Ihesi: Ordizia-Azpeitia, Beizamako krimena gogoan
Aranzegi baserria atzean utzita, porlanezko bideak eskuinera biratu eta berehala, lau bideko bidegurutzera helduko zarete. Ezkerrera jo behar duzue orduan, gurdibidetik gora. Usurbe mendia nahiz Goierri osoko ikuspegi aparta duzuela, larre artean gora eramango zaituzte bideak. Bizpahiru bihurgune emango ditu langa gainditu eta belazeetatik basora irten aurretik. Maiz lokaztua dagoen pistatik aurrera, apur bat behera egingo du lepo batera iristeko. Zuzen jarraitu, han, malda gorari ekin eta laster iritsiko zarete Idoiagabekoa eta Idoiagagoikoa baserrietara (615 m). Bata bestetik hurbil egon arren, Itsasondokoa da lehena, Ordizikoa bigarrena. Altuera nabarmenean dagoen ordoki eguzkitsu ederrean daude biak. Lastima, goi tentsioko postetzarra dutela alboan. 50eko hamarkadan taberna egon zen Idoiagan eta kontatzen denez ekaitz egun batean bertako alaba eta musean ari ziren bi bezero birrindu zituen tximistak.
Saiatz bideko Santiagorako ikurrak zein GR 34, 35 eta 21 ibilbideko arrasto gorri-zuriak izango dituzue hortik aurrera bidelagun Azpeitiraino. Arrapaitz iturria atzean utzi eta azken malda igotzea besterik ez zaizue geratuko Murumendiko tontorreraino (859 m). Ernio, Erlo, Samiño, Izaspe, Aizkorri, Aralar... antzeman ahal izango dituzue talai bikain hartatik, eta gai ez bazarete han izango duzue horretan lagunduko dizuen orientazio mahaia. Ikuspegi ederra, ezta? Ez ahaztu, bestalde, Murumendi Mari Jainkosaren egoitzetako bat dela, Anboto, Putxerri eta Aketegi diren gisa. Mendebaldeko hegian dagoen bere ezkutalekuan egongo da ziurrenik, Damazuloan.
Maldan behera Zarate muinoaren ekialdeko isurialdetik igaro eta Dominoko mugarria dagoen lepora ailegatuko zarete (605 m). Mugarri honetan, Itsasondo, Beasain, Beizama eta Bidegoiango lurrak bat egiten dute. Santa Ageda mendatetik Pagorriaga baserrira doan porlanezko bidea, lepo honetatik bertatik igarotzen da eta berau jarraitu beharko duzue denbora luzez, Santa Ageda alderantz, noski! Maramendi eta Oterre muinoak eskuin-ezker saihesten ditu bideak Arreta baserri ondotik igaro eta Santa Ageda mendatera irten aurretik (700 m). Azken zati horretan, Maramendi muinoa gaindituta, Gorosagasti baserriaren hondakinetatik gertu igaroko zarete, Beizamako krimena gisa ezagutu zen hilketa izugarri haren gertaera lekutik, hain zuzen.
Santutxotik Beizamara doan errepidea zeharkatu eta hasieran asfaltatutako bidetik Urdanpilletagoikoa baserrira joan. Aurrez aurre duzuen tontorra da Illaun. Artean arrasto gorri-zuriak bidelagun, belardi batzuen artetik sakonune bat inguratzeari ekin. Inguru zoragarriak dira, paisaiaz goza ezazu, iritsiko zara eta noizbait Azpeitira. Halako batean, bidegurutze batean arrastoak eskuinera egin eta albo banatara belardiak mugatuz, urritz eta harlangaitzezko hesi biren artetik doala ikusiko duzue, hori bai bide ederra! Bidean aurrera Illaun eskuinetik inguratu, eta Urraki eta azken honen artean zabaltzen den lepora helduko zarete (735 m).
Beizamako ikuspegi ederra nahi izanez gero, Illaun tontorrera igotzea duzue hoberena. Horretarako, bide eder hori hartu baino lehen, zuzen jarraitu eta Beleku eta Illaun tontorraren arteko lepora igo behar duzue. Sakonune bat zeharkatu eta pinudi batetik irtetean, harrizko horma txiki baten ondotik igo zaitezkete gurutzeraino, batere bide garbirik gabe (823 m).
