Datorren larunbaterako, urtarrilaren 11rako, Sare Herritarrak euskal presoen eskubideen aldeko manifestazioa deitu du, beste urte batez, Bilbon. Aukera paregabea da gure herriarentzat elkarbizitzaren bidean aurrera egiteko, hainbat hamarkadatan liskar bortitzetan murgilduta egon ondoren eta, oraindik ere gaur egun, haien ondorioak indarrean jarraitzen dutenean.
Euskal gehiengo politiko eta sindikalaren ahaleginari, bai eta ideologia anitzeko pertsona ugarik elkarbizitzaren alde hartutako konpromisoari esker, azken hiru urteotan, aurrerapauso nabarmenak eman dira espetxe politiketan.
Atzean geratu dira presoak euren bizilekuetatik urruntzen zituzten politikak, bakartze ziegak edo zigorra azken egunera arte lehen graduan betearaztea. Neurri horiek guztiak ez dute zerikusirik Zuzenbidezko Estatuek berezkoa duten gizarteratze- eta erreparazio-espetxe politika arruntarekin. Garai hartan, salbuespena arau gisa ezarri zen, Politikak Zuzenbidea okertuz, alegia.
Hori dela eta, gaur arte egindako bidearen balorazio positiboa egiten badugu ere, ezin dugu ahaztu ETArik gabeko azken hamalau urte hauetan bidegabekeriek jarraitu egin dutela. Oraindik ere, egungoarekiko oso ezberdina zen garaian onartutako salbuespen-legeriek indarrean jarraitzen dute. Adibidez, hamabost preso baino gehiagok epaitegiek ezarritako zigor-mugen gaindiko kondena luzeagoak bete behar izan dituzte.
Europar Batasuneko beste herrialde batzuetan (Frantzian, bereziki) bete diren zigorrak ez zenbatzeari amaiera emateak, normaltasuna berrezartzea ahalbidetu du, duela hamar urte Gorte Nagusietan urratu zena PPk Senatuko tramitean sartu zuen zuzenketa baten bidez. Izan ere, zuzenketak, preso horiek inolako onurarik erabili ez izatea zuen xede.
Lege-aldaketa horren onuradun diren 52 presoei ez zaie ezer oparituko. Ez zaizkie zigorrak murriztuko. Erabat logikoa eta legezkoa dena aplikatuko zaie, hau da, ez zaie betearaziko Zigor Kodearen 75. artikuluan adierazitako mugatik gorako zigorrik. Espero dezagun Auzitegi Nazionalak lege horren aplikazioa ez atzeratzea, dagoeneko nahikoa kalte atzeraezin eragin baitu.
ETAren kide edo kolaboratzaile izateagatik zigortutako pertsonei etengabe egiten zaien autokritika-eskakizuna eragile guztiei egin behar zaie errelato minimoki partekatuari begira, kolektibitatearentzat baliogarria izango dena
Aipaturiko lege-aldaketa horrek EAEko Espetxe Administrazioari ere etxeko lanak jartzen dizkio. Izan ere, lege berriak, preso asko egoera juridiko eta penitentziario hobean jartzen ditu. Ondorioz, espetxean betetako urteak medio, hirugarren gradua edo baldintzapeko askatasuna lortu beharko lukete.
Beraz, salbuespen-politikekin amaitzeko urratsak ematen jarraitu behar dugu. Azken finean, 7/2003 Lege Organikoa indarrean egoteak biziarteko kartzela-zigorra era ezkutuan mantentzea dakar, askatasunaz gabetutako presoa 40 urtera arteko kondenak betetzera behartzen baitu, egoera horrek osasun fisiko eta psikikoan nabarmenki sortarazten dituen kalte larriekin batera. Halaxe diote mediku-espezialistek, hogei urtetik gorako zigorrak betetzeak, edozein presoren osasunean ondorio lazgarriak eta konponezinak eragiten dituela.
