Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteazkena 2025eko ekainaren 25ean
Alain Rousset: «Deszentralizatzaile erradikala naiz»
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zein da gaur egungo Frantzian, erregioak izateko arrazoi politikoa?
Hori horrela, ez ote dira Erregioetako Kontseiluen egiturak aldatu behar?
Akitaniako Kontseiluaren eta Estatuaren arteko Proiektu Kontratuan desadostasunak izan dira berriki. Zer dela-eta, zure ustez?
Aurrekontuaren %20 gutxitua izan da ordea.
Erregioko presidente gehienak sozialistak izateak ba al du zerikusia?
Ezkerraren eta eskuinaren arteko lehia politikoak eragiten du oraingo Gobernuaren jarreretan alta.
Ikus dezagun Frantzia Europaren testuinguruan. Zer iritzi duzu hizkuntza gutxituekiko duen jarreraz, euskararekin kasu?
Zer iritzi duzu Ipar Euskal Herriko populazioaren aldarrikapenei buruz? Euskal Departamendua, Laborantza Ganbara, Euskal Unibertsitatea, euskararen ofizializazioa, besteak beste.
Departamenduaren egiturak ez zaitu asebetetzen.
Laborantza Ganbara hor dago halaber. Pirinio Atlantiarrak Departamenduko Jean-Jacques Lasserre presidenteak behinola Erregioaren laguntza geldiarazi zuen.
Zer iritzi duzu horri buruz?
Hego Euskal Herrira joanez. Juan Jose Ibarretxe lehendakaria ezagutzen duzu. Euskal auzia ere bai? Zein neurrian segitzen duzu?
Nicolas Sarkozy barne ministroak Frantziak edozein negoziaziotik kanpo izan behar duela esan du.
Ba dago, hala ere, Alain Rousset eta Juan Jose Ibarretxeren arteko harreman politikoa areagotzea eskatzen duenik, baita indartzeko bitarteko gehiago eskatzen duenik ere. Nahikoak al dira baliabide juridiko-politikoak?
Nafarroara joanez. Bertako Gobernua eta Departamenduko Kontseiluaren -2x2 autobidea- proiektua gelditua dago.
Azpiegitura asko eta bideak gainezka, hala ere.
Nola irudikatzen duzu Akitania, Euskadi (EAE) eta Nafarroaren geroa?
Beren arteko egitura bat ikusten duzu, beraz.
Lehenik eta behin gure historia azpimarratu nahi nuke, gure historiak gure herrialdea zentralizatu du. Erregeek lehenik, enperadoreek gero eta Errepublikak azkenik. Horri guztiari jakobinismoa deitzen zaio. Kultura zentralizatu jakobinista hau bertan behera uztea zinez zaila da Frantzian. Alta, erregioetako presidenteak nahiz herrietako auzapezak egoera aldatzeko gogoz ari gara.
Hori horrela, ez ote dira Erregioetako Kontseiluen egiturak aldatu behar?
Hasteko, ezinbestekoa da erregioek ditugun eskuduntzen erabilpena bururaino eramatea, hots, geure baliabide ekonomiko-politikoak ehuneko ehun garatzea. Estatuak eskuduntzak eman dizkigu baina eskuduntzak lantzeko moldean ez dago argitasun nahikorik. Konparazione, industriaguneei buruzko bilera batean parte hartu dut gaur, Euskal Herriko Inasmet erakundeak antolatua. Gurean gune hauetako erabakiak Parisen hartzen dira oraino. Espainian aldiz ez da horrela. Euskadikoak Gasteizen hartzen dira, ezta? Beraz, ez dira Erregioetako Kontseiluen egiturak aldatu behar bereziki, eskuduntzak kudeatzeko modua baizik.
Akitaniako Kontseiluaren eta Estatuaren arteko Proiektu Kontratuan desadostasunak izan dira berriki. Zer dela-eta, zure ustez?
Komeni da hitzarmen hau (Contrat de projet Etat-Région) zer den argitzea, kolektibitate erregionalen boterea eta rola sarritan nahasten baitira. Eragiketa bat egin behar dugunean usu nahasten ditugu estatu, erregio, departamendu eta komunen -herrien- helburuak. Frantziako politika oso konplikatua da. Plan hitzarmen hau Michel Rocard lehen ministro ohiak eratu zuen 80ko hamarkadan. Erregioen aurrekontuak handitzea eta sei urterako sinatzea erabaki zen orduan. Frantzia arras zentralizatu honetan, geure azpiegiturak, nekazaritza zein irakaskuntzarako finantza-jarduera proiektuak hitzarmen koherente honen bidez erabakitzen ditugu.
