Ander Letamendia, medikua: «Pilotan hobe zaintzen da larrua pilotariaren eskuaren azala baino»


2021eko uztailaren 12an

Ander Letamendia zirujau baskularra da eta pilota da bere pasioa, medikuntza eta pilota uztartuz doktorego tesia pilotarien eskuaz idatzi zuen. Frontoietan oraindik ere etsai handienetakoa den eskuko minaz aritu gara berarekin.

Pilotarien egungo minik ohikoenak eta duela hogei urtekoak berdinak al dira?
Ez, erabat aldatu dira. Garai batean iltzea deiturikoa zen ohikoena eta gaur egun odol eza edo zirkulazio arazoa da normalena. Bata gutxitzen joan da eta bestea berriz, geroz eta nabariagoa da, batez ere gazteen artean.

Zer dela eta?
Geroz eta pilota txikiagoa erabiltzen da eta batez ere behatz tartean kaltetu egiten du. Enpresek jakin badakitela pentsatzen dut, baina diru asko mugitzen da atzean. Pilota biziagoa da, urrutiagotik jo behar zaio eta frontoiak ere labainkorragoak dira. Material handiagoa erabiltzearen aldekoa naiz. Lehen pilotek 62-63 zentimetroko diametroa zuten eta materialaren aukeraketarako diametroa eta pisua hartzen ziren kontuan. Orain pisua baino ez da neurtzen eta horrek ez digu askorako balio: 103 gramoko pilota bizia edo patata bat bezalakoa izan daiteke.

Orduan, materiala estandarizatu beharko litzateke?
Aspaldiko gaia da hori eta lanean ari dira horretan, baina pilota estandarizatzeko kantxa ere estandarizatu beharko litzateke, frontoiak oso desberdinak direlako. Bi edo hiru motatako pilotak jartzea ez litzateke ideia txarra izango: bat motelxeagoa, bestea normala eta hirugarrena bizkorxeagoa, baina neurri batzuen barruan.

Eskuko minaren larritasunarekin mentalizatuta daude pilotariak?
Bai, baina orain ondo ordainduta daude eta geroz eta partida gehiago eta geroz eta jarraituagoak jokatzen dituzte. Eskuak, ordea, bi edo hiru egun behar ditu bere onera itzultzeko. Udan, adibidez, pasa egiten dira. Nik beti esan dut pilotan hobe zaintzen dela larrua pilotariaren eskuaren azala baino. Formazio pixka bat falta dela uste dut. Eskua hain garrantzitsua den tresna izanik, merezi du nola zaindu jakiteak. Garrantzitsuena, batez ere, eskuko giharrak indartzea da eta prebentzio mailan ere lan handiagoa egin behar da. Mina daukatenean bakarrik etortzen dira eta medikua gainera azkeneko aukera izan ohi da, masajistarengana eta tratamendu tradizionaletara jo ondoren. Lesioa dagoenean, ordea, lehenengo zein lesio den jakitea komeni da tratamendua zehazteko, masajeak batzuetan kalterako izan daitezke. Babesa edo takoak jartzen jakitea komeni da baina batez ere nola jarri behar ez diren jakitea da inportantea. Askotan, atal zehatzen bat babesteagatik sortzen ari garen kaltea babesten ari garena baino okerragoa da. Frontoitik frontoira ibilita, astakeria handiak ikusten dira.

Gazteengan eskuko mina maiz agertzen dela aipatu duzu.
Bai, kezkatuta nago. Zergatik ari dira agertzen hainbeste gazte gaitz horiekin? Aurrerapauso bat eman zen haurrak trapuzko pilotarekin ibili behar zutela erabaki zenean, baina hazi eta une zehatz batean pilota gogorrarekin hasten dira eta pauso hori presaka emanda dagoela uste dut. Batetik bestera igaro aurretik bitarteko beste bi pilota mota-edo beharko lirateke, eskua pilota gogorrarekin jokatzera ohitzen joateko.

Hori izan daiteke gazteen gaitzaren errudun?
Nik uste baietz. Herri arteko txapelketetan monitoreek askotan beren mutikoek partida irabaztea nahi dute eta ikasle garatuenentzako pilota gogorrena aukeratzen dute, ez berak gozatzeko, aurkariak sufritzeko baizik.


Azkenak
Miren Amurizaren ‘Pleibak’, 111 Akademiako irabazle

Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.


