“Baso jangarri txiki batekin hasi ginen, baina kaos gehiago nahi genuen”
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik, ordea, ingurumen zientzietako ikasketak eta agroekologiari eta ekologia politikoari lotutakoak egin zituen Katalunian, eta jarduera horri ekiteko gogoz bueltatu zen handik. 2007an hasi ziren ortuan ekoitzitako barazki ekologikoekin otzarak egiten. Ekoizpena nekazal turismoaren jarduerarekin uztartzen dute egun, eta azpimarratu dute apaltasunez ari direla eta ikasteko asko dutela oraindik.
Hasieratik ari dira eredu ekologikoan Biezkoko kideak, eta animalia-trakzio bidez lantzen dute lurra, astoa lagun dutela. Otzaretarako barazkiez gain, fruta arbolak ere landatu dituzte urteotan: sagarrak, intxaurrak, okaranak… “Guztiak nahasian sartu ditugu, propio”, nabarmendu du ekoizleak. Sagar zukua eta bestelakoak egiten dituzte horiekin, eta, Lekunberrik, gainera, sendabelarrekin ere egiten du lan: krema, kosmetikoak, fito-ginekologia eta abar.
Urte askoan arrautzak ere ekoitzi dituzte, baina administrazioak jarritako trabek jarduera etengabe zaildu diotela salatu dute: “Estatuko arrautza ekoizle txikiena izan gara azken hamabost urteotan, baina iaz baja eman genuen, administrazioarekin izandako arazoengatik”. Haiena bezalako ekoizpen txikiei laguntza baino, eragozpen eta trabak gehiago jartzen dizkietela diote. “Tristea da administraziotik behin eta berriz eragozpenak jartzea”.
Nekazaritza sintropikoa
Urteotan, pausoka-pausoka, nekazaritzako sistema eta elementu berriak aplikatzen joan dira Biezkon, eredu bioanitzago baten alde. “Duela 15 urte inguru hasi ginen baso jangarriarekin, Martin Crawforden teknikaren arabera”, azaldu du Garitaonandiak. Gerora, eta uholde handi xamar batzuk izan ondoren, baratzeko hidrologia keyline diseinuarekin lantzen hasi ziren, ura lurretan mantsoago joan zedin. “Hor hasi ginen ilara eta kanal diseinuak egiten, baratzea kurbekin lantzen, eta kurba horietan zuhaixkak eta zuhaitzak landatzen…”, azaldu du ekoizleak. Esperimentu moduan hasi ziren, eta, erdi oharkabean, zuhaitz, zuhaixka eta landarez bete zuten ingurua.
“Duela hiruzpalau urte, berriz, nekazaritza sintropikoaren berri izan genuen, eta, konturatu ginen, egiten ari ginena nahiko antzekoa zela”, esan du. Permakulturarekin elementu asko partekatzen ditu nekazaritza sintropikoak. “Zuhaitz eta landare dentsitate handiak sartzen dira baina ilaraka. Azkar hazten diren arbolak ere erabiltzen dira, gero horiek moztu eta lurrera botatzeko, lurrean usteltzen uzteko, onddo eta mikroorganismoak erakartzeko…”. Azpimarratu dute, dena den, haien sistema hankamotz dagoela; gaizki egindakoetatik ikasi duten bezala, oraindik hobetzeko asko dutela. Permakulturarekin eta biodinamikarekin egin bezala, ikasten eta sakontzen jarraitzea dute erronka eta asmo. “Agroekologia guretzat Galeanoren utopia modukoa da: inoiz iritsiko ez garen horretarako bidea” .
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]