Mongoliako bizileku tradizionalari yurta deritzo. Oihaletxe borobil handi samarra da bere erdian sua edukitzen duena. Mongoliarrak, beraz, ibiltariak dira eta yurta desmuntatu eta nonahi jar daitezke bizitzen. Yurtaren barnealdearen egitura oso kodifikatua omen dago. Esaterako, familiaburua atearen parean jarri ohi da eta sexu bakoitzari yurtaren alde bat (ezkerra ala eskuina) dagokio. Hainbat debeku eta arau errespetatu behar ditu, bestalde, yurtan sartzen denak: erdialdean dauden bi zutabe nagusien artetik ez da igaro behar, ezin daiteke luzaz zutik egon, eta, batez ere, erdiko sua ez da ukitu behar, su hori, mongoliarrentzat, unibertsoaren erdigunean baita. Eta ez naiz orokortzen ari, edo modu abstraktuan hitz egiten: yurta bakoitzaren erdialdeko sua da unibertsoaren gunea. Hots, yurtak beste unibertsoaren erdigune daude.
 
Beti interesgarria iruditu zait yurtaren sinbolismoa, bere tradizionaltasunean postmodernoa baita erabat, unibertso polizentrikoaren ideia bermatzen duenez gero. Gainera, espiritu kolonizatuaren kontrako irudia eskaintzen digu: hots, ez nago inoren menpe, ez nago inori begira jakiteko nor naizen edo nolakoa izan behar dudan, ni neu naizelako –edonon nagoela ere– nire munduaren erdigunea.
 
Halere, ideala ez da errealitatea. Gure mundua, oso postmodernoa dela egunero kontatzen zaigun arren, ez da yurta buruaskien sare zabal bat. Gure mundua –bai maila geopolitikoan, bai maila sozialean– betiko mundua da, botere kontraesankorren lehiak egituratzen duen xake taula bat, zeinetan bakoitzak bere funtzioa eta mugak dituen. Erregeak, erreginak, alfilak, dorreak, zaldiak… eta peoiak. Eta xake taula mundialean nahiz sozialean nola mozorrotu egia bakar eta krudela? Erregeak erakarri egiten gaitu beste guztiok, eta oro har gure gainetik dagoenak erakarri egiten gaitu, limurtu egiten gaitu.
 
Jakina, inork ez du halakorik onartzen: “Burges handiak, ze jende degeneratua eta miserablea!”. “Amerikako Estatu Batuak, ze herri degeneratua eta miserablea”... Baina ikusi besterik ez dago prentsa larrosaren arrakasta edota hollywoodiar zinemak nola moldatzen dituen gure bizimoduak ohartzeko (inkontzienteki) eredu horiei begira bizi garela. Eta kontra-ereduen bila dabilenak (mobida alternatiboetan dabilena, herri txikietan ekoiztutako filmak baino ikusten ez dituen zinefilo esnoba), nahigabeko aitortza edo omenaldia egiten die uneoro eredu haiei, zeren, funtsean, haien arabera hartzen ditu erabakiak eta norabideak, haien aurka joateko bada ere. Laburtzeko: inperioak erakarri egiten gaitu.
 
Nire ideala yurta da. Nire errealitatea, berriz, inperioaren menpe bizitzea. Honek ez nau, haatik, ezkorra izatera eramaten. Idealaren yurta mentala beharrezkoa dut inperioan peoi gisa egunero bizitzen jarraitzeko. Inperioa exzitaturik eta aldi berean frustraturik mantentzen nauen desiraren objektu iheskorra da, nire ezina gupidagabeki oroitarazten didana. Neronek uneoro berrasmatzen dudan yurta, aldiz, duintasuna eta kontsolamendua dakarzkidana. Gezur osasungarri eta eraikitzailea. Yurt, sweet yurt…
Baina ezin gaitezke yurtan zerraturik bizi behor esne fermentatua edaten. Zeren gu ere bagara inperio mota bat, azken finean. Gure azken asteetako eztabaidarekin lotura egiteko, Juanjo eta Josi, gure kulturarekin munduan bizitzeko ditugun zailtasunak deitoratu eta negarrari ematea baino hobe genuke onartzea guk ere gureak baino kultura ezdeusagoetatik ala gure inperiotxoaren barne periferietatik datozen liburuez paso egiten dugula, lasai asko. Denok gara norbaiten peoi… eta norbaiten errege.