Jule Gabilondo, “Maite”
aurre egingo dieten hedabide independenteak
1902ko urtarrilaren 29an, Mungiako Trobika kaleko 12.ean jaio zen Joan Gabilondo eta Idoia Leonor Arruza-Zabalaren alaba, Jule (Julia Klaudia). Hiru urte beranduago, Estepan, Urkiaga-Basaraztarren semea, handik kilometro gutxira munduratu zen.
Jule eta Estepan belaunaldi-kide eta herrikide izateaz gain, elkar ezagutu zuten eta biak ala biak herri-egitasmo berberaren alde engaiatu ziren. Aldiz, Estepanen ibilbide eta figuraren zenbait mugarri aski ezagunak zaizkigun bitartean, 120 urte beranduago, Jule Gabilondoren oihartzuna nabarmen galdu da, baita bere jaioterrian ere.
Iñake ahizparekin batera denda bateko arduradun zen Mungian baina Juleren bizimodua bestelako nahiek betetzen zuten. Izan ere, gaztetatik idazmenerako abilezia erakutsi zuen eta 1930ean Euskal Esnalea aldizkariaren saria irabazi zuen ¿Gizona ala emakumea? ¿Zein da kementsuagoa? testuarekin. Ordutik aurrera, sarri idatzi zuen garaiko hedabide desberdinetan “Maite” ezizena erabiliz. Beti euskaraz (bizkaieraz), gai berdintsuen bueltan aritu izan zen, Lauaxetaren gonbitea onartuz Euzkadiko orrialdeetan zein Eguna egunkarian beranduago. Tokiko kronikak egiten zituenean ere, bere konpromiso politikoa agerian uzten zuen euskaraz edo abertzaletasunaz, eta bere pentsamolde eta mundu ikuskeratik emakumeak horien transmisioan jokatu behar zuen paperaz, bilorik gabe idazten zuen bakoitzean. Hori atzeman daiteke besteak beste, 1933an, autobusean lau egunez Euskal Herriko zazpi herrialdeetan barrena egindako txangoan izandako bizipenei buruz Euzkadi egunkarian idatzi zituenetan.
Baina artikuluez harago, Julek bere idealen alde beste esparru batzuetan ere lan handia egin zuen Emakume Abertzaleen Batzako kide aktibo bezala. Ohikoa zen eskualdeko herri ekimen zein ekitaldi kulturaletan inplikatuta ikustea eta gerra aurreko urteetan harat-honat aritu zen hizlari.
Gauzak horrela, gerra betean doktrinamendu ideologikotik hurbil zeuden artikulu sutsuak idazteari ekin zion 1937an zehar argitaratu zen Eguna euskarazko lehen egunkarian. Faxisten garaipenarekin, Jule Gabilondok lehenik Santanderrera eta handik gero Ipar Euskal Herrira alde egin behar izan zuen. Itzultzeko aukera izan zuenean Lazkaora, Beasainera eta azkenik Donostiara egin zuen. Eta 92 urte betetzear zela, bertan hil zen 1994ko urtarrilaren 1ean.
Faxistek Bilbora sartzean Eguna eten zuten bezala, eten zituzten baita Lauaxeta eta beste askoren biziak, eten zituzten Jule eta besteen lumak eta, oro har, eten zuten belaunaldi hura sortzen ari zen mundua. Ondorengooi dagokigu ondare eta izpiritu hori ezabatzen ez uztea, suspertzea eta nahi dugun etorkizuna eraikitzea.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira egun batzuk Instagrameko @denuncias_euskalherria kontuan argitalpen bat agertu zela. Bertan, ama batek adierazten zuen bere alaba Bernedoko euskal udalekuetan egon zela hamabost egunez eta talde mistoetan dutxarazten zituztela 13-15 urte bitarteko nerabeak, aukerarik eman... [+]
Aurrekoan idatzitako Irakasleon figura artikuluaren harira, kontu esanguratsu bat landu nahiko nuke. Artikulu horretan aipatu bezala, jende askoren ahotan dabil irakasleon lan karga baxua dela (gehienbat hezkuntza publikokoena), eta ditugun pribilegioak gehiegizkoak direla. Ez... [+]
Euskal Eskola Publikoaren alde borrokatzea STEILASen ikurra da. Ikasturte hasierarekin batera, gogoratu behar da aurreko ikasturtean hainbat kolektibotan akordio garrantzitsuak sinatzea lortu genuela, hezkuntza publikoan grebak eta mobilizazioak egin eta gero. Lan-akordio horiek... [+]
Jakina da poliziari esku sartzeak beti dakarrela arrisku nabaria. Bere garrantziagatik eta seriotasunagatik, kontuz aztertu beharra eta larria denez, terminologia-trabarik gabe, badaezpada.
Duela aste batzuk Ertzaintzak Azpeitian egindako esku hartzeak, bertako herritar askok... [+]
Edozein arlotan, arazo bat suertatzen denean, eta ia inor ados jartzen ez denean, ohiko galdera plazaratzea da onena: Nori egiten dio mesede?
2024ko irailaren 11n, "Lortzear ote gaude?" izeneko artikulua argitaratu ziguten hainbat hedabidetan. Urtebete igaro da eta garbi esan dezakegu: EHUko gobernu aldaketak (Ferreira zen buru, Bengoetxea da orain) ez digu aurrerabiderik ekarri. Orduko zailtasunek zailtasun... [+]
Aurtengo ekainaren 25ean Eutanasiaren legeak laugarren urtemuga bete zuen. Nire iritziz, lege hori hainbat biztanleren lanari esker lortu da, eta, nolabait, pentsa dezakegu merezitako saria izan dela; izan ere, lege hori lortu bitartean pertsona askok erailketa salaketak,... [+]
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]