Hurrengora arte
Gauza gutxi gustatzen zaizkit idaztea baino gehiago. Oso gutxi. Horregatik kurtso honetan ARGIAn astero idazteko eman zidaten aukera oparia izan da niretzat. Urteak neraman testuak idazteko zerrenda txiki bat osatzen. Umea sentitzen naiz nire gai-zerrendari begiratzean, umeek dituzten altxor maletak bezalakoa iruditzen zaidalako. Zerrendan sartzen ditut, kutxa batean bezala, kaleetan, bideetan, irakurketetan aurkitzen ditudan harri politak, makilatxoak, kotxetxoak, salto egiten duten pilotatxoak, koloretako papertxoak, distira egiten dutenak... Horiek bezalakoak dira nire altxorrak, baina hitz formakoak, eta horregatik paperean idatzita eramaten ditut, edo mugikorreko oharretan, edo nire lantoki desordenatuko liburuen artean.
Ume bati bere altxorren maleta irekitzeko eskatzen diotenean bezala geratu nintzen ni ARGIAkoek astero idazteko proposamena luzatu zidatenean. Irribarre bat egin, eta maletatxoa ireki nuen, eta, pixkanaka, nire harritxoak, neurri ezberdineko makilatxoak... erakutsiz joan nintzen, eta horiei buruz nekizkien guztiak kontatu dizkizuet. Ez pentsa gero, halere, horiek guztiak gauza solte hutsak izan direnik; mundua nola ikusten dudan azaltzen saiatu naiz, adibideak eman nahi izan ditut, Historia nola egin nahi dudan partekatu. Hilabete hauetan esan nahi izan dizuet, batez ere, eta laburbilduz, nire aburuz Europako herri gutxituen historia egiteke dagoela, eta egin egin behar dugula, gure ikuspuntua ezinbestekoa baita mundu polit bat eraikitzeko. Eta, are gehiago, Gasteiz oso leku egokia dela ere adierazi nahi izan dut, koordenada ezin aproposagoak dituena gure eginkizun hau burutzeko.
Europako herri gutxituen historia egiteke dago, eta egin egin behar dugu, gure ikuspuntua ezinbestekoa baita mundu polit bat eraikitzeko
Baina orain bukatu ditut maletan neuzkan altxorrak. Astero idazteko konpromisoari eustea zein zaila den ere ikasi dut. Gainera horri gehitu behar diogu nik ez dudala hizkuntza hain ondo menperatzen, eta nire testuek behar izaten dituzte, ejem, ohi baino zuzenketa gehiago... Miresgarri zaizkit astero artikulu zein zutabeak idazteko gai diren lagunak, eta iruditzen zait mirari bat egiten dutela egunero interesgarri gertatzen den zerbait idaztea lortzen dutenek.
Nik, momentuz, ezin dut jarraitu, astero idazteko materiala agortu egin zait eta. Elkar ikusiko dugu oraindik, ARGIAn, edo beste leku batzuetan, baina astero zutabe bat ez dut berriro egingo. Pixka bat nire gogoz kontra konturatu naizelako, zerbait duina eskaintzeko, denbora gehiago behar dudala.
Eta hori da gaur kontatu nahi nuena. Eta, horiek horrela, bi gauzak gehiago baino ez, esateko:
Mila esker, hemen idazteko proposatu zidanari.
Mila esker, nire gauzatxoak irakurri dituzuenoi.
Vichamako (Peru) aztarnategian, arkeologoek 3.800 urte inguruko estatuatxo berezi bat aurkitu berri dute. Caral zibilizazioaren azken arokoa da, eta bi apo irudikatzen ditu.
Aztarnategi bereko hainbat hormairuditan gosetea, lehortea eta, finean, ingurumen krisiari lotutako... [+]
Londres, 1940ko irailaren 7a. Hegazkin alemaniarrek hiria bonbardatu zuten, Britainiar Uharteen eraso masiboa abiatuta. Edo, bestela esanda, blitz-a hasi zen.1941eko maiatzera arte luzatu zen eta, amaitu zenean, britainiar lehen ministro Winston Churchillek “su artean... [+]
Kosmetiko enpresak azalerako kremaz hornitzen zuen Dachauko kontzentrazio esparrua. Naziek presoekin esperimentuak egiteko erabili zuten krema mota bat, eta 80 eta 90 preso artean hil ziren horren ondorioz. Enpresak ikerketa “independente eta osatua” jarri du martxan.
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori,... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
Europan eta munduan arrazakeria gora doa, eta Euskal Herria ez dago joera horretatik salbu. Egun, herritarrak eta jendarteak eskuin muturraren baloreak bere egiteko bide nagusietakoa da arrazakeria. Arazoaren larritasunari tamaina hartzen saiatu gara, eta aztertu ditugu zenbait... [+]
Duisburg (Germaniako Erromatar Inperio Santua), 1569. Gerard De Kremer (1512-1594) geografo, matematikari eta kartografo flandriarrak, Gerardus Mercator izen latinizatuaz ezagunak, proiekzio kartografiko berri bat diseinatu zuen. Proiekzio mota zilindrikoa zen, ekuatorearekiko... [+]
Bedale udalerrian (Yorkshire, Ingalaterra) altxor bikingo bat aurkitu zuten 2012an. Archaeometry aldizkarian argitaratu dutenez, berriki altxor horretako zilarrezko piezak aztertu dituzte. Zehazki, berunaren eta oligoelementuen isotopoak aztertuz, zilarraren jatorria zein den... [+]
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]