Krokodiloekin borrokan ari den abentura zalearen istorioa nahiz itsasoan hondoratzen den autoaren pasadizoa Euskal Herriko platoetan filmatzea posible izango da etorkizunean. Izan ere, Oiartzungo (Gipuzkoa) Zinealdea proiektuaren baitan, lur azpian bost metro barneratzen den eta hainbat zatitan kristalez inguratua egongo den igerilekua egin nahi dute, barruan gertatzen dena kamerek kanpotik jaso ahal izateko. 800 metro koadroko platoan eraikiko dute igerilekua eta ondoan 1.600 metro koadroko beste plato handiagoa ipiniko dute, 16 metro inguruko altuerarekin. Hau hutsik egongo da eta filmatzera hurbiltzen direnen imajinazioak irudikatutako edozein egitura arkitektoniko hartzeko gauza izango da. Hori dio behintzat Kike Santiago Zinealdeako arduradunak.

Egitasmoa ofizialki 2000. urteko otsailean aurkeztu zuten, baina ekimena asko atzeratu da, Administrazioak zailtasun ugari jarri dizkielako, Santiagoren hitzetan. Azkenean, ez da diru publikorik erabiliko eta 72 milioi euro inguruko inbertsioa egin beharko dute, baina ez omen da apustu arriskatua, Oiartzungo lurretan kokatuko diren enpresek lurra erosi edo alokatu beharko baitute eta jada inbertsioa amortizatzeko behar adina enpresa dituztela ziurtatu du Santiagok. Abendurako aurreproiektua bukatua egotea eta eraikitzen hastea da asmoa. Hala bada, laster fikziozko saioak edo filmak egiteko behar den guztia Zinealdean bertan egongo da, aipaturiko bi platoen inguruan: argiztapen eta kamera enpresak, zurgindegia, makillaje eta ile-apaindegia, jantzitegia, ekoizpen bulegoak, produkzio ondokoa, dekoratu tailerrak... Guztira, 15 enpresa inguru. Film Commission propioa, prestakuntza zentroa eta zine edo ikus-entzunezko eskola sortzea ere proiektuaren baitan dago.

Hemen egiten diren film kopuru urria kontuan hartuta, merezi al du azpiegituretan inbertitzea? Kike Santiagok argi du gakoa atzerriko merkatua dela: «Europan filmatu nahi dutenei gure paisaia aberatsak, seriotasuna eta platoetan errodatu ahal izateko aukera eskaini behar diegu. Hemengo jende ugari erabili beharko dute horretarako, ikus-entzunezko euskal industria suspertuz eta lana sortuz. Horregatik, garrantzitsua da baita ere Euskal Herriko enpresen arteko lankidetza eta profesionaltasuna, denek batera kalitate oneko produktuak eskaintzeko». Jada Mexikoko bi ekoizpenek eta Frantziako beste batek Oiartzungo platoetan errodatzeko interesa agertu dutela gaineratu du.

Santiago oso baikor agertu da proiektuarekin eta egindako azterketek egitasmoa errentagarria dela frogatzen dutela dio. Ricardo González Eiken Euskadiko Ikus-Entzunezkoen Klusterraren presidentea, ordea, ez da iritzi berekoa. Bere ustez, sektorearen arazoa ez da azpiegituren gabezia, ekoizteko diru falta baizik. Urtean hemen ekoizten diren hiruzpalau filmentzat dagoeneko nahikoa plato dagoela dio eta kanpoko ekoizpenak erakartzea ere ez omen da konponbidea: «K2000 enpresako gerentea naiz eta hiru plato ditugu bertan, baina ezinezkoa zait Madrilgo enpresa bat hona ekartzea prezioak pila bat merkatuta ere, nahiago dutelako lan taldea eta lekua gertu eduki hegazkina hartu behar izatea baino». Dirua balego eta ekoizpenak ugarituko balira, azpiegiturak hurrengo pausoa izango liratekeela dio, baina egun azpiegituretan inbertitzea etxea teilatutik eraikitzen hastea dela. «Sektoreari balio erantsia edukiek ematen diote eta beraz, lehentasuna sormena lantzeari eman behar diogu».

Hala ere, sektoreko eragile guztiek bat egiten dute gauza batean: ikus-entzunezkoaren garapena ikuspegi industrialetik egin behar da. Eusko Jaurlaritzak Kultur Sailaren baitan zuen zinemagintza, 2004ko urrian Eiken klusterra jaio eta sektorea Industria Sailean sartzea erabaki zuen arte. Klusterrean Euskal Herriko 39 enpresek (1.600 langilek) hartzen dute parte eta sektorea industrializatzea dute helburu. Hots, profesional eta lehiakor bihurtzea, enplegua sortzea eta edukiez gain, kalitatea, enpresen arteko lankidetza, kanpoko merkataritza edo teknologia bezalako kontzeptuak lantzea. Azken finean, Euskal Herrian ikus-entzunezko sektorea orain arte oso sektore atomizatua izan da, sakabanatuta dauden enpresa txikiz osatua eta ETB telebista publikoarekiko menpekotasun handia duena. Espezializazioa, inbertsio pribatua, egokitzapen teknologikoa eta, batez ere, beste merkatuetara zabaltzeko ahalmena dira aurrean dituen erronka nagusiak.

