Euskararen zapalkuntza sistematikoa
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan zaigu hizkuntza propioan bizitzeko aukera, eta horrek egoera ahulean utzi du euskara. Gaur egun, ofizialtasunaren aitortzak nolabaiteko babes juridikoa eskaini arren, benetako askatasun linguistikoa urrun dago oraindik errealitate izatetik. Maiz, hizkuntza eskubideak paperean geratzen dira, eta urraketak, berriz, sistematikoki errepikatzen dira.
Espainiako eta Frantziako estatuek, historian zehar, euskararen aurkako politika sistematikoak aplikatu dituzte. Espainiaren kasuan, eskolaren bidez eta lan munduaren hizkuntza nagusi bihurtuz, euskara gizartearen erdigunetik baztertzea lortu dute. Frantziak, berriz, berdintasun faltsuaren izenean, hizkuntza aniztasun oro desagerrarazteko politika zentralizatzaileak ezarri ditu bere lurraldean. Bi kasuetan, helburua beti izan da argia: euskararen desagerpena.
Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean
Horrelako egoera bat ulertzeko, ezinbestekoa da hizkuntza eskubideen garrantzia azpimarratzea. Hizkuntza eskubideak ez dira gutxiengo baten eskaera partikularra edo luxuzko xedea; pertsona orok dituen giza eskubideen zutabe osagarri eta ezinbestekoa dira. Hizkuntzak ez du soilik komunikatzeko balio; nortasuna, kultura eta duintasuna adierazten ditu. Horregatik, euskaldunek beren hizkuntzan bizi ahal izatea ez da pribilegioa, eskubide ukiezina baizik.
Dena den, eguneroko errealitatea bestelakoa da. Euskarazko zerbitzu publikoak jasotzeko eskubidea sistematikoki urratzen da osasungintzan, hezkuntzan edo administrazioan. Zerbitzu horiek eskura izan behar lituzkeen herritar askok beren eskubideak aldarrikatu behar izaten dituzte behin eta berriz, eta, sarritan, erantzun egokirik gabe geratzen dira. Lan munduan ere, euskarak bigarren mailako hizkuntza izaten jarraitzen du, eta haren erabilera gutxiengo batzuen esparrura mugatzen da. Egoera horrek hizkuntzaren normalizazioa zailtzen eta geldiarazten du.
Euskarak, zapalkuntza sistematikoaren ondorioei aurre egin arren, bizirik jarraitzen du. Horrek argi erakusten du hizkuntzak bere baitan duen indarra, baina ezin dugu hori nahikotzat jo.
Aurrera begira, ezinbestekoa da hizkuntza eskubideak erdigunean jarriko dituzten politika berritzaileak garatzea. Era berean, gazteen aktibazioak eta teknologiaren erabilerak euskararen etorkizuna indartzeko aukera paregabea eskaintzen dute. Euskara ez da soilik hizkuntza gutxitu bat; euskaldunon nortasuna eta biziraupena sinbolizatzen duen ardatza da. Beraz, borroka honetan euskaldun guztiok dugu zer egin.
Harri Bueno Aguirrezabala, Zuzenbidean graduatua, Nazioarteko eta Transnazionaleko Zigor Zuzenbidean espezializatua
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]