Heriotza txikiak
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean harritzeari, eta urte aldaketetan hamabi mahats jaten ditut, keinuak gizartean homologatzeko gai izaten jarraitzeak biziraupena bermatzen dizulako askotan. Ikasturte amaierak bai, ikasturte amaierak nabaritzen dira, ezin zaie ihes egin, ezin izan diegu ihes egin haurrak ginenetik.
Asko pasa zaizkit nahi gabe, behar besteko arretarik jarri gabe, erabaki gabe. Pautak bizi gaitu. Eusten gaitu. Bederatzi hilabetez ñabartuz, senidetuz doazen aurpegiek. Zure astean behineko zutabea jasotzeko arduradunak, jaso baino erregutu eta kontsolatu egiten duenak; egunero aurpegia lehenengoz ikusten dizunak; kafea ateratzen dizunak eta autobusa gidatzen duenak; kafea eta/edo autobusa zure leku eta ordu berean hartzen duten lauk. Dakielako, galdetzeaz gogoratu denak. Ogia saltzen dizunak. Proiektua dela-eta, egunean hamabi orduz presente duzunak. Astean hiru aldiz, sei orduz guztira, aurrean dituzun ikasleek. Haurra ikastolan utzi behar baduzu, nor. Haurra bazara, nor.
Harremanak ere uste baino gutxiago aukeratzen ditugu. Lan jarduna, lanerako ibilbideak, laneko proiektuek, laneko esfortzuak, ikastolako gelak… borondateari erraz irabaz diezaiokete
Ez diozu deitu iaz irratsaioan kide zenuenari. Ez duzu afaririk gehiago egin txandakako zuzendaritzan lagun egindakoarekin (eskua altxaz agurtzen duzue dagoeneko elkar). Egunero gogoratzen naiz zutaz, eta ez dut indardun momenturik aurkitu elkarrizketa bat hasteko; eta beti zen bihar. Ez duzu berriro ikusi iaz kafea ateratzen zizuna, ez dakizu ebakuntza nola atera zen, txanda kontuak. Ez zara geratu aurrez aurre lasai ezagutzeko emailez baino ezagutzen ez zenuen koordinatzailearekin. Ez zaizu ikasleei esateko asko bururatzen klasetik kanpo. Haurraren gela iazko bera da.
Harremanak ere uste baino gutxiago aukeratzen ditugu. Lan jarduna, lan-txandak, lanerako ibilbideak, laneko proiektuek, laneko esfortzuak, ikastolako gelak… borondateari erraz irabaz diezaiokete. Ondo aukeratu behar da non geratzen garen egunean zortzi orduz, komeni da hegoak eta egoak bereizten dituzten lekuak aukeratzea, pauta moralak, amultsuak, justuak, errukiorrak sortuko dituztenak. Orain maiatzean hasten naiz isilean denak agurtzen. Agurtzen ditut hiltzen diren pauta guztiak, ospatzen ditut (nire baitarako), edo negar batean madarikatzen. Harreman goxo hori, enkajatuko ez dudana, nahi ez dudalako, berez; baina, nahi gabe, bidea lautu didana, ezezagun zelako. Gehiegi ezagutu nauena. Dibertitu nauena. Isildu dena. Haurra torturatu duena. Heriotza txiki asko gertatzen dira ekainean. Jaioko gara, berriro. Konpasa aldatuta.
Gakoak PDFan
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Ekainak bost ditu gaur; udara atarian gaude eta giroak badaki. 15:00ak dira, sorbeltz saldoa aztoratuta dabil, udara beteko zeruan, kirrinka batean, eltxoak ehizatzen. Azpitik Ibaik erreparatu die sorbeltzei, eta tartean dauden enara azpizuriei; gorde ditu basozain arropak,... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]