Lepotik behera, San Lorentzo ermitara gerturatzen da bidea. Ondoren Beizamako baserriak behean utziz, Aginaga baserria bertatik igaro eta Urraki eta Maubia tontorren artean zabaltzen den lepora zuzentzen da (630 m). Arrastoei jarraika, pagadi bakanak, pinudi eta alertze sail ugariren artean zehar emeki behera eginez, Azpeititik Goiatz bidean Urraki mendatera igotzen den errepidera irtengo zarete. Errepidez metro batzuk egin eta Lapurbenta deituriko parajean zaudete (595 m). Lapurrak izango al ziren hor egon omen zen bentakoak?
Azpeitiko Elosiaga auzoan jada, Eizmendi baserrietara doan porlanezko bidea hartu eta behin hara iritsita, baso-pista batek maldan behera nabarmenean, Altzaga baserri ederrera daraman bidera jaitsiko zaituzte. Altzaga bera, Mendizabal, Igartza eta beste hainbat baserrietara igotzen den porlanezko bidean behera, Azpeititik, Mandubin barrena, Beasaina doan errepidera ailegatuko zarete, Urrestilla auzo parean. Kilometro parea duzue oraindik errepide bazterretik Azpeitiraino!
1926ko azaroaren 14ko gauean gertatu zen Beizamako Gorosagasti baserrian. Bi emakume, ama eta alaba hilda agertu ziren. Gertaerak oihartzun handia izan zuen garai hartako gizartean. Atxiloketa ugari egon ziren, zurrumurru asko zabaldu eta mota guztietako ondorioak atera zituzten baina hiltzailea ez zen identifikatua izan. Ordudanik misterio puntu batek inguratu du Gorosagasti baserrian gertatu zen Beizamako krimena.
Igande goizeko hamaikak inguruan, Tolosan neskame aritzen zen Jazinta Odriozola gaztea, hildakoen ahizpa eta alaba, Gorosagasti baserrian aurkeztu zen. Ahizpa topatu zuen lehenik, baserri atarian hilotz. Izua baina, hazi egin zen etxean ama aurkitu ez eta baserritik metro batzuetara, oihuka basoan ama bila zebilela, hau ere hilotz aurkitu zuenean. Bi hildakoak 66 urteko Bibiana Azkardi eta 27 urteko Maria Odriozolak heriotza eragin zien zauriak zituzten, arma zuriz egindakoak. Zituzten zauri ugariengatik hiltzaileari aurre egin zietela suma zitekeen, honek orduan, sala ez zezaten paretik kentzea erabaki zuen. Ama alabarekin jazotakoaz jabetu eta ihes egiten saiatu zen, baina alboan zeraman farolak gaueko ilunean salatu eta bera ere garbituko zuen.
Hildako ama-alabak Beizamako familia estimatu eta maitatu batekoak ziren. Baserriaren jabe izanagatik ere, ezin esan aberatsak zirenik, baserria ez baitzen balore handikoa. Dena den lapurreta izan omen zen hilketaren zioa, baserriko gela guztiak hankaz gora eta hainbat objektu nahiz diru faltatu baitziren.
Bere onera etorri zenean, Jazintak adore nahikoa izan, Azpeitira joan eta jueza gertatutakoaren gainean jarri zuen. Lehenengo ikerketen ondorioz, lehen atxiloketa egin zen, atxilotua Donostiako Ondarretako kartzelan sartuz. Bai guardia zibilak eta bai mikeleteek beste lau atxiloketa burutu zituzten. Atxilotuetako bi, Aranburu abizenekoak eta senideak, gauez linterna baten laguntzaz menditik jaisten ikusi zituzten antza eta susmagarri nagusiak ziren.
Hilketak hunkituta utzi zuen Beizamako herria eta Azpeitiko barruti guztia, baita Goierri eta Toloserria ere. Paraje baketsu eta lasaia izateak gertaera hari laztasun handiagoa eman zion. Gertaerak oihartzun handia izan zuen garai hartako gizartean, baserritar munduan batez ere. Prentsak gertaera eta ikerketen berri maiz ematen zuen, zurrumurru asko zabaldu ziren eta mota guztietako ondorioak aireratu, baina hiltzailea ez zen aurkitu. Atxilotuak askatzeko manifestazio ere egin omen zuten. Hala ere, atxilotuetako bat bere buruaz beste egitera iritsi zen Ondarretako kartzelan eta besteak urte luzez egon ziren giltzapean.