Zinealdea ez da azpiegiturei garrantzia ematen dien proiektu bakarra. ETBk Iurretako egoitza utzi eta Bilbon berria egiteko asmoa du; bere ekipo teknikoaren digitalizazioa ahalbidetuko duen egoitza, zehazki. Hori aprobetxatuz, ETBren inguruan bulego erraldoia eraikitzea da nahia, sakabanatuta dauden produkzio-etxeak bertan biltzeko. Proiektuak Irudi Park du izena, baina ez dago batere zehaztua. Eusko Jaurlaritzako Kultura Sustatzeko zuzendari Iñaki Gómezek esan digu ETBren egitasmoa dela eta ETBko zuzendari Bingen Zupiriak berriz, Jaurlaritzari dagokiola eta telebista publikotik at dagoen ekimena dela. Kike Santiagoren ustez, produkzio-etxeak leku berean biltzea ez da konponbidea: «Produkzio-etxeak elkartuko dituzte, baina eta lana? ETBk saioren bat ekoizteko enkargua emango die, ez da lan berria sortuko ordea. Zinealdeak aldiz, kanpoko merkatua erakarri nahi du. Gainera, Irudi Park subentzionatuegia dago eta gobernuz aldatzen dugunean dena pikutara joango da».

Nolanahi ere, telebista publikoak Gipuzkoan kontzentratu ditu ikus-entzunezko ekoizpenak indartzeko azpiegiturak. Oiartzunen -Zinealdearekin zerikusirik ez duen arren-, udaberrian plato txiki bat egin zuten fikziozko produktu berriak sortzeko. Halaber, Donostiako Miramon estudioetan egun dauden bost platoei seigarren bat gehituko diete datorren urteko apirilerako. 1.200 metro koadroko platoa izango da, programa eta fikzio gehiago sortzeko. Gainera, instalazio horiek sektoreko beste enpresei gustura utziko dizkietela ziurtatu du Zupiriak. Bertan, zinemarako propio egindako filmak errodatu ahal izango dira, beraz.

Donostia zinemaren munduarekin oso lotua dagoen hiria da, ezbairik gabe. Egunotan ospatzen ari den Zinemaldiaz gain, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astea, Zinea eta Giza Eskubideen Topaketak edo Nosferatu zinema zikloa dira horren lekuko. 2003. urtetik, Donostia Film Commission bulegoak hiria bera plato bilakatzea eta bertan filmatzeko produkzio-etxeak erakartzea du xede. Horretarako, udal baimenekin, edozein izapide administratiborekin nahiz informazio beharrekin lotutako zerbitzuak eskaintzen dizkiete Gipuzkoako hiriburura iristen diren ikus-entzunezko enpresei. Gertu, Andoainen, zine eta bideo eskola dagoela ere ez dugu ahaztu behar.

Guztiarekin ere, zuzenean azpiegiturekin zerikusia duen Donostiako egitasmo interesgarrienetakoa Tabako Fabrikan dugu. Proiektua abenduan aurkeztuko dute eta oraindik ez dago erabat zehaztua, baina ikus-entzunezkoak 2011. urtean irekiko den Kultura Garaikidearen Nazioarteko Gunean garrantzia berezia izango duela ziurtatu digu Joxean Muñoz egitasmoko zuzendariak. Zinema proiektu berriak erakustea eta atzerriko merkatuekin lan harremana indartzea izango dira egiteko nagusiak, eta Euskadiko Filmoteka ere bertan joango da. Horretaz gain, eraikinak espazio handiak ditu, edozein motatako eszenak grabatzeko aproposak. Egun, leku horiek plato moduan erabiltzeko aukera eskaintzen dute eta etorkizunean funtzio hori mantentzea da nahia. Iaz, esaterako, Mobbing (Pausoka) eta Zinemaldian eskaini berri duten Bosque de sombras (Momfort) filmen hainbat pasarte errodatzeko Tabako Fabrikako espazioez baliatu ziren. Aurten, oraindik estreinatzeke dagoen Eutsi! (Baleuko) pelikulak ere Tabakalera izan du eszenatoki.

Donostia ez da irudiaren hiri izan nahi duen bakarra. Biarritzen (Lapurdi) ere ospetsua da Ikus-entzunezko Programen Nazioarteko Jaialdia eta egunotan, Latinoamerikako Zinemen eta Kulturen Jaialdiaz goza daiteke bertan. Ikus-entzunezko industria sustatzeko eta film egileak erakartzeko asmoarekin, duela urte batzuk Irudiaren Platoa (Plateau d’Image) ekimena abiatu zen eta dagoeneko zenbait ekintza burutu dituzte. Duela hiru urte, adibidez, arte eta esperimentazio zinema proiektatzeko hiru areto dituen Le Royal zinema aretoa estreinatu zuten eta iaz mota guztietako 80.000 dokumentu inguru biltzen dituen eta filmak ikusteko aretoa duen mediateka ireki zuten. Halaber, duela aste pare bat ikus-entzunezko ikasketak egiteko Frantziako Estatuan famatua den BTS prestakuntza zentroa zabaldu zuten Biarritzen. Bi plato dituzte bertan. Horren guztiaren bidez, eta bide batzuk edo besteak erabiliz, baina ikus-entzunezko sektoreak Euskal Herri osoan duen helburu bera lortu nahi dute: benetako industria ernatzea.