Bi minututik behin emakume bat hiltzen da haurdunaldiko arazoengatik

  • Amek osasun-arreta egokia jasotzeko atzerapen eta desberdintasun handiak daude, Nazio Batuetako hainbat erakunderen azken txostenean argitaratutako datuen arabera. Nazio Batuetako zortzi eskualdetatik bitan (Europan eta Ipar Amerikan, eta Latinoamerikan eta Karibean) amen heriotza-tasa %17 eta %15 igo da, 2016 eta 2020 artean.


2023ko otsailaren 24an - 11:04
Azken eguneraketa: 14:50

Bi minututik behin emakume bat hiltzen da haurdunaldian edo erditzean, Nazio Batuetako hainbat erakunderen azken txostenean argitaratutako datuen arabera. 2000 eta 2020 urte bitartean munduan izandako amen heriotza-tasaren jarraipena jaso dute txostenean. Agerian geratu da atzerakada kezkagarria izan dela. Izan ere, munduko ia eskualde guztietan amaren heriotzen kopuruak egin du gora.

Tedros Adhanom Ghebreyesus Osasunaren Munduko Erakundeko zuzendari nagusiak adierazi duenez, "haurdunaldiak emakume guztientzat itxaropen handiko unea eta esperientzia positiboa izan behar lukeen arren, oso esperientzia arriskutsua da mundu osoko milioika emakumerentzat". Estatistika berriak emakume guztiek erditu aurretik osasun-zerbitzuak izatea beharrezkoa dela argi utzi duela gehitu du.

"Milioika familiarentzat, erditzearen miraria lausotu egiten da amen heriotza-tasaren tragediagatik", adierazi du bestalde UNICEFeko zuzendari exekutiboak, Catherine Russellek. "Ama batek ere ez luke bere bizitzagatik beldurrik izan behar haur bat mundura ekartzen duenean, batez ere ohiko arazoak tratatzeko ezagutzak eta tresnak dituenean. Osasun-arretan ekitatea izateak esan nahi du ama guztiei, beren nortasuna edo bizilekua edozein dela ere, erditze segurua izateko eta familiarekin etorkizun osasungarria izateko aukera ematea".

Zenbaki absolutuetan, munduko eskualde pobreenetan eta gatazkak jasaten dituzten herrialdeetan dira egoerarik okerrenak, batez ere, amen heriotza-tasaren aldetik. 2020an, amen heriotzen %70 inguru Sahara hegoaldeko Afrikan gertatu dira. Krisi humanitario larriak dituzten bederatzi herrialdetan, amen heriotza-tasek nabarmen bikoiztu dute munduko batezbestekoa.

Kalkuluen arabera, 2020an mundu osoan 287.000 ama hil ziren. Kopuru horrek jaitsiera txiki bat besterik ez dakar, 2016.urtean hildako 309.000 amaren heriotzarekin alderatuz, Nazio Batuen Garapen Jasangarrirako Helburuak abian jarri zirenean. Zenbait aurrerapen izan diren arren, lortutako aurrerapenak gelditu egin direla eta kasu batzuetan atzera egin dutela adierazi du Osasunaren Munduko Erakundeak.

Nazio Batuetako zortzi eskualdetatik bitan (Europan eta Ipar Amerikan, eta Latinoamerikan eta Karibean) amen heriotza-tasa %17 eta %15 igo da, 2016 eta 2020 artean. Beste eskualdeetan gelditu egin da. Hala ere, txostenak adierazi du aurrera egin daitekeela. Esaterako, Australiak eta Zelanda Berriak, eta Erdialdeko Asiak eta Hegoaldeko Asiak nabarmen jaitsi dituzte amen heriotza-tasak, %35 eta %16 hurrenez hurren, beste 31 herrialdek bezala.

