Astean 60 ordu, paperik gabe, soldata baxuak: etxeko langile egoiliarren bizimodu gordina datutan
%4k baino ez ditu atseden orduak behar bezala betetzen, eta %22k ez du atsedenik aste osoan. Gehiengoa Gizarte Segurantzan izena emanda dago, nahiz eta sinatutako kontratuak ez islatu egindako lana.
Bilboko Etxeko Langileen Elkarteak jasotako datuen arabera, etxeko lanak egiten zituzten langileen ia %98a emakumezkoa zen iaz, eta 10etik 2 modu irregularrean zeuden lanean, paperik gabe. Lanaldi osoa den asteko 40 ordu horiek aise gainditzen dituzte etxeko langile egoiliarrek: %75 inguruk astean 60 ordu baino gehiago egiten du lan –%95ak 40 ordu baino gehiago–. Atseden denbora murriztea ekartzen du horrek. Kasik erdiak daude legezko 36 atseden orduen azpitik, eta laurdenak ez du horretarako astirik ere; etxean bertan egiten dute-eta lan.
Bilboko Elkarteak 592 kasu aztertu zituen iaz, eta asteartean eman ditu datuak argitara. Instituzioen jarrera kritikatu dute, etorkinen bizkar baitago zaintza esparrua. Osakidetzarengan ere jarri dute fokua, lanean sortutako gaixotasun eta istripuak onar ditzan: “Esaterako, besoko mina dutela eta lanean pisu handiko pertsona bat mugitzen aritzen direla esan arren osasun agiriak, ez zaie onartzen arazoaren jatorria lanean dagoela”. Horrek baja hartzea eragozten die langileei.
Langileak kontratatzen dituzten agentziei salaketa
Etxeko Langileen Elkartea iaz Eusko Jaurlaritzari zuzendu zitzaion, langileak kontratatzen dituzten agentzien jarduna kontrola zezan. Eskatutakoari “muzin” egin diola leporatu diote orain. Agentzien bidegabekeriak azaltzeko adibide gisa jarri zuten Bilboko Begoña auzoan dagoen Empleadas de Hogar Bilbao. Agentzia hori langile baten bidez ikertu zutela esan zuten: “Kontratatzaileak enpresari ordaintzen zion dirua ez zen langilearengana iristen”. Agentzia auzitara eraman dute, dirua bidegabekeriaz erabiltzeagatik.
Soldata erdia paperik ez dutenentzat
Etxeko langileen %82a atzerritarra da, eta izatez europarrak ez direnen %70ak Espainiako nazionalitatea lortua du. Okerren daudenak, aldiz, paperik ez dutenak dira: ia erdiari 900 euroren bueltan ordaintzen zaio; berezko soldataren erdia. “Egoera zailena da hori langileentzat, onartu ezean ez baitute ezer”, adierazi du Etxeko Langileen Elkarteko bozeramaileak.
Horrez gain, langile egoiliar guztien %37k soldata eskura jasotzen du, ordainketa dokumentua egotea derrigorrezkoa den arren.
Langabezia saririk ere ez dute eskuratzen, jakitun diren arren lana egun batetik bestera galdu dezaketela. Ez dute kalte-ordainik jasotzen: “Zaintzen duten pertsona hil aurreko hilabeteetan zaintzen dute gehien –behar gehiena hor dutelako–, eta hura zendu ondoren, sarritan, lanik gabe geratzen dira”.
Maiatzaren 11n egin dira mobilizazioak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak, Emakumeen Mundu Martxak eta Gune Ekosozialistak antolatu dituzte. 60 eragile sozial baino gehiagok bat egin dute mobilizazioekin.
Estresa, nekea, antsietatea eta beste dira sisifemiak eragiten dituen zenbait ondorio. Esanahiaz, jatorriaz eta prebentzio neurriez mintzatu da Ziortza Karranza psikologoa.
Asteazkenean eseri dira epailearen aurrean Zorroza Gestión de Residuos enpresako arduradunak, 2020an gertatutako lan heriotzaren harira. Epaileak urtebete eta sei hilabeteko espetxe zigorra eta 30.0000 euroko kalte-ordaina ordaintzea ezarri die bi akusatuei.
Gizartea kontzientziatzeko eta informatzeko kanpaina bat abiatu dute LAB, CGT, STEILAS, ESK, CNT eta LSB-USO sindikatuek, Nafarroako Osasun Plataformak eta Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak.
Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.