Iñigo Cabacas hil eta 29 larri zauritu dituzte Espainiako Estatuan 2000. urteaz geroztik, Poliziak kaleko istiluetan erabilitako materialarekin. Amnesty Internationalak (AI), Omega Ikerketa Fundazioarekin batera, "Me estalló el ojo" (Begia lehertu zitzaidan) izeneko txostenean egiten duen zenbaketa da asteartean argitaratu dena. Gomazko balen ordez jarri diren foam jaurtigaien erabilera etetea eskatzen da. Oro har, erakundeak "erabileraren kontrol zorrotzak" eta "itun orokorra" eskatzen ditu material horren merkataritza arautzeko.

"Uste dugu beharrezko dela mundu osoan eta juridikoki lotesleak diren kontrolak ezartzea, hain hilgarriak ez diren armen fabrikazioari eta salerosketari buruzkoak, baita eragin zinetikoko jaurtigaiei ingurukoak ere", adierazi du Patrick Wilckenek, Gai Militarrei, Segurtasunari eta Poliziari buruzko Amnistia Internazionaleko ikertzaileak.

Hildakoak eta zaurituak Espainiako Estatuan

Amnistia Internazionalak adierazi du Poliziak eta Guardia Zibilak gomazko pilotak erabiltzen jarraitzen duela Espainian; harren arabera, jaurtigai "kontrolaezinak" dira eta 360 kilometro orduko abiadura har dezakete. Azken bi hamarkadetan pilota horiekin pertsona bat hil zuten Bilbon 2012an, Athletic-eko jarraitzaile Iñigo Cabacas, eta beste 24 pertsonei "lesio larriak" eragin dizkiete. Horietatik lauk ikusmena galdu dute begi batetik, txostenak dioenez.

Polizia autonomikoek, hala nola Ertzainak eta Mossos d'Esquadrak, foam balak jarri zituzten gomazko piloten ordez, Iñigo Cabacas eta Ester Quintanaren kasuen ondorioz. Azken horrek begi bat galdu zuen 2012an, eta kanpaina bati ekin zioten. Bi urte geroago Katalunian gomazko balak debekatu ziren. Hala ere, erakundeak salatu du jaurtigai horiek jendea sakabanatzeko erabili direla, eta beste lesio "larriak" ere eragin dituztela: begi bana galdu zuten bi pertsonek, traumatismo kranioentzefalikoa eragin zioten beste bi pertsonari eta testikulu bat galdu zuen beste batek.

Ikerketak 18 urteko mutil baten kasua aipatzen du. 2019an Plaça d'Urquinaonatik oso gertu zebilen Bartzelonan, protesta batean. Manifestazioan parte hartu ez zuen arren, bala batek buruan jo zion ustekabean. Bi ebakuntza egin ondoren, ikusmena galdu zuen begi batetik. Salaketa aurkeztu eta ikerketa penala hasi zen arren, tiroketaren egilea identifikatzea ezinezkoa zelako prozesua itxi zen.

Euskal Herrian, 2021ean Donostian jazotako istiluetan, masail hezurra hautsi zion Ertzaintzak Nehuel Gómez gazteari. Bestalde, orain gutxi Aingeru Zudaire gomazko piloten biktima gisa aitortzea eskatu diote Nafarroako Gobernuari. 2012an Iruñeako manifestazio batean Espainiako Polizia batek bertatik bertara jaurtitako gomazko pilota batengatik eskuin begiko ikusmena galdu zuen. 

Frantziari dagokiona

Txostenaren arabera, gutxienez 2.495 manifestari zauritu zituzten Gilet Jaunen (Txaleko Horiak) protestetan, 2018 eta 2019 urte bitartean. Lesioak izan zituzten hiru manifestariek kexak aurkeztu zituzten.

Protestak egin aurretik, 2017an, Frantziako Arartekoak (Défenseur des Droits) Poliziak LBD 40 delako erabiltzea debekatzeko eskatu zuen, neurriz kanpoko arriskuak sortzen dituela argudiatuz.

Gilet Jauneren protesten testuinguruan, LBD 40 erabiltzeagatik 18 lesio kasu jaso ondoren, Frantziako Arartekoak eskaera hori berriro egin zuen. Txostenaren arabera, manifestarien aurka erabilitako armen %85 inguru manifestazioetarako preparatu gabe zeuden Poliziek jaurti zituzten.

Aurpegian eta begietan gomazko balek eragindako lesioak izan zituzten 21 pazienteren azterketak lesio larriak jasan zituztela ikusi da Amnistia Internazionalaren txostenaren arabera; besteak beste, hezur zatiketa, ehun bigunen zauri larriak, hausturak eta itsutasuna.

Txostenaren xehetasunak

Txostena 30 herrialde baino gehiagotan bost urtez baino gehiagoz egindako ikerketan oinarritzen da. Milaka manifestatzaileek eta oinezkoek jasan dituzten mutilazioak jasotzen ditu, legea betetzeko hilgarriak ez diren armak "askotan zuhurtziarik gabe eta neurriz kanpo" erabiltzeagatik. Esaterako, gomazko balak, gomaz estalitako balin tiroak eta gas negar eragilez estalitako granadak.

Txostenaren egileak, Amnistia Internazionala eta Omega Ikerketa Fundazioa, Torturarik gabeko Merkataritzari buruzko Tratatua eskatzen duten 30 erakundeetatik bi dira. Hitzarmen hori NBEk babesten du, eta bertan debekatu egiten da berez gehiegizkoak diren eragin zinetikoko jaurtigaiak eta legea betetzeko beste arma batzuk fabrikatzea eta salerostea. Horrez gain, merkataritzaren gaineko kontrolak neurtzen ditu, legea betearazteko beste material batzuen horniduraren giza eskubideetan oinarrituak, balak barne.