Samariar baltsamoa
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare sozialetatik gauza onak ere badatozelako. Irakurleen komentario, iritzi, iradokizun eta ekarpenak kasu. Sarri-sarri jasotzen ditut eta poz ematen didate, esan beharra daukat.
Berriki idatzi dit Anek Instagrameko pribatutik. “Nire aita zure liburuen oso zalea da eta mesedez zuri mezu hau helarazteko eskatu dit. Duela 50 bat urte Donostiako Santa Teresa klausurako lekaimeek Bálsamo Samaritano ukenduaren formula eman omen zioten eta galdu baino lehen zuri bidaltzeko eskatu dit”. Atxikita argazki bat dauka, paper horizta maiztu bat, mekanografiaz idatzitako letra gandutu batzuk eta bertan formula bat txukun antolatutako kontzeptu, kopuru eta jarraibideekin.
Arnasa sakon hartu eta begi ertzeko malkoa lehortu dut, halako gauzak hunkigarriak egiten zaizkidalako. Askotan esan izan dut sendabelarren inguruko jakintza gure herriaren ondare immateriala dela baina halako elementu materialak jasotakoan ikusten dugu oraindik ere etxe askotan daudela halako altxorrak, zabaldu eta hedatzeko zain. Eta horretara nator, dagokidan arduragatik eta niri Iñigo Urtzelaik eta bere alaba Anek eskuzabalki helarazi didatena zuek ere edukitzeko, hau inorena izatekotan denona delako.
Oliba olioa 500 gr, Lagarto edo Lizarriturri xaboia 500 gr, argizari freskoa 500 gr, ozpina litro erdi (ardo txuriarena bada hobe), zerri gantz ona 140 gr, Veneziako trementinaren koilarakada bat, kainaberaren karraka-hautsa (korapilotik korapilora doana), belar zoragarriaren 400 hosto (ez balego, honen faltan, berbena edo pasmo-belarra). Horiek osagaiak eta gero prozedura landu samar bat, zehaztapen asko eta asko dauzkana.
Halako formulek lanak ematen dituzte, egia da, baina gustuko lanak. Veneziako trementina delako hori zer ote zen ikertu, azukrea kainaberan nola lortu eta korapilotik korapilorako kopuru hori zenbat oten den jakin, belar zoragarria deitzen dion hori zein ote den ziur jakin, gaur egun ukenduetan ipini nahi ez ditugun xaboi solidoek eta ozpinak zer egiten ote duten ikertu, ozpin zuriak zein berezitasun ote duen ere bai... Ikusten duzuenez, ez da samurra halako formula bat berreskuratzea, aurrena ulertu egin behar baita.
Gainera, segurtasun eta eraginkortasun irizpideak bete behar ditu, bestela ez da eman behar egiteko pausorik; azalarentzat segurua izango dela eta nahikoa printzipio aktibo edukiko dituela ziurtatu egin behar da. Hemen lagun farmazialariei eta laborategirako sarbidea duten lagunei mesedea eskatzea tokatzen da, aurre frogak egin ahala ontziratzen ari garen ukendu hori iker dezaten.
Gero ikerketa etnografiko eta antropologikoa dago, zein kontestutan eta nork egindako formula ote zen jakitea. Klausurako lekaimeak tartean izanda gardentasun handirik ez da espero behar, Elizarekin egingo dugu topo. Ez dakit nora eramango nauen honek guztiak baina bigarren artikulu batean segida emango diot gaiari. Aginduta geratzen da.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Ukenduak egiten dituen orok solstizio bueltako data hauetan zeruari begiratu dio: bateko beroa eta besteko ekaitzak, sendabelarrak noiz bildu erabakitzen komeriak izan dira. Ikusten denez, San Joan eguna ez da edozein egun, indar eta sinbolismo bereziko eguna dugu. Edozein... [+]
Gaurkoan oso ohikoa ez den zerbait ekarri dugu saiora. Entzule batek gugana jo eta samariar baltsamoaren formula ekarri digu. Duela 50 bat urte Donostiako Santa Teresa klausurako lekaimeek Bálsamo Samaritano deitua egiten omen zuten, eta galdu ez dadin, errezeta helarazi... [+]
Landareen inteligentziari buruzko eztabaidak hor jarraitzen du, eta podcast honetan gustatzen zaigun gaia denez, berriro ere ekarri egin dugu. Memoria, kontzientzia eta komunikazioa gauzatzeko gaitasuna gizaki eta animaliez gain landareek ere ba ote duten da oraingo ikerketa... [+]
Espezieei buruz aritu gara gaurkoan. Aurreko saioetan ere aipatu izan ditugu, baina gaurkoan ikerketa bat ekarri dugu, datu interesgarri asko dituelako. Kurkuma, kanela eta jengibrea oso ohikoak ditugu gure artean, baina badira espezietzat jotzen diren sendabelarrak ere (ezkaia,... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Erramua, nardoa, benjui, mirra, sandaloa, garia, isipu-belarra eta halakoak hartu ditugu ahotan gaurko saioaren hasieran. Aste Santuari eta erlijio katolikoari loturikoak denak ere, sinbolismo handikoak, eta gure egunerokoan arruntak direnak, nahiz askotan ez dakigun izenik... [+]
Zientzialariek egindako beste ikerketa harrigarri bat dakargu gaurkoan. Ez da sinetsi erraza, baina Biblian agertzen den zuhaitz bat berpizteko gai izan direla esan digute berriki. Honek zer esan nahi duen, zertarainoko eragina izan dezakeen eta bestelako ondorioei buruz aritu... [+]
Garoa atzeraka eboluzionatzen ari dela irakurri dugu, eta beste behin, filosofatzeko atea ireki digu horrek. Harvard Unibertsitateko ikerketa batek ekarri du albistea, 360 milioi urte dituen espezieak eboluzioaren inguruko ideiak auzitan jarri dituelako. Eboluzioa... [+]
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Beste podcast bat dugu abiapuntu gaur: "La senda de las plantas perdidas" saio etnobotanikoa. Gurea entzuten duzuen askorentzat interesgarria izango delakoan. Bere newsletterra jasotzen dugu (gomendatzen dizuet), eta itxaropenaz eta landareez egindako hausnarketa... [+]
Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]