Etxekoandreak atzo eta gaur


2023ko azaroaren 29an - 00:02

Ez dakit ohartuko zineten, baina azkenaldian mezu erreakzionario eta kontserbadoreak sare sozialetan zabaltzen ari dira. Horietako bat da tradwife delako joera. Hitz hori tradicional wife, hau da emazte tradizionala, kontzeptuaren laburdura da. Mugimendu honek proposatzen du 1950eko hamarkadako emakumeen roll tradizionala bizi-estilo gisa berreskuratzea: etxetik kanpo lanik egiten ez duen emakume heterosexual ezkondua, senarraren mendekoa eta etxea mantentzeaz eta etxekoak zaintzeaz arduratzen dena. Gero eta ohikoagoa bilakatzen ari da emakume gazteek bizi-estilo horren abantailak azaltzea Tik Tok, Instagram eta Twitterren.

Genero-roll horiek, alabaina, ez dira betierekoak izan; emakumeak ez dira beti senarraren mendeko izan. Domestizitatearen ideia, XIX. mendean sortu zen. Ordura arte, betidanik, emakumeek etxetik kanpo egiten zuten lan, gizonenaren pareko ez izan arren. Baina domestizitatearen ideologia Europan eta herrialde anglosaxoietan zabaltzen hasi zenetik, orokortzen joan zen emakumeek etxean geratu behar zutelako ideia. Korronte ideologiko horren arabera genero bakoitzari paper bat zegokion: emakumeari etxeko aingeruarena, ama zintzo eta emazte fidelarena; gizonari, aldiz, male bread winner delakoa, eguneroko ogia irabazten eta etxetik kanpo lan egiten duen senarrarena. Hartara bi esfera ezberdin eratu ziren: emakumeen etxeko esparru pribatua eta gizonezkoen esparru publikoa.

Eredu ideal hori, haatik, ez zen beti betetzen. Emakumeak etxeko esparru domestikora zokoratzeko nahi argi bat izan zen arren, langile klaseko familietan senarraren soldata ez zen aski etxeko guziak elikatzeko. Horregatik, emakumeek diru-sarrera osagarriak bilatu behar izan zituzten, estatistika ofizialetan agertzen ez ziren ezkutuko lanen bidez. Batzuetan etxetik kanpo aritzen ziren, eta bestetan sosen bat irabazten zuten etxetik bertatik egin zitezkeen lantxoen truk, jostun edo garbitzaile esaterako.

Domestizitatearen ideia hori 1960 eta 1970eko hamarkadetatik aurrera hasi zen aldatzen. Garai hartako kapitalismoaren behar ekonomikoek eta bigarren olatuko feminismoak emakumeak lan merkatu arautura itzul zitezen eragin zuten eta. Emakume askok prozesu hori askatzailetzat bizi izan zuten. Idatzirik zeukaten patua hautsi zuten, domestizitatearen kateak apurtu zituztelako eta independentzia ekonomikoa irabazi zutelako. Alabaina, senarraren mendeko izatea saihestu bazuten ere, soldatapeko lanaren uztarpeko izaten jarraitu dute, eta gainera, sarri emakumeen lan baldintzak eta soldatak okerragoak dira. Halaber, etxekoen zaintza lanen ardura nagusiena haien gain erortzen da oraindik; izan ere, soldatapeko lanaldia gutxi balitz, gero etxean bigarren lanaldi bati aurre egin behar diote sarri. XIX. mendeko domestizitatea ez da erabat desagertu, baina soldatapeko lanaren zama gehitu zaio. Ostegun honetan, hori guzti hori salatzeko greba orokorra dago. Ez gaitezen etxean geratu, denak kalera!


Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Historia
Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?

XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]


Jon Mentxakatorre
“Gure arbasoek zerbait ikusten zuten guk ikusten ez dugun lekuan”

Mondragon Unibertsitatean egiten du lan Jon Mentxakatorre galdakaoztarrak, ikerlari eta irakasle, mitologiaren bueltan hein batean. Euskal ahozko ipuinak eta lurpeko eremua. Antologia eta azterketa lana argitaratu du (Labayru Fundazioa, 2023). Solasean hasi aurretik, etxe... [+]


Panem et circenses

Erroma, K.o 100. urte inguruan. Juvenal poetak zera jaso zuen bere X. Satiran: “Aspaldian, zehazki botoa nori saldu daukagunetik, herri honek politikarekiko interesa galdu du. Lehen buruzagitzak, sortak, legioak eta, finean, dena ematen zuen, baina orain agintariei egiten... [+]


Naumakia ezinezkoa

Udazkenean estreinatuko den Gladiator II filmaren trailerra ikusgai dago eta  hiru minutu eskaseko aurrerapenean dagoeneko akats edo lizentzia historiko bat agerian geratu da.

Ridley Scotten filman naumakia edo itsas gudu bat  egingo da Koliseoan. Ikuskizun garestia... [+]


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-05 | Sustatu
Martxan den proiektu bat, Euskal Herriko Historia 100 objektutan

Euskarazko Wikipediak ekimen interesgarri bati ekin dio 2024 honetan. Euskal Herriko Historia 100 objektutan. Ideia hartu zuten wikilari euskaldunek antzeko motiboarekin apailatutako liburu batzuekin. BBC-k eta British Museum Londreskoak Munduaren Historia bat egin zuten 100... [+]


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-24 | ARGIA
Erromatar arrasto gehiago aurkitu dituzte airetik harturiko irudiekin, oraingoan Arkaian

Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.


Kultura grekoaren seme-alabak gara?

Anbraziako golkoa (Itsaso Jonikoa). K.a. 31ko irailaren 2a. Aktiumgo itsas guduan garaipena lortu eta Egiptoren gaineko kontrola ziurtatu zuten erromatarrek. Horrenbestez Mediterraneoko hegemonia grekoa amaitutzat jotzen da data horretan, baina eragin helenikoak gaurdaino iraun... [+]


Eguneraketa berriak daude