Martxoaren 11n Bruselan aurkeztutako Itzulera Zuzentarau berriaren ardatza da mugak kanpora ateratzea eta migratzaileak EBko mugetatik kanpoko eremuetara deportatzea, estatu kide baten eta EBtik kanpoko baten arteko aldebiko akordioen bidez. Araudia EBn asilo-eskaera ukatu zaien pertsonei aplikatuko zaie, eta ez zaie ezarriko inoren kargura ez dauden adingabeei eta adingabeak dituzten familiei. Araudiaren arabera, migratzaileak beren jatorrizko herrialdera –herrialde segurutzat jotzen bada– edo EBtik kanpoko herrialde batzuetara bidali ahal izango dira, baldin eta estatuen artean itzulera akordio edo hitzarmenik badago.

Itzulera eta EBtik kanporako lekualdaketa azkartzeaz gain, lege-proiektu berri honek migratzaileen atxiloketaren iraupena 18 hilabetetik 24 hilabetera luzatu du, 24 hilabete igaro ondoren neurri murriztaile berrietarako oinarriak jarriko ditu, zaintza elektronikoa barne, adibidez, eta zigor-neurriak gehituko ditu migratzaileentzat, hala nola hamar urte arteko sarrera debekatzea (egungo bosten ordez), bost edo hamar urte gehiagoz luzatzeko aukerarekin segurtasun-arriskuak aipatzen diren kasuetan. Halaber, zigor ekonomikoak aurreikusten dira kooperatzen ez duten pertsonentzat, baita deportazioaren ondoren bizitza berreraikitzeko finantza-laguntza murriztea ere.

Azkenik, lege-proposamenak estatu kide guztientzako ezarpen komunak jasotzen ditu sarrera-debekuei dagokienez (herrialdeen artean desberdintasunik egon ez dadin), eta borondatezko zein nahitaezko itzulera sustatzen du.

"Itzulera errazago eta aurreikusgarriagoak"
Prentsaurrekoan, Henna Virkukunenek, Subiranotasun Teknologikorako, Segurtasunerako eta Demokraziarako Europako Batzordeko presidenteorde exekutiboak, ziurtatu du itzulera-araudia homogeneoa izango dela estatu kide guztientzat, eta "itzulera errazago eta aurreikusgarriagoetarako" oinarriak ezarriko dituela. Virkukunenek nabarmendu duenez, "itzulerak lehentasuna izan behar du", eta "hirugarren herrialdeekin elkarlarean aritzeko akordioak lantzen jarraitu behar da", igarotze-herrialdeei eta jatorrizko herrialdeei erreferentzia eginda. "Europar Batasunaren autonomia babestu nahi dugu, eta erabakitasunez eta irmotasunez jokatu".

Bestalde, Magnus Brunner Barne Arazoetarako eta Migraziorako komisario europarrak azpimarratu duenez, "migrazioaren kudeaketa da EBk aurre egin beharreko erronka handienetako bat", eta araudi berri horrekin "etxean ordena jarri nahi da". "EB uzteko esaten zaien bost pertsonatik batek bakarrik egiten du alde. Hori ez da onargarria europarrentzat. Gure gizarteek ez dute hau onartuko ", ohartarazi du.

Araudi berria aplikatzeko, bai Virkukunenek bai Brunnerrek aipatu dute datu-base partekatu bat jarri dutela martxan, estatu kideei migratzaileen itzulera-aginduen berri emateko, eta berretsi dute uste dutela Parlamentuak eta Europako Kontseiluak "lehenbailehen" onartuko dutela lege-proposamen berria.

Deportazio-zentroak eta oinarrizko eskubideen urraketa
Ursula von der Leyenen bigarren agintaldiko lehen ehun egunekin bat datorren araudi berri honen iragarpenak atea ireki du estatu kideek EBtik kanpoko deportazio-zentroak ezar ditzaten, "horrek ekar ditzake atxiloketa arbitrario automatikoak, giza eskubideak monitorizatzeko erronkak, herrialde ez-seguruetara kate-deportazioak izateko arriskuak eta nazioarteko zuzenbidearen eta giza eskubideen urraketa ugari ", ziurtatu dute Dokumentatugabeko Migratzaileei buruzko Nazioarteko Lankidetzarako Plataformatik (PICUM, ingelesezko siglak).

