak erdaldunak dira. Esan gabe doa ere, biek ala biek ja ere ez dakite euskaldunon errealitateaz. Arrotz nabari gaituzte, gure artean bizi arren, aurreiritziek lanbrotutako betaurrekoekin.

Erantzun zaparrada espero nuen… baina kale! Sortuko Joseba Alvarezen eta Itziar Aizpuruaren erantzunak argitaratu ditu Garak. Baita F. Burgueterena, MonteBideotik. Guztiak txukunak, baina gutxi, erasoaren tamainarako. Neronek ere bidali ditut erantzunak, baina ez dira paperezko ediziora ailegatu. Sarean geratu dira, Naiz.eus-en. HPStik zero (ez da bere liga, ez da bere hedabiderik kutunena, “dapasat”…). Kontseilutik, Topagunetik, AEKtik, EHEtik, eta enparauetatik ere, zero. Bestelako euskaltzale izendunen aldetik ere, ezer ere ez.

Nork bere hausnarketa egingo duenez, nik ere badut nirea. Euskaldunon balizko komunitatearen eta euskalgintzaren beraren ahulezia erabatekoaren sintoma bat gehiago da nire ustez, batetik Garak halako hauspoa ematea gisa horretako artikuluei, eta bestetik, euskalgintzatik erantzunik eman ez izana (pentsatzekoa da Garak argi berdea emango ziela, horiei bai). Ohituta gaude Vocentoren, Prisaren eta enparauen hedabideetan horrelakoak irakurtzen eta entzuten, baina hedabide abertzale batek halako zilegitasuna ematea artikulu horietan jaurti diren zenbait astakeriari, harrigarria bezain mingarria iruditzen zait. Alabaina, are larriagoa iruditzen zait, euskalgintzaren erreakzio eta diskurtso falta.

Euskararen normalizazioaren aldeko diskurtsoa ikaragarri ahul, lotsati, hedabide jakinetara mugatuta eta oso tarteka ageri da, agertzekotan. Ugazaba espainierazaleena aldiz, harro, oso sarri,  eta nonahi. Baita hedabide abertzale erdaldunetan ere. Alderdi abertzaleen nora eza edota ardurarik eza ezagunak zaizkigu, aspaldiko arazoa da, baina nora begira dago euskalgintza? Zein “larretan”? Euskaldunon balizko komunitate honen lemazain behar luketenak lo badaude, nola behar du pasajeak?

JJ Agirre