Auto elektrikoaren itxaropena
Kapitalismoaren historia, jarduera ekonomikoaren gorabeherekin lotuta azaltzen zaigu. Kapitalismo aurreko sistema ekonomikoetan ere gorabehera horiek ematen ziren, edo hori ikasi genuen Historia Sakratuan esplikatzen zizkigutenean Egiptoko goseteak: behi mehe eta gizenen ipuina. Alta, aldaketa horiek urtealdiko uzten arabera izaten ziren; aldiz, kapitalismoa sistema nagusi bilakatu ostean, jardueraren aldaketak mozkin tasen araberakoak izango dira, Karl Marxek maisuki azaldu zigun bezala.
Ekonomia uhin horiek, epe luzean, 40-50 urteren buruan, ekoizkin traktore boteretsuen arabera ematen dira. Duela 250 urte, kapitalismoak jauzi kualitatibo esanguratsua eman zuen, lurrun makina asmatu ostean. Geroago, lurrun makinez eragindako garraio bideak zabaldu ziren. Ondoren, elektrifikazioa eta motor termikoen erabilera orokortzea etorri ziren, oraindik jarraitzen duena. Azkenik, industriaren digitalizazioa, informatizazioa, telefonia eta robotizazioa heldu dira. Sistema berri horiek ezartzen diren bitartean, ekonomiak gorakada bizkorrak izango ditu eta sistema horiek orokortzen diren heinean, hazkunde ekonomikoa motelduz joango da.
Gaur egun, badirudi, motore termikoen uhina amaitzear dagoela bi zergati nagusi hauengatik: lehena, jasan ezinezko kutsadura sortzen duelako CO2ren isurketen bidez; eta bigarrena, petrolioan oinarritutako erregaia agortzeaz dagoelako. Ondorioz, zerk ordezka dezake horrelako industria eraginkorra?
Egoera horretan kokatu behar dugu ibilgailu elektrikoaren asmakizuna, nahiz 1899rako lehen probak burutu ziren eta 100 km abiadura orduko erdietsi zuen. Alabaina, gure garraio sistema motore termikotik motore elektrikora pasatzen badugu, hiri eta inguruko kutsadura erabat murriztuko zaigu eta, gaixotasun ugari desagertzeaz gain, hiriak bizigarriago bilakatuko zaizkigu.
Autogintza inguruko jarduera herrialde askotara heldu da eta Euskal Herrian ere tamaina esanguratsua dauka, bai kopuruz, baita kalitatez ere. Haatik, ez da harritzekoa industria horretan motelaldia sumatzen hasi bezain pronto, irteerak aurkitu nahian ibiltzea; horretan dihardute gure arteko zenbait enpresak: CAF eta Irizar Koop., adibidez.
Autogintza inguruko jarduera herrialde askotara heldu da eta Euskal Herrian ere tamaina esanguratsua dauka, bai kopuruz, baita kalitatez ere. Haatik, ez da harritzekoa industria horretan motelaldia sumatzen hasi bezain pronto, irteerak aurkitu nahian ibiltzea; horretan dihardute gure arteko zenbait enpresak: CAF eta Irizar Koop., adibidez
Nola ez, auto elektrikoen etorkizun oparoaz jabetuta, Txina sartu da buru-belarri industria horretan. Gainera, hogeita hamaika eskutik dauka. Duela gutxira arte mendebaldeko zenbait herrialdek eraman du autogintzako lidertza; geroago, ekialdeko Asiako beste batzuk gehitu dira eta orain, sektorean agindu nahi du Maoren herrialdeak eta horretarako aukera eskuragarriak ditu. Izan ere, Txinak dauzka auto elektrikoen bateriak ekoizteko lehengai garrantzitsuenak: lur bereziak (munduko ekoizpenaren %79), kobaltoa (Kongok munduko erreserben %60 du eta Txinak erosteko ia monopolioa du), litioa (erreserba esanguratsuak ditu), zerioa…
Zalantzarik gabe, ibilgailu elektrikoek ez dituzte gure hiriak kutsatuko CO2rekin, baina lehengaiak erdiesterakoan ingurumenak kalte esanguratsuak pairatuko ditu: ur gezaren erabilera biderkatuko da eta kontsumo pribaturako urritu, ibaiak kutsatuko dira, inguruko soro eta belardiak pozoitu, eta minbizi kasuak orokortu.
Azken finean, gure hirietako haizea garbiagoa izango da eta gai kutsakorrak urruti geratuko zaizkigu. Ez ahaztu jadanik zabor arriskutsuak Afrikara bidaltzen ditugula. Beraz, antzinako kolonialismoa eraberritu dugu: zabor kutsakorrak afrikarrei esleituko dizkiegu, gerrak eta beronek eragindako arma negozioak hara desbideratu, gerrate eta gosete horietatik ihesi datozen etorkinak Mediterraneoan hilobiratzen uzten ditugun bitartean. Baina hori bai, lehengai preziatuak gure ongizatea bermatzeko ekartzen jarraituko dugu.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lagun marika batek deitu dit galdetzeko nola salatu dezakeen hurrengoa: joan zen Akarlandara, EHUren parean dagoen parkera, eta komun publikoetan bi tiporekin zegoela, udaltzainen bizpahiru kotxe agertu ziren super azkar, poliziak sartu ziren komunera borrekin hormak kolpatzen,... [+]
Bortizkeria zuzenak, agerikoak eta isilak, gainjarriak eta zeharkagarriak, mikroak eta geldoak. Bortizkeria egunerokoan irristatzen da, uneoro, boterea edo erabakitzeko ahalmena duenak ez duenaren aurrean boterea erabiltzen duenean. Hainbeste egoeratan murgiltzen gara... [+]
Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]
Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Ekainaren 12an munduko bazter guztietatik –Euskal Herritik ere– heldutako ehunka pertsona batuko dira Egiptoko El Arish hirian, hortik Rafah-raino abiatzeko, Gazaren aldeko martxa globalean. Israel palestinar herriaren aurka egiten ari den genozidioa salatuko dute,... [+]
Nahiz eta jakina izan inkestak ez direla errealitatearen isla zehatza, interesgarria da bistadizo bat ematea, beti eskaintzen baitigute gai zehatzekiko tenperatura sozialaren arrastoren bat. Are garrantzitsuagoak dira, gai zehatzetan sartuegiak edo katramilatuak egoteagatik,... [+]
Haurrak begiratzeko gure paradigma ez da erabat aldatu, baina aldaketak-edo egiten ari gara, egia da, beste kontzientzia maila batekin, aferak duen garrantziagatik-eta. Bazen garaia. Kontua da, baina, haurren bizitza gure esku dagoela, eta behar duten bizimoduan aldaketak... [+]
Stanfordeko Unibertsitateak dohainik eskaintzen duen Storm deituriko erreminta ezagutu berri dut. Adimen artifiziala erabilita, edozein gairen inguruan artikulu akademikoak sortzeko diseinatutako ikerketa tresna da. Fidagarriak eta baimenduak diren hamaika iturri erabiltzeko gai... [+]