Gora Allande gudaria!
Nihau bürüari izigarriko desafio bat ezarri diot: Allande Sokarros, ekialdeko Etxebartar seme eta Iparreko anaiaren bizia, horrialde bakar batean llabürbiltzea... Desafio izigarria Allanderen bizia ez beita izan lasaiezko ibai lüze bat. Bena halerik ere nolabait kausitü düt.
Oh! badakit, jadanik entzüten zütüet murmuzikaz erranez : «hori aipatü behar hüan! Hau ez dük ez, eztxit hola igaran ! Hau ahatze dük! Eta holako beste....Eta funtsean arrazu zünükee. Bena horrialde hau harri txintxola bat baizik ez da, harrixka ttipiñiñi bat. Ausart neitea erraitera errauts bat ? Bai, zeren Allande ororen gainetik arraileriant handi bat beitzen, txirtoa maite züan eta bere arrapru gogokoena:«Herriak bizi behar
du» balinbazen ere, «Irriak bizi behar du» ezpainetan erria emaiten zeion. Arren horrialde hau harri txintxola bat da eta mendi gora baten egiteko, honenbeste harri txintxola behar lizateke eta harri txintxola hoik züek dütüzüe. Allande ezagütü düzüen güziek. Harri txintxola zonbait besteak beno handiago lirate hain segür, bena algarreki ezar bagintza egiazkiz tini gorako bortü bat sortüko günüke. Allanderen heinekoa, odei goienak hunkitzen düan bat.
Horra nola Allanderen herexek igaran mentealat eramaiten gütüen. Aro haietan Xiberoan abertzaletarzüna loratzen ari zen Euskal Herriko gertakari hanitxen bidez eta Euskal Kultur Aste eta Herri Taldeen bidez. Allande, argazkilari bat zen bena ez zen orano abertzale. Han, heben kurritzen zen Euskal Herriko gertakariek eramaiten züen bezala, frantses aldizkari zonbaitentzat. Hola nola Xiberoko sindikataren bilküra batetan ikusten ahal zen eta biharramünean ber gaüza Donostira edo Bilbora zoan manif baten argazkien hartzera.
Aro haietan Xiberoan, bi aldizkariek herexa barna bat ützi düe. Batak, zaharrenak Egia züan izena, ondotik beste talde bateki bena beti ber espiritüan, Abil bilakatüko zena. Allande ordüan bere argazki sortareki aldizkari talde hortara hüilantü zen, kide zonbaiteki harremanak barnatü eta idazten ere hasi zen. Aski zale bere espiritü kokillotak lüma zorrotzari esker bere ildoa ütziren züan kazetaritza abio hontan.
Apürka-apürka abertzaletü zen gure lagüna. Osoki abertzaletü, egintza püblikoetan, nahiz itzalpekoetan parte hartüz. Oritzen niz nola harriarazi güntüan, bide trabatze gaü batez, bere mobiletareki agertü zeigülarik kasabetaren petik molotov koktel xaküta bat elkiz, erri karkazaz gure begitarteak ikusiz eta gainera erranez: «Bideak lerrakor dütük, abantxü zankazgora joan nük!».
Hola beit zen gure lagüna, denaren emaile, erdi biderik gabe. Ordüan nola ez züan Iparretarrak eraküntearen bidea kürütxatüko ? Kürütxatü beraz, berak zion Txomin eta Ramuntxoren hiltzeek builtarazi züela herriaren alde ürrats bat habororen egitea. Arren, segürantxa neurriak zorroztü eta adar politikoan bere leküa hartü züan. Leküko hanitx balizate erraiteko Allanderen heltzeak zer nolako ekarpena izan den
erakundearentzat. Leküko hanitx balizate erraiteko erakundeari nolako ele argia emendeion, bai egintza agerkietan, bai Ildo izeneko libürüxkan, bai norabideetan...Hola nola Autonomia aitzin xedean eta ondotik Autonomia xedearen lantzeko. Euskaraz prefosta bena bai erderaz ere; beste hizkuntzetan izigarriko trebezia züalakoz. Gainera sasiko lanetarik harat, publikoko Ekaitza astekarian idazten züan eta züzendarigoa hartü züan. Egunkaria-ko berriketaria ere izan zen eta ondotik Berria-n iritzi artikülüak idazten zütüan.
Borrokak dio errepresioa eta Allandek ere egartü behar üken dü. Auziak, txakürren presioa, espetxea. «Espetxea aipatzean, to, Allande, lagün batek ohartarazi deit egünko egüna, Paueko presontegiko ihesaldia igaran den ber egüna dela. Ohartzen hiza nolako askatarzün egüna den?...»
