Vietnamgo gerraren irudia oihaneko lokatzetan borrokan ari diren estatubatuar soldaduen irudia da Mendebaldeko subkontziente kolektiboan. Baina gatazkaren oinarriak AEBek muturra sartu baino lehenago bilatu behar dira. Bigarren Mundu Gerra amaitzean Frantziak aginte koloniala berrezarri nahi zuen Indotxinan (Frantziak XVIII. mendearen amaieran inbaditu zuen herrialdea). Baina oposizio gogorra topatu zuen, Ho Chi Minh eta Vo Nguyen buru zituen Viet Minh mugimendua, nagusiki nazionalistez eta komunistez osatutako Vietnamen Independentziaren Aldeko Liga. Indotxinako Gerra 1946an hasi zen eta 1954an amaitu, Genevako Bake Konferentzian. Frantziarren porrotaren eta Suitzako hirian onartutako akordioen ondoren, frantziar Indotxina zatituta geratu zen: Kanbodia eta Laos estatu independenteak izango ziren eta Vietnam bitan banatu zuen 17. paraleloak. Bake akordioaren klausula batek zioen 1958an erreferenduma burutuko zela bi Vietnamak batzeko aukerarekin.

Baina erreferenduma ez zen gauzatu eta  vietnamdarrek ez zuten bat egin. Iparraldean Vietnamgo Errepublika Demokratikoa eratu zen eta hegoaldekoen aurkako erresistentzia Vietnamgo Nazio Askapenerako Frontean gorpuztuz joan zen; mugimendua Vietcong izenez da ezagunagoa. Hegoaldean Ngo Dinh Diem-ek estatu kolpea jo zuen 1955eko apirilaren 15an, eta diktadura ezarri zuen. Diemen erregimenaren gehiegikeriak nabarmenak izan arren, AEBen babesa zuen; finean, CIAren laguntzaz lortu zuen boterea diktadoreak.

Ekintza armatuak 1955ean bertan hasi ziren, baina Vietcongen gerrilla gerra antolatua  eta, beraz, Vietnamgo Gerra edo Indotxinako II. Gerra 1959an abiatu zen. Militar estatubatuarren arteko lehen bi bajak ere urte bereko uztailean gertatu ziren.

Aitzakiaren zain

1960an, John F. Kennedyren gobernu berriak Truman eta Eisenhowerren nazioarteko politika antikomunistei jarraipena eman zien funtsean. Baina 1961ean Kennedyk krisi hirukoitzari egin behar izan zion aurre: Bahía de Cochinosen (Kuba) inbasioaren porrota; sobietarrek Berlingo harresia jasotzea; eta Laoseko gobernu ofizialaren eta Pathet Lao mugimendu komunistaren arteko negoziazioak. AEBren irudia ahultzen ari zen SESBen aurrean. Hala, maiatzaren 11n Vietnamerako Programa Presidentziala onartu zuten, Hego Vietnam defendatzeko konpromisoa berretsiz. Adierazpenaren sarrerako hitzak dira hauek: “Estatu Batuen helburua komunistek Hego Vietnam mendean har dezaten saihestea da; herrialde horretan gizarte bideragarria eta gero eta demokratikoagoa sortzea”. Baina planteamendu teoriko horren gainetik, Kennedyren beraren hitzek utzi zituzten agerian AEBen benetako asmoak: “Orain arazo bat daukagu gure boterea nazioartean sinesgarri egiteko eta Vietnamek horretarako toki egokia dirudi”.

1964ko udan Kennedy hila zegoen eta Lyndon B. Johnsonek ordezkatu zuen Etxe Zurian. Hego vietnamdarrek herrialdearen %60 mendean zuten, apurka aurrera egiten ari ziren eta ez zirudien joera aldatuko zenik. AEBetako 60.000 militar zeuden orduan Vietnamen, baina guztiak aholkulari gisa; horregatik 1960ko hamarkadaren lehen erdiari “aholkularien aldia” ere esaten zaio. Abuztuaren 2an, Tonkin golkoan, ipar vietnamdarrek USS Madox destruktorea eraso zuten, biharamunean USS TurnerJoy destruktorea, eta abuztuaren 4an berriro erasoa jo omen zuten, horren frogarik ez dagoen arren. Eraso guztiak egiazkoak izan ala ez, AEBetako presidenteari kongresua biltzeko legitimazioa eman zioten. Abuztuaren 6an Tonkin Golkoko Erabakia hartu zuen AEBetako kongresuak. Horren bidez aholkulari militarrek euren baseetatik kanpo operazioak burutzeko baimena zuten eta, gainera, tropa kopurua handitzeko trabarik ez zegoen.

