Astelehen-asteartez lanaren kateari ihes egitea erraza ez den arren, joareen burrunba bertatik bertara entzun nahi duten Euskal Herri osoko jendeez beteko dira Malerrekako bi herri ospetsuak egun horietan. Pribilejio hori ez daukatenentzat bada beste aukerarik: lauzpabost hamarkada dira Aurtitz, Ituren eta Zubietako joaldunek –talde bakoitzak bere aldetik– beren herritik kanpo ere jotzen dutela. Baina diotenez, aspaldi honetan, azken hamar urteetan jo dezagun, ez diete hain sarritan deitzen.
Arrazoia sinplea da: lehiakide mordoa dute. Errolda zehatzik egin ez bada ere, esan daiteke gutxi gorabehera 30 joaldun talde dagoela gaur egun Euskal Herrian; Zuberoan izan ezik herrialde guztietan aurkitu daiteke baten bat. Erdia baino gehiago, Nafarroan.
Iturendar eta zubietarrak ez daude gustura egoera horrekin. Duela hogeiren bat urte lehenbiziko taldeak sortu zirelarik Iruñerrian, ez ziren biziki kezkatu. Orain, berriz, ibaiko urak gainezka egin duela uste dute. Hala adierazi digute Zubietako ostatuan egindako elkarrizketan. Bi iturendar eta aurtiztar eta zubietar bana aritu dira gurekin solasean.
Ikusi, gustatu... eta kopiatu
Boom-a duela hamar urte inguru gertatu zela dio Pello Santesteban Zubietako joaldunak. “Herriz herri ibiltzen ginelarik, bertakoek ikusten gintuzten eta nonbait, kopiatzeko gogoa sortu zitzaion askori. Etorri nahi izaten zuten, hemen ikasi...”. Zubietan hartu izan dute talderen bat zerbait irakasteko asmoz, Aurtitzen ere egin izan da saiorik, baina ikasi, inork ez duela benetan ikasi diote bai Santestebanek bai Karmelo Aioroa aurtiztarrak. Iturengo Pello Ariztegik, aldiz, azpimarratzen du beren herrian sekula ez zaiola inori irakatsi, eskariak jaso dituzten arren. Jarrera hori da gaur egun hiru herrietan indarrean dagoena: kanpoko inori ez irakastea. Izan ere, aspaldian inork ez die eskatu. Agian boom-aren aparra behera doalako eta jadanik inork ez duelako ikasteko grinarik, agian balizko eskatzaileak badakielako ezezkoa jasoko duela.
Nola edo hala ikasiko zuten, hala ere, sortu diren talde horiek. Berangoko (Bizkaia) Jon Zelaiak diosku, esaterako, berak eta bere taldeko zenbait kidek Zubietan ikasi zutela joareak nola lotu eta nola jo, bertara bi aldiz joanda, duela hamarren bat urte. Pello Santestebanek ez du hori gogoan, baina edozein kasutan, salbuespena da berangotarrena. Talde gehienek beren herrietan ikasi dute. Beteranoenek, denak Iruñea ingurukoak, bertan bizi ziren zubietar edo iturendarren eskutik. Gerora ere hala ikasi dute batzuek. Eta gainerakoek, dagoeneko zekitenek irakatsita.
Ikasi bai, baina fundamentu handirik gabe, iturendar eta zubietarren ustetan. Ez janzkeran, ez ibiltzeko eran... Bigarrenari erreparatzen diote batez ere. Beren herrietan haurrek oso txikitatik paratzen dituzte joareak, eta ibiltzen ikasi. Ez dago horretarako eskolarik, ez entsegu-aretorik, ez inolako antolamendurik. Transmisioa etxean egiten da, aitaren eskutik ez bada osabarenetik edo bestela auzoarengandik. Gero, errege bezperan, nahi duen oro ateratzen da joare jotzera. Kanpotik joandako jendeak ere atera izan dira, gorago aipatutako berangotarrak kasurako.
Kontuak kontu, iturendar eta zubietar joaldunen ibiltzeko erak txikitatik ikasteak ematen duen naturaltasuna nabarmendu dute gure solaskideek. Kanpoko taldeek ez dutena, bistan dena. “Guk hemen ia-ia oinez normal ibiliko bagina bezala ibiltzen gara joareekin”, azaldu digu Iturengo Javier Bereauk, “kanpoko taldeak, aldiz, kolpea jotzeaz baizik ez dira arduratzen, eta ez dira natural ibiltzen”. Erritmoan ere alde ederra dagoela dio Santestebanek. Alegia, kanpoko taldeek ez dutela lortzen kide guztiek kolpea aldi berean jotzea.