Bena Allande güdülari bat zen eta beti bürüa txüt bühürtü da eta etsai bakar bat ere ez da izan haren plegarazteko, belaikarazteko. Belaiko ez, presontegitik landa, ürratsez ürrats Bortükariak taldea berriz jüntatü züan eta Iparraldeko, Biarnoko, Nafarroako ta Aragoiko bortüak zeharkatü dütü. Ebilaldiak antolatü eta izadiaz eta ondareaz züan jakitate handia partekatü.
Iparretarrak erakundea gelditü delarik, Allande ez da karbe batean sartü. Jarraiki dü borroka. Bere herrian haütetsi gisa eta Herri Alkargoan kide bezala eta hizkuntza taldean bere jakitatea ekarriz. Gainera ützülpengintzan, erakaslegoan AEK Gaü eskolareki, lan izigarria egin dü. Euskarari hainbeste etxekia beitzen Sü Azian eginbehar hanitx beregain hartü zütüan. Aita Junes Kasenavereki euskararen lantzeko ikasgeiak hontü zütüan, hiztegi bat ere argialatü züan. Xiberoko Botza-n honenbeste emankizünetan parte hartü ere bai. Euskaltzaindian ürgazle bilkatü zen.
Norbait balinbada Xalbadorren koblak egiaztatü dütüanak: «Herria da korpitza / Hizkuntza bihotza» Allande izan da.
Agur eta ohore lagüna!
Ikusi düt nigar bat ixurten
Begiari galtegin deiot:
«Zergatik nigar egiten düzü?
Amodio baten gatik da?
Adixkide baten gatik da?
Etxekia izan ez den hitzarmen baten gatik da?»
Begiak erantzün deit :
Bihotzean dutan pena
Allande zuk, eman didatazu...»
Gora Herria ! Gora Allande gudaria!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
Hezkuntza Sailak ebaluazio diagnostikoen berri eman zuen otsailean: 2023ko etapa erdikoa eta 2024ko etapa amaierakoak izan zituen hizpide. Emaitza negargarriek egiturazko arazoa dugula erakutsiko luketenez, sailak erabaki zuen tramitea bete bai (ED 23 eta 24 txosten exekutiboak... [+]
Kalean nindoan geneetan daramagun dispertsio joerara guztiz emana, bide fisiko eta curricularretatik desbideratzen zaituen abstrakzio alferrikakoren batean. Aurretik hogeita hamarrak bete gabeko neska bat. Zerbait erori zaio poltsikotik. Neska ez zen ohartu. Item bat zen... [+]
Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]
Bilboko Kafe Antzokian, hemen argitaratutako nire kolaborazioen bilduma den Zapalduon pedagogia liburuaren aurkezpenean, entzuleen arteko emakume batek bota zidan galdera. Ohikoak ditudan gaiak aletuz joana nintzen hitzaldian, eta Euskal Herriaren egungo egoeraren kezka jada... [+]
Yanis Varoufakis-ek DiEM25 mugimenduaren Youtubeko kanalean elkarrizketatu du Columbiako Unibertsitateko Jeffrey Sachs irakaslea. Horrek azaldu du nazioarteko politikan Amerikako Estatu Batuek pokerrean jokatzen dutela, Errusiak xakean eta txinatarrek Go jokoan. Azken hori... [+]
Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]
Euskadi markak, eraikuntza sektoreko ekonomiaren estrategian, “industrializazioa” mantrarako hitz gisa hartu duela jakinarazi berri du Eusko Jaurlaritzak. Etxebizitza publikoaren eraikuntzan industrializaturiko prozesu eta elementuak lan guztien %65a izatea... [+]
Pandemiak agerian utzi ditu, bere gordintasun osoan, zaharren, haurren eta dependentzia egoeran dauden herritarren arreta-eredu neoliberalaren ondorioak. Konfinamendu garaian loratutako diskurtso kritiko eta alternatiba komunitarioak sendotzeko unea da orain”. Horrela hasi... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Errepikatu nirekin: Sara Millerey. Ez dezagun ahaztu bere izena. Transfeminizidioaren biktima da Millerey: gorrototzaile transmisogino batek torturatu zuen, besoak moztu zizkion eta bizirik bota zuen ibaiertz batera. Bi orduko agoniaren ondoren hil zen.
Errazagoa da J.K... [+]
Posible da, nonbait, zoriontasuna neurtzea. Are, bada horretan tematzen denik. NBEk ez du arrakasta handirik munduko bakeari eusten, baina halako tasuna planetan zehar nola dagoen banatua erakusten du urtero, txosten batean. Funtsean zerrenda bat da, herrialdez herrialde, zein... [+]