Garbiñe Ubeda Goikoetxea subliñou a dificultade que supón ler cómics en eúscaro para comezar a presentar o libro que recolle a obra. Tamén leu en francés os primeiros cómics de Zerocalcare e por iso trouxo á mesa a seguinte pregunta: “Que cruzamento de astros hai que ter para poder ler isto en eúscaro?”. Contestou inmediatamente: “Pois un como o que teñen aquí”. Mirou aos seus dous compañeiros: David Zapirain uníronse para ver publicado no Hondamuin, “o que non deu paz ata que isto tradúzase ao euskera”, segundo Ubeda; e Koldo Izagirre, que estivo reinventando o estilo underground do cómic, máis que traducíndoo.

Michele Rech, é dicir, Zerocalcar, publicou en 2017 en Hondamuina unha obra de marcado carácter autobiográfico.

“Zerocalcar non ten complexos para recoñecer a súa cultura popular”, explica Zapirain e engade que “é unha vivisección da nosa sociedade” este cómic composto por dous volumes, o primeiro que se presentou este xoves. Nas súas páxinas nárrase a vida do creador de cómics que chegou a vender miles de libros en todo o mundo e o contraste que sente cando se reúne cos seus amigos da mocidade: viven nunha situación de total precariedade e a diferenza entre as dúas situacións sociais empeora as relacións máis estreitas. Zapirain explica que é un libro “violento”, que nalgúns momentos lévache a interromper a lectura.

Como volver ao texto sen desagrado

“Eu non sei nada en italiano, aviseille a David”, explica Koldo Izagirre, que explicaba o seu traballo de regreso a Hondamuin. Segundo o escritor de Pasaia, tivo "fortes discusións" con Zapirain para decidir quen tiña que asinar a tradución, xa que as súas achegas tamén foron importantes nos textos do libro.

Explica a continuación o tres niveles de linguaxe de Hondamueña: o que utiliza o narrador en primeira persoa, o que aparece cando fala con xente da súa ao redor e o rexistro que cambia cando se reúne con amigos da infancia. Para traer a historia como cómpre, explicou que foi máis aló da tradución directa. Por exemplo, aínda que nalgunhas entrevistas sería correcto traducir así expresións como “que diaños”, Izagirre tentou facer un esforzo maior para que a “linguaxe underground e post-proletario” dos personaxes da obra de Zerocalcare sexa lido con tanta salinidade como no orixinal.

O reto foi non perder a “riqueza que dá a súa sucidade” sen traizoar ao orixinal. O resultado xa está en mans de calquera que queira ler o mesmo.