Gainditu ditugu ekosistemaren orekarako zortzi mugetatik zazpi
Nazioarteko 40 ikerlari zientifikok plazaratu dute azterketa esanguratsua Nature aldizkarian. Zortzi adierazle oinarri harturik, ondorio kezkagarria zabaldu dute: "Planeta osoaren desoreka dakarren bide arriskutsuan gara". Hondamendia saihesteko asmoz, berehala "trantsizio integrala" bideratzeko deia luzatu dute.
Ekosistemaren oreka eta honen parte diren espezieen osasuna bermatzeko zortzi adierazle zerrendaturik ditu aspaldian esparru zientifikoak: Klima; nitrogenoaren zikloa; azaleko uren egoera; lurpeko uren egoera; okupatu gabeko eremu naturalen hedadura; gizakiak eraldatutako ekosistemen osotasun funtzionala; fosforoaren zikloa eta aerosolen kutsadura. Bakoitzarentzat dute gainditu ez beharreko muga identifikaturik. Alta, Nature aldizkariak maiatzaren 31n zabalduriko ikerketak dio oraindik bakarrik aerosolen kutsadurak duela errespetatzen jarritako muga. Beste zazpi adierazleei dagokionez, egoera kezkagarria da: "Planeta osoaren desoreka dakarren bide arriskutsuan gara", Johan Rockström ikerleetarikoaren arabera.
Adibidez, klimari buruz, industriaurreko tenperatura oinarri hartu eta gradu bateko emendioan jarria dute muga. Baina gaur egun, 1,2 gradutan da emendioa eta GIEC Klima Larrialdiari Buruzko Gobernu Arteko Taldearen aurreikuspenei segi, daukagun ekoizpen eta kontsumo heinean segituz 1,5 gradukoa izanen litzateke 2030ean.
Lurpeko urei dagokienez, akuiferoen betetze naturala baino txikiagoak edo berdinak izan beharko lirateke kentzeak. Baina, berme hori munduko arroen %53an bakarrik gertatzen da.
Bi irizpide kontuan hartu izana da azterketa honen berezitasuna: "Segurtasuna" eta "justizia". Orain arte lehenengoari so egiten zitzaion bakarrik –lurraren sistemaren erresilientzia eta egonkortasuna ziurtatzen ez duen heinari–; baina azterketa honek neurketa aberastu nahi izan du, "bidezko mugaren” nozioa sartuz: izaki bizidunentzako ondorio kaltegarriak (elikagaien baliabideen murrizketa, migrazio behartuak, epidemiak eta beste) eraginen dituen limitea zehaztuz.
Ura, gehiegi trabaturik
Ureko ekosistemak zaintzeko gisan, ur isurien %20 baino gutiago izan behar litzateke bestelakoturik. Alta, %34ak dira gaur egun hunkiak. Gehiegi, hor ere. Lurpeko urei dagokienez, oro har, akuiferoen betetze naturala baino txikiagoak edo berdinak izan beharko lirateke kentzeak. Baina, berme hori munduko arroen %53an bakarrik gertatzen da.
Bioaniztasunari dagokion muga ere ez da errespetatzen: munduko ekosistemen % 50-60 ez litzateke hunki behar, baina ikerketaren arabera, % 45-50 baino ez dago egoera horretan gaur egun. Gizakiok ustiaturiko eremuei dagokionez, kilometro koadroka %20-25 beharko litzateke "erdi-naturala" izan –hau da, zuhaitz, lapar, baratze, pentze ala bestelako berdurak bermatuz–. Hori gabe intsektuen biziraupena, ekosistemak behar duen humusa edota polinizazioa lirateke desorekaturik. Espazio antropizatuen bi herenek ez dute baldintza hori betetzen.
Bioaniztasuna bermatzeko gisan, munduko ekosistemen % 50-60 ez litzateke hunki behar, baina ikerketaren arabera, % 45-50 baino ez dago egoera horretan gaur egun.
Diagnosi beltza
Diagnosia "oso larria" egin dute ikerketaren aurkerpenean: "Planeta gorputz bat balitz, bere organo guziak lirateke kaltetuak. Bere birikak, baina baita giltzurrunak, gibela...". Aldaketa "berehala" bideratu beharraren mezua zabaldu dute ikerleek. Nola? Zortzi muga horiek oinarri eta iparrorratz harturik, "trantsizio integrala" bideratuz.
Erdizko meategiaren kontrako plataforma herritarrak aldarrikapen eta besta eguna antolatu du joan den larunbatean Elizondon. Heldu diren asteetan epaiketa ukanen dute Magnesitas Navarra enpresaren kontra. Hain zuzen, auziak eraginen dituen gastuei buru egiteko sustengu... [+]
Manifestazio jendetsua egin dute Altsasun AHTren lanak gelditzea eta gaur egungo trenbidea hobetzea eskatzeko.
Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]
Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]