Euskararen zapalkuntza sistematikoa
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan zaigu hizkuntza propioan bizitzeko aukera, eta horrek egoera ahulean utzi du euskara. Gaur egun, ofizialtasunaren aitortzak nolabaiteko babes juridikoa eskaini arren, benetako askatasun linguistikoa urrun dago oraindik errealitate izatetik. Maiz, hizkuntza eskubideak paperean geratzen dira, eta urraketak, berriz, sistematikoki errepikatzen dira.
Espainiako eta Frantziako estatuek, historian zehar, euskararen aurkako politika sistematikoak aplikatu dituzte. Espainiaren kasuan, eskolaren bidez eta lan munduaren hizkuntza nagusi bihurtuz, euskara gizartearen erdigunetik baztertzea lortu dute. Frantziak, berriz, berdintasun faltsuaren izenean, hizkuntza aniztasun oro desagerrarazteko politika zentralizatzaileak ezarri ditu bere lurraldean. Bi kasuetan, helburua beti izan da argia: euskararen desagerpena.
Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean
Horrelako egoera bat ulertzeko, ezinbestekoa da hizkuntza eskubideen garrantzia azpimarratzea. Hizkuntza eskubideak ez dira gutxiengo baten eskaera partikularra edo luxuzko xedea; pertsona orok dituen giza eskubideen zutabe osagarri eta ezinbestekoa dira. Hizkuntzak ez du soilik komunikatzeko balio; nortasuna, kultura eta duintasuna adierazten ditu. Horregatik, euskaldunek beren hizkuntzan bizi ahal izatea ez da pribilegioa, eskubide ukiezina baizik.
Dena den, eguneroko errealitatea bestelakoa da. Euskarazko zerbitzu publikoak jasotzeko eskubidea sistematikoki urratzen da osasungintzan, hezkuntzan edo administrazioan. Zerbitzu horiek eskura izan behar lituzkeen herritar askok beren eskubideak aldarrikatu behar izaten dituzte behin eta berriz, eta, sarritan, erantzun egokirik gabe geratzen dira. Lan munduan ere, euskarak bigarren mailako hizkuntza izaten jarraitzen du, eta haren erabilera gutxiengo batzuen esparrura mugatzen da. Egoera horrek hizkuntzaren normalizazioa zailtzen eta geldiarazten du.
Euskarak, zapalkuntza sistematikoaren ondorioei aurre egin arren, bizirik jarraitzen du. Horrek argi erakusten du hizkuntzak bere baitan duen indarra, baina ezin dugu hori nahikotzat jo.
Aurrera begira, ezinbestekoa da hizkuntza eskubideak erdigunean jarriko dituzten politika berritzaileak garatzea. Era berean, gazteen aktibazioak eta teknologiaren erabilerak euskararen etorkizuna indartzeko aukera paregabea eskaintzen dute. Euskara ez da soilik hizkuntza gutxitu bat; euskaldunon nortasuna eta biziraupena sinbolizatzen duen ardatza da. Beraz, borroka honetan euskaldun guztiok dugu zer egin.
Harri Bueno Aguirrezabala, Zuzenbidean graduatua, Nazioarteko eta Transnazionaleko Zigor Zuzenbidean espezializatua
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]