Aurrekontuaren %20 gutxitua izan da ordea.
Baiki. Gutxitua izan da Estatuak finantza arazo oso larriak dituelako eta arazo politikoak ere oro har. Egungo Gobernua Erregioetako Kontseiluen gainetik pasatzen da, baita hiri, herri edo departamenduen gainetik ere. [UMPko] Gobernuak Projektu Hitzarmenaren koherentzia puskatu du.
Erregioko presidente gehienak sozialistak izateak ba al du zerikusia?
Ez da funtsezko arrazoia. Gauzak konplikatuagoak dira, egoera larriagoa da. Estatuaren aurrekontuetan krisi finantzarioa dago eta gobernuak den-dena kontrolatu nahi du. Frantziak bere politika ekonomikoa berritu behar du horregatik. Esaterako, Espainian langabezia jaisten ari da, Akitaniako langabezi tasa gure auzo diren lau probintzietan [Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa] baino hiruzpalau bider handiagoa da. Euskadi eta Nafarroako aktibitate ekonomikoa askoz sendoagoa da gurea baino.
Ezkerraren eta eskuinaren arteko lehia politikoak eragiten du oraingo Gobernuaren jarreretan alta.
Nolabait ere... Erregioetako presidente gehienak sozialistak izanda, badago gure gainetik pasatzeko nolabaiteko nahia. Izan ere, hitzarmen hauen bidez proiektu eraginkorrak guk geuk garatzea, Erregioaren antolaketaren kudeatzaile nagusiak gu bihurtzea onartezina da Estatuaren aparatuarentzat. Estatuak Erregioetako kolektibitate guztiak maila hierarkiko berean atxiki nahi ditu. Ez gaude Espainiako kasuan, ezta hurrik eman ere.
Ikus dezagun Frantzia Europaren testuinguruan. Zer iritzi duzu hizkuntza gutxituekiko duen jarreraz, euskararekin kasu?
Frantziako Gobernuak Europako Kontseiluaren hitzarmena berretsi ez izana deitoratzen dut. Alabaina, Erregioko Kontseiluak euskal hizkuntzaren ikasketa eta erabilpena sustatzen ditu. Frantziako Gobernuak Euskal Herriarentzat sortutako Hitzarmen Berezia deituarekin (Convention Special) amini bat onartu du euskara. Gure desioa da gauza bera egitea okzitanierarekin. Bretainiako Kontseiluaren presidenteak ere bretoieraren ezagutza eskatu du. Populuek beren berezitasunak aldarrikatzeko gero eta nahikari gehiago agertzen dute eta ados nago.
Zer iritzi duzu Ipar Euskal Herriko populazioaren aldarrikapenei buruz? Euskal Departamendua, Laborantza Ganbara, Euskal Unibertsitatea, euskararen ofizializazioa, besteak beste.
Horiek guztiak errebindikazioak dira, hainbat hautetsiren eta jende askoren sostenguz. Baina denek ez dituzte aintzat hartzen. Egia da Frantziako Euskal Herrian gai horien eztabaida dagoela, baina eztabaida hori urrun samar dago gure Kontseilutik. Ez naiz horri buruzko erantzun zehatz bat emateko gauza, demagogia egingo nuke nire kargutik. Niri axola zaidana Erregioa da, kolektibitateen arteko elkarlana, arazo ekonomikoak eta kulturalak herriko etxeetan eta gure Kontseiluan sustatzea, benetako aurrerakuntza Erregioaren egituren bitartez etorriko baita. Ekonomia eta kulturaren beharrak hurbiletik segitzea axola zait. Konparazione, Zuberoan gaztaren ekoizpena indartzeko proiektu bat dagoela? Bada, eragile ekonomikoekin batera aritzea da nire zeregina, baita ikastolen edo Baionako Unibertsitatearen eskakizunetan laguntzea ere. Zeregin horiek naturaltasun osoz betetzen ari gara gainera.
Departamenduaren egiturak ez zaitu asebetetzen.
Departamenduaren egitura aspaldikoa da, zaharra. Ez dut eztabaida horretan sartu nahi, ez dut berau oztopatu nahi ere. Egitura honen funtzioa aldatu beharko litzatekeela uste dut, politikari askok kuestionatuta dago honezkero.