Heriotzaren arrazoiak eta konponbidea

Heriotza eragiten duten arrazoi nagusiak honako hauek dira: odoljario larriak, hipertentsioa, haurdunaldiarekin lotutako infekzioak, abortuak arrisku-egoeran egiteak eragindako konplikazioak eta haurdunaldian larriagotu daitezkeen gaixotasunak (hiesa eta paludismoa, esaterako). Hori guztia prebenitu eta tratatu egin daiteke, neurri handi batean, osasun-arreta errespetuzkoa eta kalitate handikoa izateko aukerarekin, OMEk jakitera eman duenez.

Komunitatean oinarritutako oinarrizko osasun-laguntzak emakumeen, neskatoen eta nerabeen beharrei erantzun diezaieke, eta zerbitzu erabakigarriak eskuratzeko aukera eman dezake, hala nola, erditze instrumentatuak eta jaio aurreko eta jaio ondorengo arreta, haurren txertoak, nutrizioa eta familia-plangintza. Hala ere, osasuneko oinarrizko arreta-sistemen finantziazioak, osasun-arretako langile trebaturik ezak eta produktu medikoen hornikuntza-kateen ahultasunak arriskuan jartzen dituzte aurrerapenak.

Emakumeen herenak, gutxi gorabehera, ez ditu izaten gomendatutako jaio aurreko zortzi kontroletatik lau, ezta jaio ondoko oinarrizko arreta ere; 270 milioi emakumek, berriz, ez dute familia-plangintzako metodo modernorik. Ugaltze-osasuna kontrolatzea funtsezkoa da emakumeek ugalketa planifikatua izateko eta beren osasuna babesteko. Diru-sarrerekin, hezkuntzarekin, arrazarekin edo jatorri etnikoarekin zerikusia duten ezberdintasunek are gehiago handitzen dituzte emakume haurdun marjinatuentzako arriskuak; izan ere, emakume horiek dute aukera gutxien amatasuneko oinarrizko arreta jasotzeko, baina haurdunaldian osasun-arazoak izateko aukera gehien dituztenak dira.

"Amen heriotza-tasa murriztea munduko osasunaren erronka larrienetako bat da oraindik", esan du John Wilmoth Nazio Batuetako Ekonomia eta Gizarte Gaietako Departamentuko Biztanleria Dibisioko zuzendariak. "Aurreikus daitekeen amen heriotza-tasari amaiera eman eta kalitateko amen osasun-arreta jasotzeko sarbide unibertsala eskaintzeak nazioarteko ahalegin iraunkorrak eta konpromiso haustezinak eskatzen ditu, bereziki populazio ahulenentzat. Guztion erantzukizuna da ama orok, edozein dela ere, erditzea eta bera eta bere seme-alabak aurrera ateratzea".


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Osasuna
Sara Ruilope eta Urko Blanco, Osakidetzako administraria eta medikua
“Ezin duzu osasun zentro bat izan pertsonal egokirik gabe, horretarako hobe genuke pertsiana ixtea”

Osakidetzako administraria eta ZIU mugikorreko medikua dira Sara Ruilope eta Uruko Blanco, hurrenez hurren. Osakidetzako Larrialdi Zerbitzuen egoeraren inguruan hausnartu dute Aiaraldea Komunikabidearekin.


Izargi Zumarraga, Baztango Osasun Plataforma
“Sendagilerik gabe gaude Elizondon”

Elizondoko osasun etxeko medikuaren bulegoan ez da medikurik izan gaur. Lehen eguna dute herrian sendagilerik gabe eta kezkatuta daude. Bizilagunak  Baztango Osasun Plataforman batzartzen hasiak dira eta asteazkenetan protesta egiten dute kalean egoera salatzeko.