Silvia Carta erakundearen eragin-arduradunak adierazi duenez, proposamen berri hau "EBk deportazioekin duen obsesioa areagotzeko saiakera argia da, egoera irregularrean dagoen edonori ikuspegi diskriminatzailea eta zigortzailea aplikatuz".

Bestalde, Sarah Chander Equinox Initiative for Racial Justice erakundeko zuzendariak honako hau adierazi du: "Modu neutralean, itzulerei buruzko lege gisa aurkezten bada ere, EB deportazioen erregimen zabalago bat proposatzen ari da. Migrazio-politika zigortzaileen ibilbide luzearen zati gisa ikusi behar da lege berria, migrazioaren inguruko zigor-esparru oso bat garatu nahi dute, baliabideak erabili beharrean baldintza kaltegarrietatik ihes egiten dutenen segurtasuna, babesa eta ongizatea lehenesteko".

"Segurutzat" jotzen diren herrialdeekin bueltaka
Iridia, CEAR Novact, Council for Refugees (GCR), Human Rights League (LDH), Cairo Institute for Human Rights Studies (CIHRS), Centre for Peace Studies Croatia edo EuroMed Rights erakundeen kezketako bat da, besteak beste, giza eskubideen eta zuzenbide-estatuaren egoera Tunisia, Libano edo Egipto bezalako herrialdeetan, "segurutzat" jotzen baitira.

Duela gutxi, EBk migrazio-arloko zenbait akordio sinatu ditu hiru herrialde horiekin. "Tunisian, duela gutxiko hauteskundeek presidentearen kontrol autoritarioa sendotu dute, eta migratzaileen eta errefuxiatuen egoera, berriz, kezkagarria da, kanporatze masiboei, gorroto-diskurtsoei eta eraso fisikoei buruzko txostenak baitaute", diote asteartean argitaratutako ohar batean. "Egipton, gizarte zibilaren aurkako errepresioa, giza eskubideen defendatzaileak eta disidentzia baketsuaren aurkakoa, bai sarean bai kalean, kezka larria da oraindik. Atxiloketa arbitrarioek, espetxeratze masiboek eta epaiketaz kanpoko exekuzioek Egiptoko edozein pertsonari eragiten diote ", adierazi dute.

EuroMed Rights-en arabera, "jatorrizko herrialde segurua" edo "hirugarren herrialde segurua" bezalako kontzeptuak ez datoz bat Errefuxiatuen Estatutuari buruzko Konbentzioan ezarritakoarekin, asilo-eskaera bakoitzaren banakako ebaluazioa ezartzen baitu.

Erresuma Batuaren eta Ruandaren arteko akordioarekin edo Italiaren eta Albaniaren artekoarekin (migratzaileak deportatzeko ituna) dauden antzekotasunei buruz galdetuta, Virkukunenek eta Brunnerrek argi utzi nahi izan dute "ezertarako ez" dela gauza bera, araudi berria asilo eskaera ukatu zaien pertsonentzat baita. "Garrantzitsua da azpimarratzea itzulera-zentro horiek Europar Batasunean legez kanpo jarraitzen duten pertsonentzat pentsatuta daudela", berretsi du Brunnerrek.

Itzulerei buruzko araudi berriaren esparrua 2024ko apirilean onartutako Migrazio eta Asilorako Europako Ituna da, 2026ko erdialdean indarrean sartuko dena. Itun berri horrek migratzaileen atxiloketa eta deportazioa eta mugen kanporatzea ditu ardatz; asilo- eta babes-eskubidea arriskuan jartzen du, eta kutsu arrazista eta xenofoboa duten Europako politikak sendotzen ditu.