Laborantza Ganbara hor dago halaber. Pirinio Atlantiarrak Departamenduko Jean-Jacques Lasserre presidenteak behinola Erregioaren laguntza geldiarazi zuen.
ELBren (Euskal Laborarien Batasuna) eskaerari emandako laguntza izan zen. Erran behar dut hasteko, ELB auzitegien aitzinean dagoela Laborantza Ganbara afera dela eta...
Zer iritzi duzu horri buruz?
Auzia Justiziaren esku den bitartean guk nekez egin dezakegu ezer. Guk laborarien beharrak egituratzeko hainbat dosier landu ditugu, ELB sindikatuaren ordezkaritza eta eragina nekazaritzan aintzat hartzen dugu, bistan da. Baina zaila zait Laborantza Ganbaraz iritzirik ematea, gai minbera da, jarrera anitzak daude bere inguruan, ez dut nire kargua afera horrekin lotu behar.
Hego Euskal Herrira joanez. Juan Jose Ibarretxe lehendakaria ezagutzen duzu. Euskal auzia ere bai? Zein neurrian segitzen duzu?
Ez dut ezagutzen gaia hurbiletik, badakit Ibarretxe lehendakaria bake eta normalizazio prozesuan berebiziko lana egiten ari dela. Badakit atentatuen gelditzeak lasaitasun unea ekarri duela eta asko dagoela jokoan.
Nicolas Sarkozy barne ministroak Frantziak edozein negoziaziotik kanpo izan behar duela esan du.
Ez naiz Nicolas Sarkozyren lekuan. Segurtasun alorrean -polizia eta justiziaren lana aintzat hartuta- onena desiratzen dut Frantzia eta Espainia arteko harremanetan, baita Akitania eta Euskadiren artean ere. Desiratzen dudana da gure erregioen arteko harremanak garatzea bakea erdiesteko. Eta horretarako are gehiago lan egiten eta elkar ezagutzen saiatzen naiz.
Ba dago, hala ere, Alain Rousset eta Juan Jose Ibarretxeren arteko harreman politikoa areagotzea eskatzen duenik, baita indartzeko bitarteko gehiago eskatzen duenik ere. Nahikoak al dira baliabide juridiko-politikoak?
Egia da, ez dugu nahiko lan egiten elkarrekin, eta Juan Jose Ibarretxe nire iritziarekin bat datorrelakoan nago. Askoz ere urrutiago joan gintezke, eta ez bagoaz ez da bitarteko eskasak ditugulako, Mugaz Gaindiko Partzuergoa hor dago. Alde anitzetako Plataforma jarri dugu abian azken urteotan: garraio-merkantziak itsasontzietan jarriko dituena, adibidez. Azpiegitura komunak garatzea daukagu, garraioaren afera esaterako. Akitaniako Kontseiluak ez badu unibertsitateetako aktibitate gehiago finantzatzen ez da legez ezin duelako egin. Ezerk ez digu oztopatzen unibertsitatean ekimen komunak garatzea. Tira, dagoeneko Bilboko eta Bordeleko Ingeniari Eskolak diplomak elkarrekin ematen ari dira. Badugu diru publiko komuna eta inork ez digu oztopatzen erabiltzea, Txingudi badiako hiriaren proiektua lekuko. Bitartekoak badira baina areago landu behar ditugu.
Nafarroara joanez. Bertako Gobernua eta Departamenduko Kontseiluaren -2x2 autobidea- proiektua gelditua dago.
Akitaniako Kontseiluak ez du lagundu Departamenduko Kontseilua proiektu horretan, Pirinioen gaindi eta Baxenabarren barrena letorkeen bide zabal hori alegia. Pirinioak oso mendi malkartsuak dira eta proiektu hori ez dugu egokitzat jo kamioiak pasarazteko. Oro har, bide zabal horrek oso leku hauskorretatik pasa beharko luke eta populazioak ez du ongi ikusi. Bide berria behar den arren, gure alternatiba merkantzia gehiena trenbideetatik itsasontzietara sartzea da, sistema koherenteena garraio astuna itsasoan barrena eramatea da. Beraz, Akitaniak ez dio Jean-Jacques Lasserreren asmoari jarraitu.
Azpiegitura asko eta bideak gainezka, hala ere.