Hala, 1965eko martxoaren hasieran, batetik, Rolling Thunder bonbardaketa kanpaina abian jarri zen eta, bestetik, Da Nang-eko hegazkin basean 3.500 marine lehorreratu ziren (urte amaieran 100.000tik gora izango ziren). Ofizialki AEB ez zen beste herrialde baten kontra gerran hasi Nazioarteko Zuzenbidearen ikuspegitik; ez zen deklaraziorik izan eta Hego Vietnam ez zuten inbaditu (haien onespenarekin sartu baitziren).

AEBen helburu politikoa Ipar Vietnam isolatzea eta Vietcong solaskide gisa baztertzea zen. Horretarako More Flags propaganda kanpaina jarri zuen abian, etxeko nahiz kanpoko iritzi publikoa bere aldera lerratu nahian. Estatubatuarrek, beren nagusitasuna sinetsita, ez zuten negoziaziorik nahi; gerra komeni zitzaien. Helburu militarra Hanoiri gerra irabaztea ezinezkoa zitzaiola sinestaraztea zen eta horregatik jarri zuten abian RollinThunder operazioa. Alderdien arteko indar desoreka teorikoa lagun, estatubatuarren egoera berehala kontrolpean izango zutela aurreikusi zuten. Hilabeteren buruan lortu nahi zuten, 10 urtetan lortuko ez zutena.

Americanization

AEBek gatazka zibil horretan egin zuten interbentzioari Americanization ere esaten zaio, estatubatuarrek kontinente osoa beraiena ez dela ahazteko duten joera lagun. Vietnamdarrek beraiek “gerra amerikarra” ere esango zioten gatazkari. Baina horrek ez du esan nahi “amerikarrek” gerra nahi zuten bidetik eraman zutenik. Gerora, Nixonen agintaldian, gatazkaren “vietnamizazioa” martxan jarri zuten, baina horretan ere porrot egingo zuten.

Ipar vietnamdarrek etxean jokatzen zuten. Haiek ere gehiegikeriak egin zituzten, jakina, baina landa eremuko biztanleen babesari eusten asmatu zuten. AEBek aireko erasoetan zubi bat edo errepide bat suntsitzen bazuten, berehala gizon-emakume andana lanean hasten zen kalteak konpondu eta bideak zabaltzeko. Hiriguneetan estolderia baliatzen zuten hegazkinen erasoetatik babesteko, eta landan eraiki zuten tunel sareak, bonbardaketez babesteaz gain, arerioaren aurrean desagertzeko aukera ematen zien. Malgutasuna, dispertsioa, ezustekoa eta pazientzia ziren haien arma nagusiak. Eta batasuna. Guztiek bizi baldintza berberak partekatzen zituzten, ofizialak soldadu soilen zulo berberetan bizi ziren. Eta horri esker denak borroka berberaren parte sentitzen ziren. Duong Thi Xuan Quy emakumezko soldaduak zera idatzi zuen bere egunerokoan: “Basoan bakarrik nenbilela, nire ahuldadeaz jabetu nintzen. Dena oso lasai zegoen, ez nuen inor ez aurrean ez atzean, bakar-bakarrik nengoen bidean. Baina seguru sentitzen nintzen banekielako kamaradak gertu nituela, denak elkarrekin frontera gindoazela”.

Estatubatuarrek, kanpoan jokatzeaz gain, ez zuten esperientziarik. Paul Hardcastleren 19 abestiak ederki jaso zuenez, gatazkan aritu ziren estatubatuarren batez besteko adina 19 urtekoa zen. Eta goitik zetozen aginduak ere ez ziren lagungarri; Gerra Hotzean sobietarren aurka garatutako estrategiek ez zuten balio Vietnamgo oihanean. “Lehen gerra zen zu haien kontra. Orain eseri eta zain geratzen zara, haiek noiz eztanda egingo edo zuk noiz eztanda egingo” esan zuen Indar Berezietako kide batek. Gutxi batzuk 1965ean bertan hasi ziren Washingtonen errekrutatze sistema bidegabe eta klasista salatzen. Gerra luzatu ahala, arrakala hura zabaltzen joan zen eta AEBetako Gobernua etxe barruko fronteaz ere kezkatzen hasi zen. Bitartean, frontera bidalitako soldadu kopuruak etengabe hazten ari zen. 1965eko azaroaren 27an Pentagonoak adierazi zuen soldadu kopurua 120.000tik 400.000ra handitu behar zuela, gerra irabazi nahi bazuten.

Egia da 1965eko ia gudu guztiak AEBek irabazi zituztela. Baina gudu haiek estatubatuarrek nahi baino kalte gutxiago eragin zieten etsaiei eta nahi baino etekin gutxiago atera zuten. Teorian gerra labur eta erraza izango zena, luzatzen, mantsotzen eta gogortzen joan zen. Hego vietnamdarrek eta estatubatuarrek aurrera egiten jarraitu zuten, gero eta nekezago, 1968an inflexio puntua iritsi zen arte. Eta handik aurrerakoak dozenaka filmetan azaldu dizkigute.