Euskararen geografia berria, hainbat mapa esanguratsutan
Soziolinguistika Klusterrak antolatze dituen Txillardegi-Hausnartu Soziolinguistika Sarietan, lanen aurkezpen ekitaldia egin zen abenduaren 14an. 2023ko bigarren saria irabazi duenak, Garikoitz Goikoetxea euskara teknikariak, bere lanaren aurkezpen gehigarri bat egin Twitterren "Euskararen geografia berria" aurkeztuz, eta bereziki interesgarria iritzirik, hona ekarri dugu. Euskararen edo euskaldunen banaketen mapa berrikuntza behar dugu; eta egon dira saiakerak azken urteetan, hala nola Beñat Agirrek 2016an egin zuen orduko datuekin osatutako mapa interaktiboa, Sustatun ere jaso genuena.
Goikoetxearen txio haritik, honako azalpen eta datuak beraz.
1. Euskaldunak udalerriz udalerri. Hiriguneek garrantzi berezia dute, gero eta handiagoa. Datua: euskaldunen erdiak baino gehiago 23 udalerritan bizi dira.
2. Baina udalerri horietako askotan, euskaldunen kopurua handia izan arren, dentsitatea apala da: euskaldunen %62 bizi dira euskaldunak gutxiengoa diren herrietan.
3. Ezagutzaren bilakaera: dentsitate apalagokoak gora, batik bat eskolaren bidez (Lapurdi salbuespen; Nafarroa hegoaldean mugatuago); dentsitate handikoak behera, batez ere migrazioen ondorio.
4. Norantz doa ezagutzaren geografia? 2-55 urteko biztanleria kontuan hartuta, joerak: EAEren aldea handitzen, eta Bizkai-Araba pisua irabazten (Iparraldean daturik ez)
5. Ezagutza baino gehiago ari da aurrera egiten ulermena: euskara ulertzen dutenak gehiengoa eremu askotan. Nola atera horri etekina?
Ezagutzatik harago, gaitasuna, Iñaki Iurrebasoren ekarpenari tiraka [honetaz ere jardun dugu berriki Sustatun]. Gaitasunaren continuumak badu irakurketa geografiko bat ere: gune batzuetako inbutua eta besteetako orubeak
6. Erabilera trinkoa (euskaraz egiten dutenak erdaraz adina edo gehiago) %10 azpitik lurralde-eremu zabalean. Gune euskaldunen garrantzia: 3-4 guneek biztanleriaren %18, euskaldunen %38, erabileraren %58.
7. Erabilera kopurutan: ehuneko apalagoko eremuek ere pisu adierazgarria (%40). Donostiaren pisu esanguratsua. Aldatzen ari da erabilera-moldea: testuinguru nahasietan gero eta gehiago.
[Zazpigarren mapa mapa ondoren, 2016ko argazki hari erreparatuko diogu, dentsitateak eta erabilerak batuz Beñat Agirrek egin zuen mapa hura ekarriz hona. Goikoetxearen mapa honen bertsio moduko bat baita hura, 2016ko datuekin; ikus estekan eta irudian behean]
[Goikoetxearen harira itzulita...]
8. Nondik eragin? Ikuspegi nazionalarekin, lekuan lekura egokitutako hizkuntza-plangintza behar dugu. Zonifikazioa: ez eskubideetan, noski, baina bai plangintzan. Hiriguneetatik harago, eskualdeak helduleku interesgarria dira.
Lan osoa irakurgai izango da otsail-martxoan BAT soziolinguistika aldizkarian. Nahi izatera, hementxe aurkezpeneko bideoa ikusgai:
Maiatzaren 18an, Gasteizen, egingo da mobilizazioa Aldatu gidoia euskararen alde lelopean. Kanpainan parte hartzen ari diren eragileek Eusko Jaurlaritzari eskatu diote euskararen aldeko politikak ezartzeko ikus-entzunezkoetan, eta EITBn beharrezko baliabideak jar ditzala... [+]
Donostiako Kursaal aretoan egindako ekitaldi batean aurkeztu du EITBk ostiralean Makusi, haur eta gaztetxoentzako euskarazko plataforma. Makusi.eus webgunean ikusgai dago jada, eta app ere ere eskuragarri dago. Doako haurrentzako euskarazko lehen plataforma... [+]
25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]
Udaltzaina 1992tik ari da lanean euskararen eskakizuna zuen lanpostu batean, eta egonkortze prozesua eskatzen duen lehiaketan euskarak baldintza gisa jarraitzen zuen. Udaltzainak helegitea jarri dio derrigortasun horri eta epaileak arrazoi eman dio.