Garraio zati handiena trenbidetik eta itsasotik eramateko hiru garraio alternatiben arteko finantza-jardun orekatua lortu behar dugu. AHTz gain Espainiarekin lotu litekeen beste trenbide arin bat eraiki behar da. Adibidez, merkantziak Espainiatik eta Portugaletik datozelarik Gijon, Santander edo Bilboko portuetan hartu eta Baionara [Baionako portua Akitaniako Kontseiluaren eskuduntza izatera pasa da berriki] ekarri, hartara bideak arindu litezke.
Nola irudikatzen duzu Akitania, Euskadi (EAE) eta Nafarroaren geroa?
Bi konbikzio dauzkat. Lehena, Europaren eraikuntza ziurtatu behar dela. Frantziak Europako eraikuntzarekiko duen jarrera ez da nire gustukoa. Bere jarrerak zerikusi gehiago dauka barne politikarekin bestelako gaiekin baino, pertsonalitate politiko batzuen rolak ere biziki eragiten du. Nire alderdian bertan ikusten dut hori. Sozialisten rola Europan ezberdina litzateke erreferendumean baiezkoak irabazi izan balu. Europako lehen ministroa edo kanpo arazoetarako ministroa bagenitu, baita Europaren egituretarako ministro bat izateko gauza bagina, Europa eraikitzea errazago litzateke. Bigarrena: bilakabide horretan gure arteko harremana sendotu eta Euskadi, Nafarroa eta Akitaniak Europako erregio bat osatzea nahi nuke.
Beren arteko egitura bat ikusten duzu, beraz.
Bai. Ibarretxe eta Sanzekin lan egiteko prest naiz norabide horretan, Europaren mailan jarri behar dugu hirurok. Horretarako baditugu funtsezko egitura juridikoak, herri-aglomerazioek rol garrantzizkoa jokatzen dute dagoeneko. Estatuari bere izaera jakobinista aurpegiratzen diot, ni deszentralizatzaile erradikala naiz.
Nortasun agiria
Alain Rousset 1951ko otsailaren 16an jaio zen, Chazelles sur Lyon herrian (Loire Departamendua). Ezkondua eta bi seme-alaben aita. Zientzia politikoak eta goi-mailako ikasketa juridikoak eginak ditu. Alderdi sozialistako (PS) kidea da. Akitaniako Kontseiluaren presidentea da, baita Frantziako Erregioen elkartearen presidentea ere. PSren ildo jakobinistaren aurkakoa da. Presidentziarako hautagai sozialista Estatuaren deszentralizazio politikan serioski engaiatzea nahi du. VI. Errepublika sortzearen aldekoa da, baldin eta Frantzia deszentralizatzeko bada. Ez ditu VI. Errepublika eta Konstituzio berria nahi, lehen ministroari botere gehiago emateko soilik bada. Frantziak erreformak egiteko duen zailtasunetik ateratzea funtsezko jotzen du, blokeotik ateratzea; gizartea ere blokeatua ikusten du. Oso gustura etortzen da Ipar nahiz Hego Euskal Herrira. Euskal sukaldaritza biziki maite du, arraina bereziki. Kirolerako asti gutxi du. Bizikleta du gustuko kirola eta Juan Jose Ibarretxe lehendakariarekin hitzemandako itzulia burutzea igurikitzen du.
Presidenterako bere hautagaia: Ségolène Royal
«Frantziako erregioetako elkartearen presidentea naiz eta hautagai sozialistek deszentralizazioari buruz dituzten iritziak eta asmoak entzun nahi ditut. Ségolène Royal [Poitou-Charentes erregioaren presidentea] ondo ezagutzen dudan hautagaia da, oso hurbilekoa daukat, bere desmartxa politikoa laket zait. Printzipioz bera da nire hautagaia».
