Non hai ninguén en Bilbao que non coñeza os montes Pagasarri e Ganekogorta. De feito, son os primeiros cumes que pisan os habitantes da comarca. Aínda que a intervención humana (con canteiras, autoestradas ou incineradoras) é evidente, o macizo de Pagasarri-Ganekogorta, no pulmón de Bilbao, atópase bastante ben conservado. Pero a situación pode cambiar si o proxecto de Eólicas de Euskadi avanza: quere crear unha central eólica de 10,2 quilowatts de potencia na cima. O proxecto contempla doce aeroxeradores de 80 metros de altura, dúas torres meteorolóxicas de 55 metros de altura e un edificio de control de 200 metros. Así mesmo, segundo os datos facilitados polo grupo ecoloxista Sagarrak de Basauri, o proxecto suporía a instalación dunha pista de 9 quilómetros de lonxitude e 4,5 metros de ancho, ademais de 4 quilómetros de cordón eléctrico. “Todos os accesos afectarían a 14.550 metros de todo o macizo –desde Pastorekorta até o monte Galagarra, pasando polos cumes de Pagasarri e Ganekogorta–”, sinalaron desde Sagarrak. O orzamento ascende a 12 millóns de euros.

Eólicas de Euskadi puxo en marcha en marzo-abril do ano pasado a Declaración de Impacto Ambiental necesaria para a aprobación do proxecto. Anunciouse nos Boletíns Oficiais de Bizkaia e Álava, e enseguida chegou a resposta: Liderados polas federacións de montaña da CAV e coa colaboración de ecoloxistas (todos eles asociados ao grupo Ganekogorta Aurrera), iniciáronse iniciativas para frear a central eólica. Ademais dos citados, os concellos afectados (Bilbao, Güeñes, Arrigorriaga, Arrankudiaga, Ugao e Alonsotegi, e Okondo, en Bizkaia) e a Deputación Foral de Bizkaia tamén pediron ao Goberno Vasco que non o faga. A supervivencia das paisaxes, a flora e a fauna do macizo oponse á central. Consideran que o proxecto é ilegal. Así o reflectiron tanto nas alegacións vertidas por Ekologistak Martxan contra o proxecto, como na proposta presentada por PNV e Bildu nas Xuntas Xerais.

En setembro de 2009 presentouse no Parlamento Vasco o texto denominado Pacto Eólico, no que se sinala que o actual Plan Territorial Estratéxico está obsoleto, así como os criterios técnicos que se recollen no mesmo, proponse a elaboración dun novo plan e, até a súa elaboración, a non aprobación dos proxectos que se sustentan no actual Plan Territorial. O Parlamento de Vitoria-Gasteiz e as Xuntas Xerais de Álava e Bizkaia sumáronse á petición, pero se o proceso de Ganekogorta avanza, non se atreverá ao aprobado.

Por outra banda, o macizo de Ganekogorta está incluído no catálogo de Espazos Naturais Representativos da CAPV, editado polo Goberno Vasco en 1996. En consecuencia, o macizo “merece protección; en calquera uso, a conservación é o primeiro factor”. Ademais, Pagasarri-Ganekogorta está integrado na rede de corredores ecolóxicos da CAPV, xa que conecta os parques naturais de Armañón, Gorbeia e Urkiola.

Viabilidade económica

Os rivais tamén pon en perigo o posible desaguisado da central, que sufriu varios reveses. A lei prevé un mínimo de 10 quilowatts de potencia para a súa aprobación, fronte aos 10,2 kW que suporían os de Ganekogorta. Segundo os datos facilitados por Ekologistak Martxan, Bildu e PNV, a central produciría o 0,16% da enerxía que se consome na CAV, o que supón 26.176 megawatts ao ano. Os seus detractores din que o gasto de 12,1 millóns de euros no Orzamento de San Mamés non é viable.

“Tampouco se tivo en conta a substitución dos aeroxeradores das centrais eólicas que temos por outros máis potentes obtidos cos avances tecnolóxicos actuais”, dixo o pasado mes de novembro o alcalde de Güeñes, Martín Pérez Garmendia, nunha comparecencia realizada polos municipios afectados. Para os montañeiros e ecoloxistas, “a produción de forza eléctrica debería ter límites; en lugar da oferta, habería que xestionar a demanda, facilitando a súa eficiencia”. Á hora de establecer este tipo de estruturas, os grupos propoñen optar por localizacións que non afecten os ecosistemas, a paisaxe ou a biodiversidade, como se fixo no porto de Bilbao.

Se se construíse a central eólica, as afeccións serían irreversibles no macizo Ganekogorta. Ademais dos danos producidos polos propios muíños de vento, como a morte de aves e gautxoris, as obras xerarían danos considerables nos arroios que abastecen a dous encoros, na flora e na fauna. Nesta zona atópanse 81 aves, 48 mamíferos, 9 réptiles, 8 anfibios e 5 especies de peixes, así como varios lugares con flora primitiva (carballais, hayedos). O proxecto reduciría o ámbito de todos eles, pondo en risco a súa supervivencia.