2024-09-16 | Jakoba Errekondo
Usain gaiztoko belar bat

Amarengandik hurbil bizitzea gustatzen zaie. Ez dira urrutira joango santio-belarraren (Jacobaea vulgaris) haziak, eta haiengandik jaiotako landareak, familia osoa, amaren eta amonaren aldamenean hazi eta biziko dira. Familia tzarra, izan ere landare bakoitzak sasoi batean... [+]


Ugalkortasunarentzat sendabelarrik ez

"Kaixo Garbiñe! Asko gustatzen zait egiten duzuna. Ugalkortasunarentzat sendabelar baten bila ari naiz baina zure liburuan ez dut aurkitu. Bizi naizen lekuan inork ez daki horri buruz”. Mezu hori jaso nuen hilabete dela Instagrameko pribatutik eta eragin... [+]


Materialismo histerikoa
Psikiatra bat

Osatu dira, horretarako bitartekoak jarri, eta nahiko azkar. Ze lasaitua, dena isildu denean. Baina balantza handia izan da, eta begien atzean izu bat gehiago pilatu zaie, uneren batean pentsatu dutelako, gainera, agian, ez zirela inoiz itzuliko, edo ez guztiz. "Pasa... [+]


163 suizidio kode aktibatu dituzte Nafarroan, urteko lehen seihilekoan

204 lagunek beren buruaz beste egin zuten iaz Hego Euskal Herrian, datu ofizialen arabera. Suizidatzeko arriskua izan dezakeen jendearen jarraipenean jartzen dute indarra administrazioen protokoloek. Suizidioaz egoki informatzearen garrantzia ere azpimarratu dute, Suizidioa... [+]


Partaideek balorazio ona egin dute Osakidetzako mahaiaren lehen bilkuraz

Imanol Pradales lehendakariak eta Alberto Martínez sailburuak gidatuta ostegun honetan bildu zen Bilbon osasun publikoari buruzko mahaia. Bertan izan ziren, halaber, osasunaren sektoreko eta euskal gizarteko eragile ugari.


Sei mediku txanda daude betetzeke Laudio eta Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan irailerako

Astelehen arratsalde eta gauean ez zen medikurik egon Laudioko Etengabeko Arreta Gunean. Irailean ere ez da bermatuta egongo mediku baten presentzia egunero Laudio eta Amurrioko Etengabeko Arreta Guneetan, gabezia aurreko hilabeteetan bezain nabarmena izango ez den arren.


2024-09-04 | Mati Iturralde
Uda baten kronika

Udaldian, erretiratuok ez ohi dugu opor goserik, eta patxadaz aztertu ahal ditugu gure inguruko gorabeherak. Hori dela-eta, gai batzuek harriduraz harrapatu naute, eta honako hauek dira.

Espainia. Eurokopak eta Olinpiar Jokoek uda osoa bete dute. Aldez aurretik, esan behar... [+]


2024-09-03 | ARGIA
Hego Euskal Herrian 66 pertsona hil dira beroagatik abuztuan

Espainiako Estatuan 1.386 pertsona hil dira gehiegizko beroagatik abuztuan –iazko abuztuan baino %3 gehiago–, Osasun Ministerioaren Carlos III. Institutuak emandako datuen arabera. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 44 lagun hil dira, eta Nafarroan 22.


2024-09-02 | Aiaraldea
Mila lagun baino gehiago batu ziren larunbatean Laudion, osasun sistema publiko eta duin baten alde

Laudioko kaleak hartu zituzten larunbatean 1.300 herritarrek, SOS Aiaraldea plataformak deitutako eskualdeko mobilizazioan. Iragan ostegunean behar bezalako mediku-arreta ez jaso ostean herritar bat zendu izanak piztu du protesta, baina eskualdeko plataformak Osakidetzaren... [+]


Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?

XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]


2024-08-28 | Onintza Enbeita
Olatz Mercader, Patxi Ezkiagaren sexu abusuen biktima
“Euskal kulturaren mundua erabat isilik gelditu da”

Hil arte bizirik sentitzearen beharraz ari da Olatz Mercader. Gaixorik egon izan delako bere bertsio gutxitua hurbilegi ikusi duenak badaki zein garrantzitsuak diren konpromisoa, grina eta desioa.


Eguneraketa berriak daude