1938an Ezkabatik ihes egindako Emiliano Miguel Portugalen gorpuzkiak identifikatu ditu Memoriaren Institutuak

  • 21 urteko Dueñaseko (Palentzia) bizilaguna zen eta Larrasoañan (Esteribar) hil zuten, ihesi zihoala. Gertakarien lekuko izan zen neskato baten testigantzari esker aurkitu ahal izan zuten hobia 2018an.

Artikulu hau CC BY-SA 3.0 lizentziari esker ekarri dugu.

2021eko abuztuaren 18an - 08:23
Azken eguneraketa: 10:56
Ezkabako gotorlekua.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Memoriaren Nafarroako Institutuaren bidez Herritarrekiko Harremanetako Departamenduari lotuta dagoen DNA Bankuak, baieztatu du Emiliano Miguel Portugal zela 2018ko uztailean Larrasoañan hobitik atera zuten lau pertsonetako bat. Iaz Valladolideko Leoncio de la Fuente Ramos identifikatu zuten toki horretan bertan.
 
Emiliano Miguel, Leoncio de la Fuente eta beste bi iheslari, oraindik identifikatu gabekoak, Larrasoaña inguruan atxilotu zituzten, eta hilerriaren inguruan erail eta lurperatu zituzten. Paulina Linzoain gertakarien lekuko izan zen neskatoaren testigantzari esker aurkitu ahal izan zuten hobia 2018an.
 
Honekin dagoeneko 30 dira Nafarroako DNA Bankuak identifikatutako gorpuzkiak, baina oraindik identifikatu gabeko asko daude. Gaur egun 274 espediente daude irekita, baina familia asko falta dira harremanetan jartzeko eta gorpuzkiak asko aurkitzeko. Horregatik, Nafarroako Memoriaren Institutuak elkarlanerako deia egin du, bai hobi posibleak aurkitzeko, bai iheslarien senideak aurkitzeko, haien lagin genetikoekin identifikazio berriak egin ahal izateko.
 
Identifikazio horiek lortzeko beharrezkoa da ikerketa-prozesu luze bat egitea eta testigantzak biltzea. Kasu honetan, Herritarrekiko Harremanen Departamenduak eskerrak eman nahi dizkio Dueñaseko Memoria Historikoa Berreskuratzeko Elkarteari, Emiliano Miguel Portugalen senideekin harremanetan jartzeagatik eta identifikatzeko aukera eman duten DNA laginak hartzeagatik. Halaber, Fermin Ezkieta bezalako ikertzaileen, Txinparta-Fuerte de San Cristóbal bezalako elkarteen, Aranzadi Zientzia Elkartearen eta NASERTIC enpresa publikoaren laborategi genetikoaren lana eta konpromisoa eskertu ditu.
 
Ihesaldi jendetsua
 
Emiliano Miguel Portugal 1916ko urriaren 15ean jaio zen Santibáñez de Esguevan (Burgos). 21 urte zituen Ezkaba mendiko San Kristobal gotorlekuko ihesean hil zutenean. Eraildako 85 Gaztela eta Leongo presoetako bat izan zen, guztiak 1938ko maiatzaren 22an ihesaldian parte hartu zuten 795 presoen taldekoak.
 
Igande arratsalde hartan, presoek espetxearen kontrola hartu zuten, eta horietako askok mugarantz ihes egiteari ekin zioten, baina agintari frankistak jakinaren gainean jarri zituzten, eta laster antolatu zuten jazarpena, sarraskia eragin zuena: soilik hiruk (edo lauk, hipotesi batzuen arabera) lortu zuten muga zeharkatzea. Gainerakoak atxilotu egin zituzten, asko berriz ere gotorlekura eraman zituzten eta 206 atxilotuak izan ondoren hil zituzten.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Oroimen historikoa
2025-07-09 | Ahotsa.info
Familiek 47 urteko zigorgabetasuna salatu dute Germán Rodriguezen eta Joseba Barandiaranen hilketen ostean

2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]


2025-07-09 | Irutxuloko Hitza
‘Atzera begira, Dinamitarekin’, Donostia beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldi historikoa

IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]


Martutenek emandako ihesaldi dantzagarrienak 40 urte

Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».


Zirgariak etorbidea: Erandiok itsasadarraren langileei aitortza egingo die kale izen aldaketagaz

Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Iragan-minez

Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]


Joxe Austin Arrieta. Irabazlearen errelatoaren aurka
“Memoria-ariketa da ‘Palinpsestoa’, ahal izan dudan zorrotzena eta zintzoena”

Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Urgulleko ‘Jesusen Bihotza’ eskultura “erregimen frankista goraipatzeko” sinboloa dela ebatzi dute

Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.


2025-05-07
Carme Puig Antich. Lekukoaren zuzia
“Saiatzen zara hau eta hura egiten, baina hortxe da beti Salvadorren heriotzaren zauria”

Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]


Nazien kontzentrazio esparruetara deportatutako 253 euskaldun omendu ditu Eusko Jaurlaritzak

Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]


Memoriaren herbarioak

Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.


Mikel Gardoki omendu dute, haren erailketaren 50. urteurrenean: «Egia jakiteko garaia da»

50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.


Naziek deportaturikoen oroimena, diru-zorro batean

1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


Eguneraketa berriak daude