McNamararen papera Vietnamgo gerran eta Munduko Bankuan
- “Vietnamgo gerraren arkitektoa” deitu diote Robert Strange McNamarari kazetariek hil-oharretan. Milioika gizon-emakume masakratu zituen gerraren sustatzaile izan zen. Geroago, Munduko Bankuaren buruzagitza ere eduki zuen, eta haren garaiko kredituek itotzen dituzte gaur txiroak.
Norman Morrison-en izena betiko geratu zen lotua Vietnamgo gerrarekin eta Robert McNamararenarekin 1965eko azaroaren 2an. Egun hartan, Morrison Washingtongo Pentagonora hurbildu zen besoetan urtebeteko Emily txikia zeramala, atarira iritsitakoan han zegoen norbaiti haurra utzi zion eta ondoren bere burua sutu zuen: Vietnamgo sarraskiaren kontra aldarri kiskalita suizidatuz egin zuen Morrisonek.
Ekintza ikaragarria AEBetako Defentsa ministroaren leiho parean burutu zuen. Eta politikaria bereziki inarrosi omen zuen, hala aitortu zuen McNamarak askoz beranduago, The Fog of War (Gerraren lainoa) film dokumental famatuan. Dimititzeko adina ez zuen hunkitu, noski: AEBetako gerra aferez okupatu zen 1961etik 1968ra, John F. Kennedyrekin lehenbizi eta Lyndon B. Johnsonekin gero. Vietnamgo gerraren urterik odoltsuenetan.
Uztailaren 6an 93 urterekin hil den politikari zaharrak azken urteotan autokritika publikoa egina zuen behin baino gehiagotan. Hori nabarmendu da McNamararen biografietan. Baina ez autokritika izan zen anbiguotasunik gabea eta ez Vietnamgo gerratik apartatzearekin bukatu ziren AEBen helburu inperialarekiko McNamararen zerbitzu oso bereziak. Bereziki azkarra zen gizon bati zegozkionak.
Kaliforniako Berkeleyn ekonomian lizentziatu berritan harrapatu zuen II. Mundu Gerrak. Kapitain sartu eta lotinant koronel atera zen, tartean armadari zerbitzu handia egin ziolako hegazkinen bonbaketen eraginkortasuna hobetzen. 1946an Ford konpainian hasi eta buruzagitzaraino iritsi zen laster. Haren izena kronikek Forden Falcon eta batez ere Lincoln Continental modeloekin lotzen dute.
1960ko azaroan Fordeko presidente izendatu zuten, baina bost aste beranduago Kennedy lehendakari berriak deitu zion AEBetako gobernurako. Harekin sartu zen politikan... eta Vietnamgo sarraskian. Hiru milioi vietnamdarretik gora eta 50.000 soldatu amerikar hiltzea eta herrialde haren suntsitzea ekarriko zituen.
Vietnamgo gerra amerikarren hanka-sartzea izan zela, damutzen zela eragindako heriotzez, ongiaren aldeko eta gaizkiaren kontrako guduketan bortxaren proportzioa zaidu behar dela beti... elkarrizketetan bezala filmetan esplikatu izan ditu zahartzaroan McNamarak.
Jonathan Schell irakasle eta idazleari 1995ean hau esan omen zion: “Herrialde txiker horretan (Vietnamen) aliatuek II. Mundu Gerra osoan botatako bonba guztien hiru edo lau halako erabili genituen. Ez sinestekoa izan zen. 3.200.000 vietnamdar hil genituen, Hego Vietnamgo soldaduak kontatu gabe. Jainko maitea! Gehiegikeria izan zen. Militarki inposiblea zena saiatu ginen lortzen: jendeen borondatea makurraraztea”.
Armaz ezina, zorrez irabazi
Gerrak bere garaian sortu zuen polemikaren barruan oihartzun handia izan zuten “McNamararen paper” famatuek, berak dimititu ondoren plazaratu zirenek. Haietan bildu zuen ministroak Vietnamgo sarraskiaren gezurra, herritarrei ezkutatzen zitzaiena. Baina paperok kaleratu zituen Daniel Ellsberg Nixonek eta estatu osoak pertsegitu zutenean, McNamara isilik egon zen. Bazuen motiboa.
