Klimak lurraren ardatza lekualdatu du
Ipar eta hego poloen kokapena ez da estatikoa, ez aldaezina. Txinako Unibertsitateak egin berri duen ikerketa batek erakutsi du poloetako izotza urtzeak Lurreko ur masaren birbanaketa ekarri duela eta ondorioz, lurraren pisua lekualdatu denez, ardatza ekialdera mugitu dela. Poloetako izotza urtzeak ez du erabat azaltzen ardatzaren lekualdaketa, ordea: nekazaritzarako lurpeko ura kopuru izugarritan ponpatzeak ere izan du bere eragina.
Ipar Amerikako AGU erakundearen aldizkaria den Geophysical Research Letters aldizkariak argitaratu du ikerketa . Bertan azaltzen denez, ipar eta hego poloen kokapena ez da estatikoa, ez aldaezina. Lurraren ardatza, edo zehatzago izateko marra ikusezin hori ateratzen den lurgaina, beti dago mugimenduan, zientzialariek erabat ulertzen ez duten prozesuen ondorioz. Lurra planetan ura banatzen den moduak badu bere eragina mugimendu honetan. Ikerketa hau Txinako unibertsitateak sustatu du, uraren eta mugimendu polarraren arteko harremana aztertzeko.
"Lurra berotzeak eragin zuen 1990ean glaziarrak azkarrago urtzea eta ondorioz behar beste ur birbanatu zen, poloetako desplazamendua norabidez aldatzeko, ekialderantz" adierazi du Shanshan Deng Txinako ikerlariak, zeina den Geophysical Research Letters-ek argitaratu duen ikerketaren egileetako bat.
"Lurra ziba bailitzan biratzen da ardatzaren inguruan" azaldu du Vincent Humphrey Zuricheko zientzialariak. Zibaren pisua mugitzen bada, ziba makurtzen hasiko litzateke, bere biraketa ardatza aldatu ahala. Gauza bera gertatzen zaio Lurrari, bere pisua eremu batetik bestera aldatzen denean.
Zerk eragiten du poloen mugimendua?
Ikertzaileek ikusi dute Ipar Poloan egon diren azken mugimenduak hainbat faktorek eragin dituztela. Horietako bat da, Lurreko ura pilatzerakoan egondako aldaketak: Lurreko ur guztia, glaziarretan izoztutakoa eta kontinenteen azpiko lurpean pilatutakoa barne, galtzen ari da urtzen doalako eta urpeko ura ponpatzen delako.
Ikerketa hau egin dutenek uste dute ur galera honek ekarri duela azken bi hamarkadatan poloen kokapen aldaketa. Eta 1990eko hamarkadan izan ziren aldaketak ere honi lotuta al zeuden jakin nahi izan dute. Izan ere, 1995ean poloen desplazamendua aldatu egin zen hegotik ekialdera. 1995etik 2020ra azkartu egin da poloen desplazamendua, 17 aldiz azkarragoa izan baita 1981etik 1995era izan zuena baino.
Glaziarrak galtzearen eta nekazaritzarako ura ponpatzearen ondorio
Suxia Liu hidrologoa da Txinako Unibertsitatean, eta ikerketa honen beste egileetako bat ere bada. Ondorioetako bat izan da poloetako uraren galera izan dela poloen mugimendua eragin duen faktore nagusia.
Baina poloen urtzeak bakarrik ez du eragin ardatzaren desplazamendua: poloetatik kanpoko zonaldeetan ura pilatzeak ere badu bere eragina, adibidez, nekazaritzarako lurpeko ura modu jasangaitzean ponpatzeak. Humphrey-ren ikerketek erakutsi dute ur masan aldaketa handiak izan direla Kalifornia, Texas iparraldean, Beijingen eta India iparraldean, eta horietan denetan nekazaritzarako ur kantitate handiak ponpatzen dituzte lurpetik.
Zer ondorio ditu bizitzan?
Humphrey-k zera adierazi du: "Ikus dezakegu ur masaren aldaketak zein indar duen, Lurraren ardatza aldatzeko bestekoa". Baina ardatzaren aldaketa hau ez dela eguneroko bizitzan eragiteko bestekoa azaldu du. Egunaren iraupena aldatu dezake, baina milisegundotan baino ez.
Abuztuan 411.000 hektarea baso eta lursail erre dira León, Asturias, Ourense, Cáceres eta Zamoran. Bizkaiko eta Gipuzkoako azalera osoa beste. Irmotasunez esan dezakegu muturreko baldintza meteorologikoek sutu zituztela suteak, berotze global antropogenikoaren... [+]
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]
Prekaritate global hirukoitza pairatzen dute Pakistanen, klimak, energia gabeziak eta finantza publiko arazoak elkarrekin eragindakoak, bakoitzak bertze bien kalteak areagotzen dituela. Halere, arazoaz jabetu dira bertako agintariak eta bideratu dituzte aldaketak, nahiz eta... [+]
2003ko udarekin batera, 1970etik beroena izan da aurtengoa. Europar Batasuneko "Copernicus" behategiak larrialdi klimatikoa dela-eta bero boladak "maizago" egongo direla dio, eta aurtengo ekainean bere ondorioak izan ditu: ehunka pertsona hil dira Europan.
Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]
Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]
Klima-aldaketari buruzko BC3 ikerketa-zentroak baieztatu duenez, Europako hiriak atzera geratzen ari dira klima-aldaketari egokitzeko neurrietan. Hain zuzen, nazioarteko beste zentro batzuekin batera egindako ikerketan frogatu dute egokitzapen klimatikoko planen ia % 70k ez... [+]