Porrua eta eulia, neguko urdinaren porrota

  • Porruaren kolore urdina nabarmen agertzen da neguak gorritutako paisaian. Urdinezko olatuen itsasoak dira porru sailak. Behazunduta dabil, baina, azken urte hauetan porruzaintzaile jendea. Aspaldi arerio zuten sits bat (Acrolepiopsis assectella), zeinak hostoetan arrautza jarri eta handik sortzen zen harrak goitik behera jan eta zulatzen duen porruaren mamia. Azken urte hauetan euli petral batek kendu nahi die loa: Phytomyza gymnostoma.


2022ko abenduaren 06an - 11:18

Atentzioa emango du negu parte honetan porrurik ez duen baratzeak. Porrua (Allium porrum) eta aza jendea (Brassica spp.) dira neguko barazkien erreginak. Bestelakorik ere topatuko duzu, haien abarora hurbildu nahian: besteak beste, baratxuria (Allium sativum), eskarola (Cichorium endivia), zerba (Beta vulgaris var. cicla), erremolatxa (Beta vulgaris subsp. conditiva), ziazerba (Espinacia oleracea), txikoria (Cichorium intybus), tipula (Allium cepa), errukulak (Eruca vesicaria var. sativa eta Diplotaxis tenuifolia), kardua (Cynara cardunculus), orburua (Cynara cardunculus var. scolymus), mihilua (Foeniculum vulgare), errefaua (Raphanus sativus), morroina edo borraja (Borago officinalis), Daikon arbi zuria (Raphanus sativus), azenarioa (Daucus carota subsp. sativus) arbi-apioa (Apium graveolens var. rapaceum) eta apioa (Apium graveolens var. dulce). Neguan eguna luzatu ahala barazkien plazara azalduko dira zainzuria (Asparagus officinalis), ilarra (Pisum sativum), baba handia (Vicia faba).

Porruaren kolore urdina nabarmen agertzen da neguak gorritutako paisaian. Freskurak eta urak bizia ematen diote, eta azala urdintzen dute; urdinezko olatuen itsasoak dira porru sailak. Dotoreenak haizetokietan landatutakoak; mendebalak jotzen duenean bere hostoak txima-jario egoten dira.

Behazunduta dabil, baina, azken urte hauetan porruzaintzaile jendea. Aspaldi arerio zuten sits bat (Acrolepiopsis assectella), zeinak hostoetan arrautza jarri eta handik sortzen zen harrak goitik behera jan eta zulatzen duen porruaren mamia. Azken urte hauetan euli petral batek kendu nahi die loa: Phytomyza gymnostoma. 2015ean azaldu zen izurria Pennsylvanian, AEBetan; eta oso urte gutxi da hona iritsi zela, baina dagoeneko ia Euskal Herri osoan zabalduta dago. Hostoetan arrautza nanoak jarri eta handik sortutako harrek, helduek bezala, izerdia zurrupatzen dute. Gero porruaren beheko buruan pupa edo krisalida sortuko dute, heldu bihurtzeko bidean. Goitik beherako bidea eginez porruaren hostoak zartatzen dituzte eta porruak zuzen hazi ordez kiribildu, kizkurtu eta makurtu beste aukerarik ez du. Euli txatxuaren aurkako tratamentuak badaude, baina eraginkorrena porru saila begi itxi-itxiko (0’8 mm baino txikiagokoa) sare batez estaltzea da. Eta sarea altu samar jarri behar da, porruaren hosto luzeak ukituko ez duen goieran; gainontzean euliak saretik barrena jar dezake, lasai asko, arrautza hostoan.

Eta denok behazunduko gara sare zuriekin estalita porruaren urdinak neguan sortzen dituen lehorreko olatu urdinezko itsasoak akabo izango direlako. Adio, agur, fini neguko ikuskizun ederrenetakoari. Euli ziztrin bat gorabehera, alajaina!


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-03-25 | ARGIA
Baserrien zurezko egiturak berritzen ikasteko programa martxan jarri dute mugaz bi aldeetako erakundeek

"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.


2024-03-25 | Jakoba Errekondo
Ginkgoaren irrimurrika eta barre ttikia

Burua dardaratu eta ikaratu zigun ginkgoak (Ginkgo biloba). Lizar-makila denboran ginkgoa aspaldi galdutako zuhaitz espezietzat jotzen zen. Bere hostoen fosilak ezagutzen ziren, beste arrastorik ez.


2024-03-25 | Garazi Zabaleta
Hazien liburutegia
Liburuak eta haziak, aberastasun publiko

Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]


2024-03-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Ospea ez da beti ona

Euskal Herriko muskerren artean ez da handiena, baina ziur asko, bai ezagunena. Musker berdeak, izenak dioen moduan, gorputz berdea du oso, eta ugal garaian, buru eta lepo aldea urdinduak izan ohi ditu. Gainontzean, puntu beltz txikiz osaturik izaten du gorputza, baina bere... [+]


Hazien lezioak, lan produktibo eta erreproduktiboak bereizteaz

Haziekin hamaika metafora eta hitz joko egin dira. "Zerbaiten hazia izan", "proiektu baten hazia erein", "etorkizunerako haziak"... esamoldeak ezagun zaizkigu. Zerbait berezia dute haziek.


Eguneraketa berriak daude