Vietnamgo triskantza buruzagi berriekin aurrera zihoan bitartean, Robert McNamara Munduko Bankuko presidente egin zuten. Kronika batean baino gehiagotan irakur daiteke gerraren txikizioak eragin zizkion damuzko burutazioek eraman zutela Munduko Bankutik gosea, gaitzak eta txirotasuna borrokatzera. Ez da hori pobreziaren aditu batzuek McNamaraz duten ustea.
ATTAC elkarteko Eric Toussaintek idatzi du McNamarak 1968tik 1981era ezarritako politikek baimendu dutela herrialde askoren zorpetzea eta agintarien ustelkeria, kanpo zorra erabiliz komunismoaren kontrako eta inperioaren zerbitzurako tresna geopolitikotzat.
“1968tik 1973ra – idatzi du Munduko Bankua, etengabeko estatu kolpea-ren egileak– kreditu gehiago eman zituen 1945tik 1968ra baino. Hegoaldeko herriei bultz egiten zitzaien zor handietan sar zitezen, esportazioak handitu eta munduko merkatuan sartzekotan. McNamararen eraginez izugarri zorpetuz herriok berenganatu zituzten alferrikako azpiegiturak (...), ingurugiroa hondatzen zuten urtegi gaizki eginak, eta abar. Diru freskoa erakusten zitzaien amuan, agintarien ustelkeriaren kontrako batere mekanismorik gabeko diru likidezia, eta gobernu gehienek onartu zituzten Munduko Bankuaren gomendioak”.
MBak baldintzarik onenak eskaintzen zizkien Mendebaldeko potentzien aldeko agintariei (Mobutu Zairen, Suharto Indonesian, Brasil, Txile edo Argentinako diktadurak...) eta aldiz zorrotz baldintzatuta uzten zien dirua aginduak obeditu nahi ez zituztenei (Egiptoko Nasser, Indonesiako Sukarno, Ghanako NKrumah, Jamaikako Manley...”.
James Bovard-ek Counterpounch gune amerikar ezkerrekoan garai horretako bi kasu adierazgarri nabarmendu ditu. Bata Vietnam da. Hango gerra okerreko kalkuluekin eta gezurrekin genozidioraino eraman ostean, McNamarak Munduko Bankutik lagundu zuen Vietnamen berreraikitzea. Geroztik han komunismoaren labelarekin multinazionalen azpikontrataziorako ekonomia kapitalista antolatu izanak izanen du zerikusiren bat.
Bigarren adibidea Afrikakoa da. McNamararen liderrik gogokoena Julius Nyerere omen zen, Bovardek dioenez, Tanzaniako buruzagia. Horregatik, Tanzaniak hamarkada hartan beste ezein herrialdek baino laguntza gehiago jaso zuen MBtik. 1970ko hamarkadan Nyererek, MBren gomendioei segituz, Tanzaniako nekazaritza sistema kapitalistan txertatzeko deliberoa hartu zuen, baserritarren bizimodua hankaz gora jarriz. Soldaduek betiko bizileku zaharrak erre zizkieten nekazariei, jendeak kamioietan sartu bortxaz eta herri berrietan bildu, etxola berriak eraikitzera behartu, kanpoan lo egitea debekatu...
Munduko Bankuaren esperimentuok gosea eta txirotasuna urritzeko balio ez dutela kontu jakina da. 1980ko hamarkadatik zorren interesak igotzen hasi eta estatu osoak dirurik gabe geratu direla bezala.
Hona Eric Toussaint-ek McNamaraz egin balantzea: “Haren hogei urteko kudeaketak bi helburu bilatu zituen arrakastaz: independente izan nahi zuten herriekiko abantaila berreskuratzea eta Hegoaldeko herriak menpekoagotzea”.
Informazio gehiago:
- Jonathan Scheell-ek McNamaraz idatzi hil-oharra The Nation aldizkariaren gunean
- Robert Scheer-en McNamarari buruzko artikulua gaztelaniaz
- Robert McNamararen akats bikoitza, ATTACeko Damien Millet eta Eric Toussaint-ena
- James Bovard-en artikulua Counterpunch-en
- Jean Ziegler McNamaraz Le Monde Diplomatique-n
- Robert McNamara Wikipedian
- Vietnamgo gerraren kontrako aldarrian bere burua kixkali zuen Normal Morrison
"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]
Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]