Hori dela eta, EAEko Espetxe Administrazioari eskatzen diogu, joan den abuztuan Saretik egin genuen bezala, kudeaketan ausardiaz joka dezala, legeak preso guztiei berdin aplikatuz, kanpoko presioen edo oportunismo politikoari zor zaizkion irizpideen amarruan erori gabe.
Gasteizko Legebiltzarrean gehiengo zabalak onartutako “EAEko Espetxe Ereduak” funtzionamendu-gida bilakatu behar du, zigorrak erdi-askatasuneko erregimenean betetzearen aldeko apustua eginez. Zigorrak modu horretan betetzea onuragarria da ez bakarrik preso tipologia horrentzat, baizik baita gizarte osoarentzat ere. Eta, zalantzarik gabe, espetxe politika hori garatzeko orduan, kasu egin behar zaie espetxeetako profesionalei eta haiek egindako txostenei. Izan ere, profesional horiek baitira askatasunaz gabetuta dauden pertsonen bilakaera hobekien ezagutzen dutenak.
Espetxe politika arruntaren aldarrikapena bateragarria da indarkeria jasandako biktima guztiei zor diegun babes eta errespetuarekin, erdiesteko Egia, Aitortza, Justizia eta Erreparazioa, mendekuarekin edo minaren erabilera politikoarekin zerikusirik ez duten balioak direnak. Hala, elkarte bakar batek ere ez ditu baldintzatu behar gobernuei eta Justiziari dagozkien espetxe politikak.
ETA duela urte batzuk desagertutako erakundea izanik, haren kide edo kolaboratzaile izateagatik zigortutako pertsonek bakearen eta elkarbizitzaren aldeko pausoak eman dituzte. Bizikidetzaren alde adierazi duten borondatearen zintzotasuna edo egiazkotasuna zalantzan jartzen dutenei, gogorazi behar diegu Zuzenbidea ez zela arimak salbatzeko asmatu, bizikidetza arautzeko baizik, eta, beraz, ez dutela ahalmenik inoren kontzientziak ebaluatzeko.
Pertsona horiei etengabe egiten zaien autokritika-eskakizuna eragile guztiei egin behar zaie errelato minimoki partekatuari begira, kolektibitatearentzat baliogarria izango dena, gure ustetan, bederen. Presoek autokritika egitea beharrezkoa da, jakina, baina eskubideak urratu zituztenek, ETAren aurkako borrokaren izenean erail zutenek, torturatu zutenek, tropelkeriak edo botere gehiegikeriak aurrera eraman zituztenek, horiek ere autokritika egin behar dute. Egin ezean, gure historiako kapitulu lazgarri bat faltsuki ixten ariko gara. Baina gaur da eguna esparru horretan gabezia eta isilune nabarmenak daudena.
Euskal Herriko jendarteak bizi izan duen gatazkaren ondorioak itxi eta zigilatzeko zilegitasuna du. Behin betiko!, bai. Eragile sozial eta politikoen artean bakea ekarriko duen ohiko Justizia baten ordua da, hala ez balitz, bidegabekeriak eta desmemoria dituen bakea ez litzatekeelako bake justua izango.