Kalitatea gorabehera, kantitatea da Ituren eta Zubietan kezka eragiten duena. Honezkero ez dute begi onez ikusten kanpoko hainbeste taldek joareak jotzea, ezta primeran egingo balute ere. “Joaldunak sinbolo bihurtu dira Euskal Herrian eta horrek eragin du hainbeste talde sortzea. Guretzat urguilua da hori, baina uste dugu azken urteetan gainez egin duela honek”, dio Javier Bereauk. Jarrera hori ulertzeko, mugarri bat aipatu behar da ezinbestean: Euskal Herriko Joaldunen Biltzarraren sorrera, non ez dauden ez iturendar ez zubietarrak.
Hamarkada bateko ibilbidea
Joaldunen Biltzarraren hazia Iruñean erein zen duela hamarren bat urte, Alberto Jurado atarrabiarrak, sortzaileetako batek, gogoratzen duenez: “Ez naiz oroitzen zer ospakizunetan giroa emateko deitu ziguten Iruñerriko hiru talderi. Oso gustura ibili ginen eta erabaki genuen urtero elkartzea joareak jotzeko”. Pixkanaka beste talde batzuekin harremanean jarri ziren, eta Biltzarra sortu zuten, urtean behineko topaketa egiteko xede bakarrarekin. Halaxe segitzen dute, urtero herri batean eginez, eta honezkero Euskal Herri osoko taldeak elkartzea lortu dute. Aurten Irurtzunen dute hitzordua, heldu den martxoaren 19an, eta 25 talde inguru egotea espero dute.
Zubietarrak eta iturendarrak ere gonbidatu zituzten, baina haiek uko egin zioten Biltzarrean sartzeari. Pello Santestebanek ez du orduan egin bileren oroitzapen goxorik: “Egiten badute, egin dezatela, baina errespetuz, eta guk ez genuen hori sumatu. Gu izan gara ohitura honi eutsi diogunak. Beste herrietan joaldunak izan badira, izan diren bezala, galdu dira. Oraingo talde guzti horiek gure inguruan sortu dira, eta errespetua eskatzen diegu: ez dezatela sortu elkarte bat, Euskal Herriko joaldunen elkartea direla esanez, eta gero gu hor sartzen saiatu. Beraiek ez zuten interesik elkartea gure inguruan osatzeko, gu beraien barrenean sartzeko baizik”.
Ondorioz, behar luketen errekonozimendua ukatzen zaiela uste dute Ituren, Aurtitz eta Zubietako joaldunek. “Orain itxura du leku guztietan zeudela joaldunak, eta guk aldarrikatu nahi duguna da ez dela ahaztu behar hemendik zabaldu dela ohitura hori, hemendik heldu dela”. Esandako horrekin ez dator bat, ordea, Alberto Jurado: “Guk, bere momentuan, eskaini genien beraiek izatea beti kalejirako burua, aitortzeko beraiek izan direla ohitura honen gordetzaileak, ezen ez asmatzaileak, gauza jakina baita Nafarroa osoan izan direla joaldunak. Gainera, kritika egin ziguten ez genituelako gauza batzuk ongi egiten, janzkera aldetik eta abar, eta guk konpromisoa hartu genuen haiek esandakoa aintzat hartzeko. Baina ez zen nahikoa izan”.
Erantzuna, patentea
Gauzak horrela, Euskal Herriko Joaldunen Biltzarrak iturendar eta zubietar gabe jarraitu zuen bidea egiten, eta gaur egun ez dago alde bien arteko inolako harremanik. Esan daiteke, hori bai, orduko liskar haien ondorioz finkatu zela Malerrekakoek gaur duten jarrera. Besteak beste, hiru herrietan elkarte bana sortu zuten, ordura arte ez baitzuten, patente bat egiteko asmoz. Hala, “joaldunak” izena patentatu zuten, hala nola “zanpantzar”, okerra izanagatik joaldunak izendatzeko barra-barra hedatu den hitza, auskalo noren erruz. Patentatu zituzten, halaber, beren inauteriko pertsonaia batzuen irudia, joaldunena barne, baina irudia baizik ez. Joare jotzen leku batetik bestera joateko ohitura bera patentatzea ezinezkoa da, asmatzailea ezezaguna baita. Hala adierazi digute Nafarroako Jabetza Intelektualaren Erregistroan. Honenbestez, patenteek ez dute izan ondorio praktikorik, eta ez da hori ere Ituren eta Zubietakoen helburua. Besterik gabe memoriaren gordailua izatea nahi dute. Euskal Herrian joareekin dabiltzan beste taldeen ustez, baina, funtsik gabea da haien beldurra: ez dute inoren memoria usurpatzeko asmorik.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Frantziako hainbat hirigunetan, erregaien garestitzearen aurkako manifestazio eta protesta ugari egin dira larunbata eta igandean. Lapurdiko hainbat gunetan ere izan dira, baita goiz honetan jarraitu ere.
