Bizkaiera, hutsaren hurrengoa euskaltegian


2006ko urriaren 01ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Bizkaiera gutxi entzungo duzu Bizkaiko euskaltegietan. Gehien, Labayru Ikastegikoan. Han, izan ere, ia ez duzu besterik adituko. «Talde homologatuak bizkaierazkoak dira, %100ean ia», diosku Josemi Vidales euskaltegiko arduradunak. «Guk ez dugu batuazko eskolarik eskaintzen helburu jakin batekin ez bada: EGA ateratzea, hizkuntz-eskakizunen bat prestatzea...». EGA bera ere, nahi izanez gero, bizkaieraz egin dezakete bertako ikasleek, euskaltegiak akordio berezia baitu horretarako.

Labayrun, hala ere, euskalkia ez da ikasgaia, tresna baizik. «Ikasle mota bi daukagu: batetik, nagusitxoak, etxeko euskara dakartenak eta bizkaieraz alfabetatzera datozenak. Gero eta gutxiago dira horiek, oro har gero eta jende gutxiago alfabetatzen delako. Bestetik gazteak dauzkagu, ikastetxean bizkaiera ikasi dutenak, eta hobetzeko edo EGA ateratzeko guregana datozenak». Inoiz joaten zaie batuaz badakien baten bat bizkaiera ikasteko gogoz, baina horiek hutsaren hurrengoa dira. «Halakorik izatekotan, beste euskaltegi bateko irakasleak izaten dira, edo beste herri batera bizitzera joan direnak eta bertakoei ulertzen ez dietenak», azaldu du Vidalesek. «Inoiz, besterik gabe ikastearren etortzen da baten bat, baina hori ez da batere ohikoa».


Eskaintza bai, ikaslerik ez

Aitor Fernandez de Martikorena getxoztarra Labayruko ikaslea izan zen orain dela urte batzuk. Bere burua AEKn euskaldundu eta gero, bizkaiera ikasteko grinak eraman zuen Labayrura. Gero, AEKra itzuli zen irakasle, eta hantxe jarraitzen du gaur egun, Bizkaiko Ikastaro Berezietako arduradun. Ikastaro horien artean bizkaiera ere badago, jakina. Baina... «AEK-k beti eskaini izan ditu bizkaiera ikastaroak herrialdeko euskaltegi guztietan. Baina ez dakit talderen bat ote dagoen orain. Badauzkagu horretarako prestatutako irakasleak, baina ia inork ez du eskatzen».

Igone Olabarria AEK-ko arduraduna da Busturialdean. Dioskunez, azken zazpi urteetan-edo ez da bizkaiera ikastarorik eman eskualdean. Ez dago ikasle nahikorik taldea sortzeko. «Pare bat etortzen zaigu urtero ikasteko prest, baina... Institutu irakasleak izaten dira sarritan, batua dakitenak baina ikasleekin bizkaieraz jardun nahi dutenak».

Gainerakoak antzera dabiltza. «Hizkuntza politika Sailburuordetzak ezartzen du, beti ere Euskara Biziberritzeko Planean (EBP) txertatuta», gogorarazten digu Iñaki Unibaso HABEko Bizkaiko Ikuskatzaileak, «eta ez da inon aipatzen euskalkiei tratamendu berezirik eman behar zaienik. HABEk ez die euskaltegiei halakorik eskatzen, oinarrizko curriculuma batuazkoa da, eta gero ikastetxe bakoitzak jakingo du nola osatu». Honenbestez, badira Labayruk bezala euskalkiari arreta berezia ematen diotenak han-hemen, baina oso gutxi dira.


Batua bai, baina zelakoa?

Jakina da batua ez dela leku guztietan berdin egiten, euskalkien eraginez hain justu. Hori zenbateraino igartzen da Bizkaiko euskaltegietan? Igone Olabarriak dioenez, «guk herriko hizkera erabiltzen dugu beti erreferentzia moduan. Ikasleei esaten diegu: Gernikan modu honetara esaten dute, Bermeon beste horretara...».

