Nafarroa ardatz, euskal iruditeriari buruzko Patxi Zabaletaren “Olerkizketa”
Nafarroa Euskal Epikan. Olerkizketa bere azken liburua aurkeztu zuen Patxi Zabaleta idazle eta politikariak iragan asteartean, Iruñeko Arturo Campion Euskaltegiaren egoitzan, “Iruñeko euskalgintzako erakunderik zaharrena delako eta Arturo Campionen garrantzia eta eragina” aitortzeko.
Zabaletak azaldu zuenez, liburuak badu bere obraren antologia kutsua eta Nafarroa euskal iruditerian zer den aztertu nahi izan du, hamaika hausnarketa eta poemen bidez. “Euskal iruditeriari ekarpena” egin nahi dio, Nafarroatik begiratuta eta Euskal Herria aintzat hartu duten idazleei “kritika eginez”. Hor hartzen du zentzua tituluaren bigarren zatiak, Olerkizketa. Bere esanetan, epikaren generoak fama txarra du eta horregatik euskal idazle on batek baino gehiagok ez dio bere olerkigintzari epika deitu, baina epika da, “herriek epikan bilatzen dituzte maiz beren nortasuna aitortzeko, baieztatzeko, aldarrikatzeko eta goraipatzeko aukera eta argudioak”.
Alde horretatik ikuspegi oso desberdineko idazleen lanak aipatzen eta aztertzen ditu Olerkizketa-ri ekiteko, hala nola, Gabriel Aresti, Orixe, Salbatore Mitxelena edo Xabier Lete. Arestiren “Aitaren Etxea defendatuko dut” poema epikotzat jotzen du, eta berak kritika egiten dio esanez “Ondorengoen etxea defendatuko dut”. Herri batek, herri izateko, kontzientzia bat behar duela dio idazleak eta hori iruditeriaren bidez lantzen dela. Batez ere olerkigintza bidez, baina baita prosaz ere, 69 kapitulutan jorratzen ditu euskal iruditeriaren gai ugari, hala nola herria, baserria, hiria, euskara, lurraldetasuna, historia edota ETA.
Aurkezpenean azaldu zuenez, “Nafarroari bere iruditeria guztiak ematen dio nazio izaera eta alor horretan ere bada borroka ezkuturik”, esate baterako Bizkaiarekin: “Bizkaitar bati galdetzen badiozu Bizkaia nola sortu zen, seguruenik aipatuko dizu Jaun Zuriaren mitoa, baina Bizkaia Nafarroako Erresumaren zatiketatik sortu zen”, 1076ko ekainaren 4an Santxo IV.ena erregea Peñalengo amildegitik behera bota zuenean bere anaiak. “Hor zatitu zen egiazki Nafarroako Erresuma, eta beraz Peñalen bada gure lurraldetasunaren ikur, inork ez du aipatzen, baina orduan hartu zuen erresumaren erdia Gaztelak. Amaiur eta Orreaga gogoratzen badira, zergatik Peñalen ez?”. “Peñalengo nazio-lotsa” olerkian jorratzen du gaia.
Bere aburuz, irudi historizistei ere kontra egin nahi izan die, liburuaren hitzaurrean dioen bezala: “Aipatu beharrekoa iruditzen zait beti ere, euskal historiografia maiz historizismoan amildu izan dela”. Hori gertatu da, dionez, alboko bi estatuen historiografiaren erasoei erantzun nahi izan zaielako, baina “historia ez da agindua eta ezin du edo ez dezake etorkizuna behartu; horrela balitz, askatasuna ezabatua gertatuko bailitzateke”.
Bere lanean iragana eta iruditeria jorratzen baditu ere, batez ere etorkizunera begiratzeko dela azaltzen du Zabaletak. Euskal epikak bere eboluzioa izan duela, “XX. mendeko 'arkadianismotik' kale estetikara igaro beharra zeukala eta urrats hori euskal literaturarekin batera eman zuela”. Salbatore Mitxelena, Lizardi, Labegerie, Lete, Monzon, Artze aipatzen ditu besteak beste ibilbide baten erakusgarri: “Haien letrekin hunkitu ginen; baina aitor dezagun, txapela kenduta, Euskal Rock gogor eta estridenteak estali egin dituela beste guztien zauri gaineko ukenduak, zapiak, zatarrak eta perakak”.
Nafarroa izan da politikari eta idazle nafarraren ardatzetakoa bizitzan eta hemen ere Nafarroarekin bukatzen du: “Euskal Herriaren bidaian Nafarroa ez da episodio bat; ezta ere Euskal Herriaren epopeia; edo euskal epopeiako une bat. Alderantziz, Euskal Herriari nazio eta estatu zentzua ematen diona da Nafarroa; beraz, Euskal Herriko epikaren norabidea markatzen duena”.
Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.
Ekainaren 7an izango da Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarrekin antolatzen duten Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka. Seigarren edizio honetan Aurelia Arkotxa izango da omendua eta egitarau oparoa ezagutzera eman dute prentsaurrekoan. Ziburuko Azokaren uhina inguruko... [+]
Miresmen adina gaitzespen sortzen duen pertsonaia da, oraindik ere, Jon Mirande, hura hil eta 50 urte pasatxora. Karrikiri elkarteak eta Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialak (IHEO) Jon Miranderekin dantzan izeneko jardunaldiak antolatu dituzte idazlearen jaiotzaren 100... [+]
Orain denak aita santua baino frantziskotarrago bihurtu zaizkigunez, komeni da gogoratzea gure klasiko ez-sotanadunez. XVII. mendean izan zen bat, haren grazia zen Arnaut Oihenart. Eta ezin gaitezkeenez murgildu haren lan guztietan, gaur goretsiko dugu O.ten gaztaroa... [+]
Aurreko tertuliako galderari erantzuteko beste modu bat izan zitekeen, akaso modu inplizituago batean, bigarren solasaldi honetako izenburua. Figura literarioaz gaindi, pertsonaia zalantzan jartzeko, edo, kontrara, pertsonaiaren testuingurua ulertzeko saiakera bat. Santi... [+]
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]
Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]
Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.
Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur liburutegian egotea, eta 2-6 urtekoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute egon. Hogei urtez horrela funtzionatu duen ageriko diskriminazioa buka dadila eskatzeko ama talde bat elkartu denean, ezetz erantzun die udal gobernuak... [+]
Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.
Martxoaren 17an hasi eta hila bukatu bitartean, Literatura Plazara jaialdia egingo da Oiartzunen. Hirugarren urtez antolatu du egitasmoa 1545 argitaletxeak, bigarrenez bi asteko formatuan. "Literaturak plaza hartzea nahi dugu, partekatzen dugun zaletasuna ageri-agerian... [+]
1984an ‘Bizitza Nola Badoan’ lehen poema liburua (Maiatz) argitaratu zuenetik hainbat poema-liburu, narrazio eta eleberri argitaratu ditu Itxaro Borda idazleak. 2024an argitaratu zuen azken lana, ‘Itzalen tektonika’ (SUSA), eta egunero zutabea idazten du... [+]