Plastikozko dirua Bilbotik sartu zen Espainiako Estatura
Bilbo, 1971. Banco de Bilbao Bank-Americard kreditu txartela –gero Visa izango zena– bezeroen artean banatzen hasi zen. Erresuma Batuan izan ezik, ordura arte Europan ez zen halakorik erabiltzen, eta hura izan zen Espainiako Estatuko lehen kreditu txartela. Produktuaren sustapen kanpainan ahalegin handia egin eta gero, urte gutxian, Espainia munduko lehen postuetan zen txartelen erabileran.
Lehen kreditu txartelak hogei bat urte lehenago erabiltzen hasi ziren AEBetan. Baina ideia askoz lehenago bururatu zitzaion Edward Bellamy idazleari. 1887ko Looking Backward nobela utopikoan, ordainketak egiteko etorkizunean txartelak erabiliko zirela aurreikusi zuen, eta izenean ere asmatu zuen: liburuan credit card (kreditu txartel) terminoa hamaika aldiz erabili zuen. 1920ko hamarkadatik aurrera, esku-dirutan ez ordaintzeko hainbat txartel sortu ziren, baina enpresa jakinetan edo salgai jakinak ordaintzeko soilik erabil zitezkeen.
1949an Frank Macnamarak negozio afaria izan zuen New Yorkeko Major’s Cabin Grill jatetxean. Kontua ekarri ziotenean diru zorroa etxean ahaztu zuela konturatu zen. Nola edo hala ataka horretatik irtetea lortu zuen, baina esku-dirua ordezkatuko zuen zerbait behar zela erabaki zuen, eta 1950ean Diners’ Club txartela sortu zuen. Horixe da, behintzat, Diners’ Clubeko ordezkariek kontatzen duten historia. Kartoizko txartel hura –plastikozkoa American Expressek merkaturatu zuen hurrengo hamarkadan– askotariko salgaiak ordaintzeko balio zuen lehen txartela zen, eta urtebetean 20.000 bezero lortu zituen.
1958an Amerikako Bankuak sekulako bultzada eman zion produktuari. Marketing taktika bortitz eta eraginkorra erabiliz, posta bidez 60.000 BankAmericard txartel bidali zizkien Fresnoko (Kalifornia) biztanleei, gero Banco de Bilbaok banatuko zituen txartel berak.
Horrenbestez, lehenik AEBetan eta gero gurean, ia konturatu gabe ordaintzeko ohitura arriskutsuaren historia hasi zen. Duela bi urte, 2009ko apirilaren 23an, Barack Obama banketxe nagusietako kreditu txartelen arduradunekin bildu zen, Time aldizkariaren hitzetan, “plastikoarekiko menpekotasuna kontrolatzeko”.
26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]
Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]
Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute.
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]
Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]
BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]