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
#3
Xalba Ramirez
|
Irutxuloko Hitza
#4
#5
Rafael Poch
|
CTXT
Azkenak
2025-06-25
Euskal Irratiak
Betharram ikastetxearekin lotutako bortizkeria kasuak ikertzeko, lekukotasunen bilketa abiatu dute
Betharram ikastetxearekin lotutako sexu eta bortizkeria kasuak ikertzeko asmoz, Batzorde Ikerketa Independenteko kideek lekukotasunen bilketa abiatu dute
2025-06-25
Euskalerria irratia
Billabesa gidariek greba mugagabea eginen dute uztailaren 1etik aurrera
Hilabeteetako protesten ostean, TCC enpresako zuzendaritzak ez du aurrera urratsik egin eta langileek leher egin dute. Greba mugagabera doaz, baita sanferminetako ez ohiko zerbitzuetan ere. “Enpresak erantzukizunez jokatuko balu saihestu litekeen zerbait” dio langile... [+]
2025-06-25
Eneko Imaz Galparsoro
Sustrai Erakuntzak salatu du enpresa batek Nafarroako lau eremutan kobre meategiak ireki nahi dituela
Fundazioaren arabera, Aguilar de Codes eta Sorlada artean, Villamayor de Monjardinen, Villlatuertan eta Kasedan ustiatu nahi dute kobrea. Iberian Copper SL izan da Nafarroako Gobernuari lau eremu horietan prospekzioak irekitzeko baimenak eskatu dizkion enpresa.
2025-06-25
Urko Apaolaza Avila
Ehunka herritar elkarretaratu dira Hernanin
San Joan gaueko eraso arrazisten kontra
Hernaniko Txosna Batzordeak azaldu duenez, gutxienez hiru eraso arrazista izan ziren herrian ekainaren 23ko gauean, eta horren harira zabaldutako “bulo eta gezur arrazistak” salatu ditu. Udalak ere adierazpen instituzionala onartu du gertaturikoa gaitzesteko. Amher... [+]
2025-06-25
Maria Ortega Zubiate
Sánchezen NATOko tratuak hautsak harrotu ditu zenbait estatu kideren artean
Asteazkenean bozkatuko dute NATOra bideratutako diru kopurua, eta Pedro Sánchez Espainiako presidenteak kuoten igoeran lortutako salbuespenak haserrea piztu du AEBetako eta Europako zenbait herrialdetako gobernuetan.
2025-06-25
Maria Ortega Zubiate
Galdakao-Usansoloko eta Gernika-Lumoko ospitaleetako “prekaritatea” salatu du ESK-k
Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.
2025-06-25
Castillo Suárez
Alferrikako bidaia
Lehengoan batera elkarrizketatu gintuzten Gonzalo Hermo poeta galiziarra eta neu. Kontatzen nion niri ere gustatuko litzaidakeela esatea nire aurrekoak marinelak izan zirela, baina nire familian denak dira galdatzaileak. Gainera, eremu industrial batean bizi naiz, itsasotik... [+]
2025-06-25
Onintza Enbeita
Oihana Bartra. Bertsolaria
“Bertsolaritzan ere badago aurrerapenaren kontra dagoen korronte erreakzionarioa”
Lau urtero hiru txapelketa jokatzen ari da Oihana Bartra Arenas azken hogei urteetan. Bertsolaritza lehia baino gehiago dela jakitun da, baina lehia uzteak ekar lezakeen amildegiak beldurra ematen dio.
2025-06-25
Asier Blas Mendoza
Israelek gerra hasi eta Mendebaldeak babestu
Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.
Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]
2025-06-25
Itziar Moreno Martínez
Oporrik ez elkartasunari
Prekaritateak prekaritate, Euskal Herriko ezkerreko militanteak, oro har, ez gara txarto bizi. Udako oporrak dira horren adibide, asko baikara atseden plan bikaina dugunok; ikastaldi aroko gure ekologismoari, ordea, keroseno kiratsa dario. Zein baino zein hegaldi garestiagoak... [+]
2025-06-25
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
EAEko Kultura Sistemaren Legea, Espainiako eskuinaren esku?
2025-06-25
Zigor Etxeburua Urbizu
Ezusteko bila
Madrilgo presidente Ayuso faxistak itsuskeria egin dio EAEko lehendakari Pradalesi, euskaraz aritu delarik, harrokeriaz, aldibereko itzulpen sistema erabiltzeari uko egin eta alde eginda. PPko senatari batek ere “txorradatzat” hartu du “hogei... [+]
2025-06-25
Ruben Sánchez Bakaikoa
Marylen Serna, Kolonbiako aktibista
“Enpresak 200 pertsonari ematen die lana, baina lur horiek berreskuratuta 1.400 familia biziko lirateke”
Komite Internazionalisten bidez, gure artean izan dugu Marylen Serna (Cajibio, Cauca, 1965) Kolonbiako borrokalari soziala. Bizitza militantea lau ardatzen inguruan garatu du: nekazarien eskubideak, emakumeenak, lurraldearen defentsa eta gatazka armatuaren erresoluzioa... [+]
Eguneraketa berriak daude