Loretik edan-jana

  • Baga: egutegiko udaberrian sartu garenez gero, egun argia gaua baino luzeagoa da. Biga: eguraldiaren batezbestekoa epeldu da. Higa: sasoiko eurite adiskideak urteroko bisita egin digu. Laga: lurra berotu da. 1+2+3+4= 10, ia-ia hamaika borobil amaigabea. Landareekin biribil-biribilik ez dagoenez, beraiek aztertzerakoan hamarretik hamaikakorako baga bakar baten tartea behintzat utzi beharko diogu zalantzari. Zalantza gorabehera, lau baldintza horiek bete direnean, landare askok eta askok loratzeko erabakiari heltzen diote, eta ekin.

Armiarma, ezkiaren lorean erlea ehizatuta daukala.

2022ko apirilaren 26an - 06:26

Elorri zuria (Crataegus monogyna) da horietako bat. Esaera zabaldua da elorri zuria loratu arte ez dela egiatan udaberria etorri. Loraldi horretatik atzera ez dela gehiago izotzik izango eta lasai landatu daitezkeela baratzean udako uzta emango duten landareak: tomatea (Solanum lycopersicum), piperra (Capsicum annuum), alberginia (Solanum melongena), kuia (Cucurbita pepo), kuaitxoa (Cucurbita pepo var. pepo), artoa (Zea mays), babarruna (Phaseolus vulgaris) eta abar. Ez dakit zer duen elorriaren loreak, jende gehienak ez du atsegin bere usaina baina makina bat intsektu polinizatzaile erakartzen du: erle, erlastar, liztor, euli, sirfido... Eta nola ez, horiek ehizatzeko zain izaten diren armiarmak; adibidez, Misumena vetia, thomise aldakorra eta karramarro armiarma. Karramarro, haren tankeran zeharka mugi daitekeelako esaten zaio. Thomisidae familiakoa delako thomise eta aldakorra polinizatzaileak ehizatzeko ezkutatzen den lorearen kolorea hartuko duelako.

Intsusa ere (Sambucus nigra) orain loratzen da. Lore horren usaina ere ez da erabat gozoa, arrea dela esango nuke; gozo puntta badu, baina baita gazitik eta mikatzetik ere. Toki hezetan ugaria da eta, usain nabarmena eta hostaje berri biziaren gainean lore handi zuri-laruzko loraldi bikaina duenez, urrutitik antzematen da non bizi den. Lorea multzo zabal zapaletan ematen du eta, horiek ere polinizatzaile ugariren bisitaleku izanik, haien ehiza plaza ederrak dira. Polinizatu eta ernaldutako loreak hazia bideratuko duen fruitua emango du. Intsusaren fruitu koxkorrak gero eta gehiago ikusten dira jakien osagarri. Gelatinak, marmeladak, dultzeak, edari freskagarriak, likoreak... Gozo puntu ederra dute eta kolore gorri ilun deigarriz margotzen dute guztia. Uda amaieran, heltzen direnean likorea egin nahi baduzu: litro bat uxualetan libra eta erdi fruta jarri beratzen, nahi izanez gero beste fruitu edo belarren bat gehitu; hilabetera iragazi eta litro erdi ur eta 100-250 gramo azukrerekin egindako karameloa erantsi.

Fruituei itxaron beharrik gabe orain lorearekin egin dezakezu freskagarri bikaina: ondo ixteko moduko 3 litroko ontzi batean sartu 6-8 lore eta zatitutako 3 limoi, 2 koilaratxo legamia fresko eta gehitu 2,5 litro uretan nahastutako 2 limoiren zukua eta 100 gramo azukre edo ezti. Gainean utzi hatz pare baten tartea eta itxi. Toki fresko batean eduki eta hirugarren egunean iragazi eta hozkailura. Esango didazu...

Lan horiek nekosoak bazaizkizu, errazago: infusioan edan edo frijituta jan. On egin!


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-03-25 | ARGIA
Baserrien zurezko egiturak berritzen ikasteko programa martxan jarri dute mugaz bi aldeetako erakundeek

"Baserriberri" du izena programak eta langabezian diren Euskal Herri osoko 12 ikasleri zurgintza formazioa emango die, erortzear diren baserriak berritzen ikas dezaten.


2024-03-25 | Jakoba Errekondo
Ginkgoaren irrimurrika eta barre ttikia

Burua dardaratu eta ikaratu zigun ginkgoak (Ginkgo biloba). Lizar-makila denboran ginkgoa aspaldi galdutako zuhaitz espezietzat jotzen zen. Bere hostoen fosilak ezagutzen ziren, beste arrastorik ez.


2024-03-25 | Garazi Zabaleta
Hazien liburutegia
Liburuak eta haziak, aberastasun publiko

Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]


2024-03-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Ospea ez da beti ona

Euskal Herriko muskerren artean ez da handiena, baina ziur asko, bai ezagunena. Musker berdeak, izenak dioen moduan, gorputz berdea du oso, eta ugal garaian, buru eta lepo aldea urdinduak izan ohi ditu. Gainontzean, puntu beltz txikiz osaturik izaten du gorputza, baina bere... [+]


Hazien lezioak, lan produktibo eta erreproduktiboak bereizteaz

Haziekin hamaika metafora eta hitz joko egin dira. "Zerbaiten hazia izan", "proiektu baten hazia erein", "etorkizunerako haziak"... esamoldeak ezagun zaizkigu. Zerbait berezia dute haziek.


Eguneraketa berriak daude