Arantza Aldezabal, Arantza Isasmendi, Begotxu Olaizola
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]
Eusko Jaurlaritzak "Eskola inklusibo, ekitatibo eta kalitatezkoaren aldeko mahai" berria osatu duten gizarte-eragileei Euskadiko eskola-segregazioaren hasierako diagnostikoa eta erantzuna izeneko txostena banatu die, eztabaidatu eta adostasunak lortzeko. Debateak, beraz,... [+]
Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]
Abuztua da. Iratxen bildu gara Jurramendi igotzeko. Gudarienetik baino, gurutzeen bidetik (via crucis) ekiteko gomendatu digute. Berbagai, Gazako egoera. Israelek, genozidioa gauzatzeaz gain, horren kontaketa ere isilarazi nahi du: ia 300 kazetari erail ditu, Al Jazeerako Anas... [+]
Pasa den asteburuaren atarian, eta, oraingoan bai, hainbat hedabidetan Bernedoko udalekuetan gertatutakoa (Dutxa hotz bat denontzat) masiboki hedatu ostean, iritsi zen hezitzaileen adierazpena. Bertan, beraien “oinarri ideologikoak argitzea” eta “egiteko moduen... [+]
Euskal Udalekuetan egondako haur eta gazteen guraso edo/eta tutore legal gisa, babes osoa adierazi nahi dizuegu Bernedoko begiraleoi. Guztiz gaitzesten ditugu hezitzaileak jasaten ari zareten jazarpena eta sare sozialen bidez, publikoki zein maila pribatuan, egin zaizkizuen... [+]
Gure alaba nagusia Euskal Udalekuetara joan zen lehen aldian, 2019an, eraldatuta itzuli zen. 15 egunetan hazi egin zen, eta ez fisikoki bakarrik; arrunt pozik zetorren, hunkituta eta bere abenturak kontatzeko gogo handiz; ezin genion jarraitu, horren azkar hitz egiten zuen... [+]
Gauza garrantzitsu asko gertatzen ari dira Palestinan, Euskal Herrian eta munduan. Espantu israeldarraren aurrean Euskal Herrian inteligentzia kolektiboa martxan dago, inoiz baino indartsuago. Jende ezberdin asko, toki ezberdin askotan, gauza ezberdin asko egiten ari da... [+]
Palestinan gertatzen ari diren gizadiaren aurkako krimenak “berariaz gaitzesten ez dituzten” Israelgo erakundeekin harremanik ez izateko 2024ko apirilean EHUko Gobernu Kontseiluak hartu zuen konpromisoaz gain, beste urrats bat eman du euskal unibertsitate publikoak... [+]
Aurtengo uda garaian 46 gradutara iritsi da tenperatura Espainia eta Portugaleko leku batzuetan. Europako beste leku batzuetan ere 40tik gorako tenperaturak izan dituzte, baita Euskal Herrian ere. Iaz baino tenperatura altuagoak izan ditugu eta aspalditxo izan ditugun handienak... [+]
Nazio Batuen Batzorde batek bi urte behar izan ditu palestinar herriak hamarkadetan salatu duena berresteko: Israelgo estatu sionista genozidioa gauzatzen ari dela. Herri presioa gero eta handiagoa da gure agintarien gainean, eta nazioarteko boikotak lehen arrakalak ireki ditu... [+]
TikTok-en parafernaliatik urrun bizi naizenez, aurreko egunera arte ez nuen jakin Maria Pombo horren berri. Sare sozialek orduero aurkitzen dute kalapitarako gairen bat eta, honakoan, kristorena sortu zuten influencerrak irakurtzearen gainean egindako adierazpenek. "Esango... [+]
Badira egun batzuk Instagrameko @denuncias_euskalherria kontuan argitalpen bat agertu zela. Bertan, ama batek adierazten zuen bere alaba Bernedoko euskal udalekuetan egon zela hamabost egunez eta talde mistoetan dutxarazten zituztela 13-15 urte bitarteko nerabeak, aukerarik eman... [+]
Aurrekoan idatzitako Irakasleon figura artikuluaren harira, kontu esanguratsu bat landu nahiko nuke. Artikulu horretan aipatu bezala, jende askoren ahotan dabil irakasleon lan karga baxua dela (gehienbat hezkuntza publikokoena), eta ditugun pribilegioak gehiegizkoak direla. Ez... [+]
Euskal Eskola Publikoaren alde borrokatzea STEILASen ikurra da. Ikasturte hasierarekin batera, gogoratu behar da aurreko ikasturtean hainbat kolektibotan akordio garrantzitsuak sinatzea lortu genuela, hezkuntza publikoan grebak eta mobilizazioak egin eta gero. Lan-akordio horiek... [+]