Imajinatu ondorengo egoera: Donostiako hainbat auzotan jaietan aritzen den pertsona talde bat udalak fletaturiko autobusaren zain. Helburua, jaietan falta ezin den zezen suzkoa segurtasunez eramateko kurtso bat jasotzea (Europar Batasunetik datorren lege bati jarraiki).

Sartzen dira autobusean eta eramaten dituzte Gasteiz aldera. Zehazki, Arkauteko hesiaren parean geratzen da eta sarrerako langileak baimena eman ondoren, Polizia akademian sartzen da. Bertan, piroteknia enpresa bateko langilearen saioa jasotzen dute: zezen suzkoan erabiltzen diren materialen ezaugarriak, oinarrizko segurtasun neurriak, egoera katastrofikoren baten bideoren bat ikusi…

Bizi dugunon begietan akaso gauzak ez direla aldatzen iruditu dezakeen arren, gizartea etengabe aldatzen da. Urte luzez aldaketak txikiak izan ohi dira eta horregatik momentuko status quoa aldatzea ezinezkoa dela dirudi askotan. Besteetan, aldiz, isilpean ematen joan diren aldaketa txiki horiek gertakari nabarmenagoetara bideratu eta harreman sozialetan jauzi kualitatiboak emateko eszenatokia irekitzen da.

Prozesu hori gizartearen osotasunean edo hainbat alderditan gertatzen dela esan genezake, eta funtsean bi norabidetan eman daiteke: balio dezake garai jakin batean klase sozial menperatzailearen boterea areagotzeko edo horren hegemonian pitzadurak sortzeko.

Hori dela eta, aldaketa bat proposatzera nator: kanta herrikoi ezagunean, “Donostiako zezen suzkoa, izan zaitez zorionekoa” esan beharrean, jar dezagun artikulu honetarako aukeratu dudan esaldia, “Donostiako zezen suzkoa, izan zaitez ertzain”. Agian ez da horren harmonikoa ezta elegantea ere, eta pixka bat esajeratua dirudi, baina ikusirik zein aldaketa ematen ari diren Poliziaren inguruan azken urteotan, akaso ez da horren zentzugabea.

Izan ere, zein helburu du zezen suzkoa maneiatzeko kurtsoa Polizia akademian egiteak?

Horrelako eta bestelako dinamika askotarikoek helburu nagusi bat dutela iruditzen zait: Poliziaren irudiaren zuriketa egin eta errepresio mekanismo horren normalizazioan sakontzea. Ez dut xehetasun gehiegitan sartu nahi, baina zentzu berean jokatzen duten azkenaldiko adibide solte batzuk aipatu nahiko nituzke:

• Araba eta Gipuzkoako azkeneko suhiltzaileen L.E.P. oposizio bateratua modu zuzenean Polizia akademiak antolatzea.
• Munizipal eta ertzainen oposaketa bateratuak egitea (lehenengoen gainean gizarteak duen itxura hobexeagoa probestu nahian edo).
• Unibertsitatean (enegarren aldiz) Poliziaren sarrera baimentzea.
• EAEn Lehen Hezkuntzako aurre-matrikula egiteko eskaera orrian, gurasoen lanbidea zehazteko “Segurtasun indar eta kidegoak” beste lanbideekin batera, “Teknikariak eta erdi-mailako profesionalak” kategorian, sartzea (delineatzaile, zientzia eta osasun teknikari, kirolari, entrenatzaile IKT teknikari eta abarrekin batera) (!!)
• Masa komunikabideetan Poliziaren irudian egiten den etengabeko zuriketa (dela albisteen bitartez, dela telebista lehiaketetan ematen zaien espazioaren bitartez).

Egoera honetan, ez legoke soberan Poliziaren funtzio soziala zein den gogoratzea. Nahiz eta nik baino modu argi eta zehatzagoan askok eta askok errepikatu duten, azkar eta azaletik esanda, Poliziaren funtzioa momentuko harreman sozialek indarrean jarrai dezaten bermatzea da. Eta status quo horretan pack osoa sartzen da, izan trafiko arau hauste bat zigortzea, izan greban dauden langileak disziplinatzea… Ez dezagun funtzio sozial hori ahaztu edo apaindu.

Kanta herrikoira itzuliz, amaitzeko, pentsa genezake eufemismo bat ezkutatzen duela, eta orain arte ez garela konturatu…

"Zezenak dira,

beltz-beltzak dira,

harrapatzen bazaitu,

harrapatzen bazaitu,

jo ta bertan

hilko zaitu.

Donostiako zezen suzkoa

izan zaitez …"

Aratz Soto