Nalgúns pobos só temos escola pública ou escola pública e Kristau Eskola. Nestes casos, os militantes e membros da esquerda abertzale ou independentista teñen clara a opción de elixir aos seus fillos. Só temos “deuses ateos” e por tanto matriculámolos na escola pública laica. Estas clases son para todos ou para todos, reflectindo nas aulas a realidade cultural do pobo.Os plans de convivencia, acollida e linguaxe que ten a escola contan co apoio de todo un poboo/barrio e aos poucos estes alumnos inmigrantes e as súas familias intégranse nos nosos barrios e pobos. A diversidade cultural vese como un valor e como consecuencia desta convivencia, os nenos e nenas de familias euskaldunes mestúranse cos que veñen do estranxeiro e mergúllanse na nosa lingua e os nosos costumes. Nestes pobos, ademais, as Escolas Cristiás queixámonos do diñeiro público que reciben e esiximos que a administración non malgaste diñeiro público nunha empresa privada.

Doutra banda, están os pobos nos que hai escola pública e algunha Ikastola. A diferenza dos anteriores, a máis dun vasco de esquerdas creóuselle un “Tremor” á hora de escolarizar a nenos. Algúns non dubidan. Eles aprenderon nesa ikastola fai 30 anos e agora considérano a súa única opción, “Onde si non?”. Non coñecen a escola pública e para eles a ikastola é a única opción. Nestes pobos, as ikastolas teñen o monopolio do eúscaro e da transmisión da cultura vasca. Algúns euskaldunes de esquerdas dubidan, pero “Infrasoinuak” en xeral lévalles a apostar pola ikastola. Tamén hai familias euskaldunes e de esquerdas que se matriculan na escola pública, pero en proporción son poucas e sorprenden ao falar da súa decisión na contorna nacionalista.

Neste caso, “Cremos as nosas propias mentiras” e defendemos que as ikastolas non son como as escolas cristiás, aínda que o Goberno Vasco, en virtude do pacto cos centros concertados, pagou con diñeiro público todo o seu financiamento para o seu funcionamento, máis de 60.000 euros por aula concertada, 606 millóns de euros ao ano. Pola contra, estas escolas concertadas deben cumprir a lexislación educativa da CAPV, Heziberri “Alegia”.

As escolas públicas da CAPV e todas as concertadas teñen o mesmo currículo e, por tanto, non son tan “Libres” como venden. En todas as Escolas Públicas da CAV o eúscaro é o eixo principal e ademais de euskaldunizar ás familias euskaldunas, faise un traballo impresionante para transmitir a nosa lingua e cultura ás persoas estranxeiras. Neste segundo tipo de pobos a maioría dos fillos e fillas da esquerda non se matriculan na escola pública. Estas familias inmigrantes non atopan moitas familias euskaldunes que lles axuden a integrarse e están a crear guetos por esta falta de “equilibrio”.

A situación das ikastolas de Navarra e Iparralde é moi diferente. Todos aqueles proxectos ou empresas que promovan e reforcen o eúscaro e a cultura vasca. Estes non reciben moita axuda e, por tanto, quérennos axudar e organizar como pobo para que non se produza o “Xaque mate cultural”. Pero non xeneralice as necesidades destas ikastolas coas demais.

En calquera outro sector, as esquerdas de calquera outro país ante unha situación como esta, chamariámonos/chamariámosnos “berros”; pero no caso da educación en Euskal Herria, a esquerda abertzale toca o núcleo das nosas contradicións e por iso a esquerda abertzale púxose en marcha en busca dunha nova definición do público e o público. Aínda que o termo público ten “Nome e Ser”, ten “imposibilidade” na educación do País Vasco.

“Non todo vale”, queremos cambiar os termos, pero só en parámetros educativos. En sanidade, transporte, pensións... sérvenos o sentido e o significado que ten a palabra público, pero con respecto á imaxe colectiva que creamos con respecto ás ikastolas temos “Lemas, áncoras”. Non nos damos conta de que este modelo educativo de centros concertados non é o de alguén que defende unha sociedade máis xusta. “No mellor da nosa decadencia”, EH Bildu e LAB engaden ao concepto de escola pública os apelidos “comunitarios” e “novos” para non protexer a escola pública actual.

Unha mellor escola pública “para que soñar”, que se pode facer coa militancia, o traballo e a participación de todos os independentistas de esquerdas. O sistema e a escola pública teñen que mellorar moito e temos que iniciar ese debate, pero agora necesitamos “Mans” para seguir transformando a escola pública. Neste camiño, “Até ver”...

AMETS Bengoetxea

Profesor