2025-05-21 | Estitxu Eizagirre
Baratzegintza agroekologikoa
Iazko udako uzta txarretik bildutako irakaspenak

Uda da sasoirik oparoena baratzean. bai, behintzat, udaberrian ereintza eta landaketa lanak egin badira. iazko uda ez dadila errepikatu desio dute elikagaiak lurrean eta zeruari begira lantzen dituzten laborariek. izan ere, batez beste %45 uzta txikiagoa jaso zuten. datu hori... [+]


2025-05-21 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkiitektura
Biobio

Bio etiketadun sagar edo tomate bat erosten dugunean, sagar edo tomateari osasungarri hitza lotzen diogu eta lurra zaintzen ari den nekazaria irudikatu dezakegu. Lurraren zaintzari jarritako mimoagatik, erosketaren prezio altua ulerkorra egiten zaigu. Sagarraren erosketak... [+]


2025-05-21 | June Fernández
Meloi saltzailea
Konbertsio terapiak

Marioker guztiok nola, erreferenteen egarri nintzen nerabezaroan, bisexuala nintzela onartzeko prozesuan, eta bakan batzuk topatu nituen: Skin, Skunk Anansieren kantaria (tartean ez nekien bisexuala zenik, baina radarrak funtzionatzen zidan), Lucía Etxebarriaren Beatriz y... [+]


2025-05-21 | Nekane Txapartegi
Borrokak lotu nahian

Bisita, bizipen eta hausnarketa egunak izan ditut maiatzekoak. Hor nabil, intersekzionalitatea nola gauzatu, borrokak lotu nahian, bertsolarien moduan puntu guztiak esan nahian, potorik egin gabe...

Lan egiten dudan LoRa irrati komunitariotik, Maiatzaren 1erako... [+]


2025-05-21 | Castillo Suárez
Bihotzeko pitzadurak

Oliver Laxe-k esan zidan behin enpatiari eustea dela zuzenena bizitza honetan. Zauritutako jendeak hunkitzen duela, eta jakin-min handia sorrarazten diola; eta hori dela, hain zuzen ere, gehien gustatzen zaion gauzetako bat: bere buruari galdetzea zergatik hunkitu duen horri... [+]


2025-05-21 | Iñaki Murua
Aldia itzalaz erditu zenekoa

Ustekabean edo... urte hasiera honetan bi mila milioitik gorako irabaziak izan omen ditu Iberdrolak, baina ez omen dago txapliguak, altxafuegoak, etxaferuak... edo dena delakoak zeruetara botatzeko egoeran, izan ere, iaz aldi berean baino %27 gutxiago irabazi omen du. Atalen... [+]


2025-05-21 | Tere Maldonado
Pedagogismoa

Hezkuntzari buruzko eztabaidan, gutako batzuk erabiltzen ari garen neologismoa (uste dut horrela deitu ahal diogula) da pedagogismoa, agian azalpenik behar duena. Asmoa da pedagogiari aukera bat ematea, bi gauzak bereizita. Zientifizismoa eta zientziaren arteko bereizketan... [+]


Nazioaren pendulua, han eta hemen

Politikan, gizartean eragiteko nahiaren eta identitate zeinuetan sakontzearen arteko tentsioa ekidinezina da. Zabaltzearen eta norberaren ezaugarriak indartzearen arteko hartu-emana politikaren adierazle baita. Bi arloak lortu nahi izaten dira, eta elkarren artean elikatzen... [+]


Baso bat Veneziaren azpian

Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]


2025-05-21 | Onintza Enbeita
Arlette Apraiz. Militante feminista
“Beste Gernika bat da hau, herriak hasieratik sinistu zion sexu abusuen biktimari”

2023ko abenduan notizietara salto egin zuen Gernika-Lumok: bertako saskibaloi entrenatzailearen kontrako salaketa bat zegoen sexu eraso jarraituak egitearren. Sare Feministaren izenean, zurrunbilo mediatikoan murgildu zen Apraiz.


2025-05-21
Bai, konpondu daitezke gatazkak komunitatea indartuz eta arrazakeria elikatu gabe

Urte hasieran, Saidek Kutxabanken lokal abandonatu bateko giltzak erosi zituen 600 euroan, beste bi lagunekin batera, Gasteizko Judimendi auzoan. Hilabete zeraman kalean bizitzen. Hasiera batean ez zuten arazorik izan, baina lokalera jende berria heldu ahala gatazkak eta... [+]


Amagoia Gurrutxaga eta Ximun Fuchs:
“Sinpatikoak izaten saiatu gara, baina horrek ez digu funtzionatzen”

Ziburuko Euskal Liburu eta Diskoen Azokak 6. edizioa izango du aurtengoa. Ekainaren 7an egingo da, ohi bezala larunbatez, Baltsan elkarteak eta ARGIA komunikabideak antolatuta. Atarian, sorkuntzaren gibelean dagoenaz mintzatzeko, maiz bistaratua ez den baina zorionez geroz eta... [+]


2025-05-21 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuaren Udaberriko Festa
Antolaketa kolektiboa eta erreleboa aztergai

Maiatzaren 10ean Zestoako iraeta auzoan kokatuta dagoen amillubi proiektuan elkartu ziren elikadura burujabetzaren aldeko herritarrak eta laborariak. Udaberriko Festaren bigarren edizio honetan, goizean bi mahai-inguru antolatu zituzten eta entzulez bete zen amilibia baserri... [+]


Eguneraketa berriak daude