Abiadura Handiko Treneko obretan izaten diren heriotzak saihesteko neurriak eskatu zituzten EH Bilduk eta Elkarrekin-Podemosek, ostiralean Eusko Legebiltzarrean egin zen osoko bilkuran. EAJ, PSE eta PPk, aldiz, ikuskaritzak orain arte bezala segitzearen alde egin zuten.
Urteetan, Lizarra-Garaziren porrotaren ostean, ELAko buruzagien artean «kendu behia korridoretik» esaldia ezagun egin zen, ETAri errefentzia eginez. Baldintza bat zen, LABekin ekintza-batasunerako eta esparru abertzalean EAJren alternatiba izango zen artikulazio soziopolitikoaren alde egiteko. «Etxerako lanak egin behar dituzue» esaten ziguten ELAkoek. Ezker abertzalearen estrategia-aldaketak indarrak metatzeko eta eraldaketa sozialerako oinarriak eta ortzemuga ezartzeko... [+]
Donostian, Irunen eta Enkarterrietan atzo erabaki zen euskal estatu burujabe eta independente batean bizitzea, Gure Esku Dago dinamikak antolatutako herri galdeketetan. Orotara, 28.704 lagunek erabaki dute. Emakumeak izan ziren lehenak bozkatzen bost herrietako hautesleku guztietan.
Hego Amerikan krisiak behin eta berriro errepikatu dira eta badirudi krisi ziklo berri baten aurrean gaudela. Banku –krisiak, kanpo zorrari lotutako krisiak, ordainketa-balantzaren krisiak, hots, finantza krisiak, ohikoak izan dira ia herrialde gehienetan.
Politika mugiarazteko aroa abiatu dute alderdi ezkertiarrek. Agenda sozial eraldatzailerako eta plurinazionalitaterako gutxieneko neurri askatzaileen beharrean gauden honetan, Raxoi botatzeko urratsa amankomunean egin zuten indar nagusiak zenbait akordio iraudikatzen hasi dira.
Mastodon.eus euskararen eta euskal kulturaren komunitatearentzat sortutako Mastodon sare sozialeko euskarazko instantzia bat da.
Zuberoako ikastolei (Seaska) laguntzeko Eguberrietarako otarreak saltzen ari dira Euskal Herri osoan, 15. aldiz antolatutako Ikaskoli operazioan. Abenduaren 10 arte egin daitezke eskariak, bai herri askotan saskion salmenta sustatzen duten boluntarioei jakinaraziz, edo baita Ikaskoli-ren webgunetik bertatik. Saskiekin batera aurten Jean Bordaxarren Ildoa disko berria ere eskaintzen dute.
Omenaldi eta aitortza eguna da 2018. urteko azaroaren 17a. Ikasle Abertzaleak antolakundeak 30 urte betetzen dituen eguna denez, batetik urteetan antolakunde honen parte izan diren belaunaldi guztietako milaka kideenganako aitortza eta omenaldi eguna da. Neurtzea ezinezkoa den urteetako lan eta konpromiso militanteari esker aurkitzen garelako gauden leku eta egoeran, eskerrik asko bihotz-bihotzez antolakunde honen parte eta babes izan zareten guztioi, zorionak zuei!
Pottogorriak, Emakumeen Mundu Martxak eta Jaikik, Arrasaten "Jaikiko pintada eta karteletan feminismoaren aurka" egin diren erasoak salatu dituzte. Eraso larritzat jo dituzte gertatutakoak eta "eraldatzailea kontsideratzen den proiektu orok ikuspegi feminista izan behar duela" adierazi dute.
