8 milioi pertsona baino gehiago hiltzen ditu urtero erregai fosilek eragindako kutsadurak

  • 8 milioi pertsona baino gehiago hil ziren 2018an erregai fosilek eragindako kutsaduraren ondorioz, aurreko ikerketek iradoki zutena baino nabarmen gehiago. Hala erakusi du Harvardeko Unibertsitateak Birminghamgo Unibertsitatearekin, Leicesterreko Unibertsitatearekin eta University College Londonekin elkarlanean egindako ikerketa berri batek. Environmental Research aldizkarian argitaratutako ikerketaren arabera, hilkortasun-tasarik altuenak dituzte erregai fosilengatiko airearen kutsadura handienak dituzten eskualdeek: Ipar Amerikako ekialdea, Europa eta Asiako hego-ekialdea.


2021eko otsailaren 15an - 11:18
Kutsadura Indiako Delhi hiriburuan. (Argazkia: Industan Times)

Harvardeko Unibertsitateak argitaratu berri duen azterketak izugarri handitzen ditu airearen kutsadurak eragindako hildakoen kopuruaren estimazioak. Orain arte gai honetan erreferentziatzat jo izan den aurreko "Global Burden of Disease" ikerlanak (munduko hilkortasun kausei buruzko azterketarik osoenak) kalkulatzen zuen 4,2 milioi heriotza gertatzen zirela munduan aireko kutsaduraren ondorioz, kontuan hartuta aireko partikula guztiak, baso-suteek eragindako hauts eta keak eta nekazaritzak eragindako erreketenak. Nola iritsi dira Harvardeko ikertzaileak kopuru hori bikoiztera?

Aurreko ikerketak oinarritzen ziren sateliteek Lurraren gainazaleko behaketetan, horietatik kalkulatzeko PM 2.5 partikulen urteko  batez besteko kontzentrazio globalak. Arazoa da, antza, satelite bidezko behaketok ezin dituztela bereiztu alde batetik erregai fosilen emisioen partikulak eta bestetik baso-suteen keak edo beste iturri batzuek sortutakoenak. "Sateliteetatik jasotako datuekin ez dituzu ikusten puzzlearen piezak baino", esan du Harvardeko Loretta J. Mickleyk.

Kutsadurak bereizteko erronkari erantzunez, Harvardeko Unibertsitateko John A. Paulsonen Ingeniaritza eta Zientzia Aplikatuen Eskolako ikerlariek GEOS-Chem erabili dute, atmosferako kimikarentzako 3-D eredua. GEOS-Chem ereduarekin ikertzaileek munduaren lurrazala 50 km x 60 km neurriko lauki txikietan zatitu eta bakoitzaren kutsadura maila behatu ahal izan dute. Horrela jende gehien bizi den eremuetako kutsadura zehatzago aztertu dute, inguru jendetsuoi kutsadura kopuru orokorrago bat ezartzeko ordez.

Erregai fosilen erretzeak sortutako PM 2.5 partikulak kalkulatzeko, ikertzaileek GEOS-Chem ereduaren estimazioak erabili dituzte eta meteorologiari buruzko datuak ere bai. Behin aire zabalean erregai fosilen PM 2.5 kontzentrazioa kalkulatuta, ikerlariek jakin behar zuten kutsagaiok giza osasunean nola eragiten duten. Harvardeko TH Chan Osasun Publikoko Eskolak arriskuak ebaluatzeko eredu berri bat garatu du erregai fosilek isuritako partikulen kontzentrazio-mailak gizakien osasunean dauzkan eraginak kalkulatzeko.

Hortik iritsi dira tituluan aipatu kopuru deigarrira: mundu mailan 2018an zortzi milioi pertsona hil dituela erregai fosilen kutsadurak. "Gure ikerlanak sakontzen", esan dute Harvardeko unibertsitatetik, "gero eta handiagoa den ebidentzian, alegia, erregai fosilen erreketa kaltegarria dela gizadiaren osasunarentzako. Kontzientziarik baldin badugu, ezin dugu erregai fosilen mende jarraitu, dakigunean osasunarentzako hain kaltegarriak direla eta badaudenean alternatiba bideragarriak eta garbiagoak".


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kutsadura
Giza karenan ere aurkitu dituzte mikroplastikoak

AEBetako ikertzaile-talde batek 62 giza karena edo plazenta analizatu ditu, gas-kromatografia eta masa-espektrometria baliatuta, eta frogatu du lagin guztietan mikroplastikoak zeudela. Toxicological Sciences aldizkariak argitaratu du ikerketa. Haren arabera, karen batzuetatik... [+]


2024-02-09 | Euskal Irratiak
Alice Leiziagezahar, Europa Ekologia-Berdeak
"Pestizidek ez dute laborarien egoera hobetuko, haien osasuna okertuko baizik"

Laborariak karrikara atera dira Europa osoan, bizi eta lan baldintza hobeak aldarrikatzeko. Mobilizazioek eragin duten krisi politikoari, pestizidak apaltzeko planaren gibelatzearekin iharduki dio Europako Batzordeak.


Arbonako eskolara bideratu lurren kutsadura aztertzeko eskatu du Paueko Administrazio Auzitegiak

40 urtez zabortegi gisa erabilitako eremu batean ari dira eskola publikoa eraikitzen. Kutsadura arriskuak kontuan harturik, leku aldaketaren alde dabil borrokan Hats Berri Bat Arbonari deitu oposizioko taldea. 2024ko irailean abiatuko den ikasturterako bukatu nahi ditu obrak... [+]


Pelletak eta mikroplastikoak jasotzea, ohiko zeregina 'Mater'-entzat

20 urte baino gehiago daramatza euskal kostaldea inguratzen duten itsas hondakinak biltzen, tartean, palletak eta mikroplastikoak. Oraindik plastikozko bolatxoak gurera iritsi ez badira ere, "edozein unetan" iritsi daitezkeela ohartarazi du.


Eguneraketa berriak daude