Orain dela urte batzuk AEK-k inkesta bat egin zuen bere euskaltegietan, Aitor Fernandez de Martikorenak azaldu digunez. «Eskoletan erabiltzen zen euskara ereduari buruzko inkesta zen. Lehenengo zatian esaldi batzuk zeuden, euskalki desberdinetan idatzita, eta batuaz berridatzi behar ziren. Ondoren, hainbat galdera zegoen eskoletan erabiltzen genuen hizkeraz: ea euskalkiari zenbateko lekua ematen zitzaion, eta abar».

Handik hilabete gutxira inkestaren emaitzen berri izan zuten: «Espero genuenez, Bizkaian jendeak batua eta gipuzkera parekatzen zituen. Esaterako, esaldi batean `jausi' hitza agertzen bazen, berridazketan `erori' idazten zuten, hura zelakoan batua eta ez besterik. Atentzioa ematekoa izan zen hura».

Fernandez de Martikorenaren esanetan, eztabaida hori oraindik burutzeke dago AEKn. «Inkesta hark balio izan zuen batua uste baino zabalagoa dela ohartzeko, eta hori kontuan hartzeko eskola emateko orduan». Hala ere, eta Getxokoaren ustez, gipuzkerak eragin handia dauka oraindik Bizkaiko euskaltegietan: «Inork ez du esango eskoletan `erori' lehenetsi behar denik `jausi'-ren kaltetan, baina seguru nago askok buruan daukatela, konturatu gabe bada ere. Kalean modu batez egingo dute, eta eskola ematean beste batez». Bizkaierari, antza, ate guzti-guztiak ixten zaizkio batzuetan.

Kalean herriko hizkera

AEK-k urteak daramatza Berbalaguna proiektua sustatzen herri askotan. Azken mailatan dabiltzan ikasleei euskaraz jarduteko aukera ematea dute helburua, hizkuntzan trebatuago dagoen norbaitekin astean ordu batzuk elkartuz. Hori, Bizkaiko eskualde batzuetan, euskalkia lantzeko modu egokia izan daiteke; ikasleak eskoletan topatuko ez duen modua, bide batez esateko. «Hemen, euskaltegiko irakasle guztiak bertokoak dira, baina eskoletan batua erabiltzen da», diosku Nahia Guenaga ondarrutarrak. «Hala behar du: telebista, egunkariak, liburuak… batuaz aurkituko dituzte gero».
Guenagak Berbalaguna proiektuaren diseinuan parte hartu zuen Lea-Artibai eskualdean, eta berak ere berbalagun dihardu herrian. «Bertoko euskaldun zaharrak gara denok, bertoko euskara ondo dakigunak». Ia AEK-ko ikasle guztiak, Euskal Herriko bailararik euskaldunena omen den honetan, kanpotarrak dira ezinbestean. Hala, «Berbalaguna egitasmoa etorkinen eta bertokoen arteko harremana garatzeko sortu zen batez ere. Etorkin horietako asko euskalduntzen ari dira, baina kexu dira, eskolan ikasitakoa ez dutelako gero kalean entzuten. Hizkera bien arteko aldea aipatzen digute beti». Inoiz batuaz ondo dakien euskaldunen bat edo beste suertatu izan zaie bezero: «Beste eskualde batetik hona bizitzera etorritakoak izaten dira, bertoko hizkera ondo ikasi gura dutenak». Ale bakanak, beti ere.


Azkenak
Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


2025-07-22 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Japoniar nazionalismoa hasi da berragertzen mozorrorik gabe

Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]


2025-07-22 | Mara Altuna Díaz
Haien hizkuntzak hiltzen uzteko prest ez dauden zortzi gazte grinatsu

Uztailaren 14tik 18ra munduko hizkuntza gutxituen hiriburua izan da Gasteiz. HIGA, hizkuntza gutxituetako gazte hiztunen topaketetan, lau kontinenteko dozenaka gazte elkartu ziren esperientziak eta estrategiak trukatzeko. Hizkuntza “txikiak” babestea dute helburu... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Eguneraketa berriak daude