Baserrian ez da geroztik inor bizi izan eta egun hondakina besterik ez da. Ingurua ere, nahiz eta baserri dentsitate handikoa ez izan, hustu egin zen eta orain asko dira inguruotan topa daitezkeen baserri hutsak edo dagoeneko aurriak.
Ez da ordea istorioa hor amaitzen. Gertaera izugarri hartatik hamar bat urtetara edo, Itziarko baserri batean, "Mekatxis" goitizenez ezaguna zenak, hilzorian zelarik, apaizaren presentzia eskatu zuen, barkamena jaso eta zerurako atea zabal ziezaion. Bizitzan zehar egindako bekatuak kontatzen hasita, inguruko baserri bateko morroia ez zela Amerikara joan esan zion, berak hil eta gorpua Urteagako haitzulora bota zuela baizik. Ez hori bakarrik, Gorosagastiko hiltzailea bera izan zela aitortu zuen. Apaizak hori entzundakoan, gizaseme hari barkamena ematea lan zaila zelakoan, artzapezpikuarengana jo zuen aholku eske. Alabaina, azken honek ere, bekatuen larritasuna ikusita Erromara laguntza eskatzea erabaki zuen. Pasaportea bidean zela hil zen ordea... Beherako bidea hartuko zuen ziurrenik.
Joan den abenduan gaztetxeak pintaketa nazi-faxistak salatu zituen ere, eta oraingo honetan “Stop LGTBI”, “Fuera degenerados” edota “No os dejaremos dormir” bezalako mehatxuak izan dira asteburuan Lakaxitako hormetan azaldu diren mezuak, diana... [+]
“Guk entseatu egiten genuen, mutilei erakusten genien, parrilarako laguntza behar zutenean hor egoten ginen, baina gero sekula ere ez genuen dantzatzen plazan, ezta burutik pasa ere”. Oihane Auzmendi Iturbe (Legazpia, 1977) Sustraiak dantza taldeko dantzaria da,... [+]
Martxoak 14an Itsasuko (Lapurdi) Goxoki Gaztetxean hasitako sei saioko ibilbideak maiatzaren 3an izan du finala Gernikako gaztetxe okupatu berrrian. Egurre Gazte asanbladaren laguntzaz egun osoko egitaraua izan zen larunbatean. Finaleko bigarren fasera, Maddi Aiestaran eta... [+]
Elkarretaratzeak egingo dituzte selektibitateari eta Baxoari ezetz esateko. Gainera, apunte-banku bat eta klase partikularrak jarri dituzte martxan IAko kideek.
Administrazio publikoarentzat Gipuzkoako zahar etxeetan lan egiten duten langileen euskara eskakizunak (B1 eta B2 mailak) “neurriz kanpokotzat” jo zituen iaz Donostiako epaitegi batek. Epai horren aurka Gipuzkoako Foru Aldundiak jarritako helegitea atzera bota du... [+]
“Maite zaitut” herri omenaldia egin diote maiatzaren 3an Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei Barakaldon, BEC erakustazokan. Euskal gizarteari egindako ekarpena eskertu nahi izan diote milaka pertsonak Maite Zaitut Kultur Elkarteak antolatutako jaialdian.
Trumpek Gazarako behin baino gehiagotan proposatutako garbiketa etnikoarekin jarraituko du Tel Avivek. Netanyahuk sare sozialetan jakinarazi duenez, Israelek milaka erreserbista deitu ditu Gazaren aurkako setioa gogortzeko eta "erabateko garaipena" lortzeko.
2025ean Guatemalan gutxienez kazetari bat hil dute eta beste bat desagerrarazi. Arriskutsua da kazetaritza lana egitea herrialde horretan, eta hala jaso du Mugarik Gabeko Kazetariak erakundeak ere, maiatzaren 2an argitaratutako 2025eko Prentsa Askatasunaren Munduko Sailkapenean... [+]
Gero eta nabarmenagoa da Espainiako Estatuak ez duela planifikazio demokratikorik energiaren arloan. Duela gutxi jasan dugun itzalaldia adibide garbia da, baina ez da bakarra. Energia berriztagarrien kontrolik gabeko eta lurralde askotan gehiegizko hedapena da beste adibide... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
Bridgestone Japoniako pneumatikoen multinazionalak kaleratu nahi dituen langileek elkarretaratzea egin dute astelehen eguerdian Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean. Horrez gain, langile batzordeko hainbat kide Yolanda Díaz Espainiako Gobernuko Lan ministroarekin ere... [+]
Nazioarteko ekimenak igandean argitaratutako prentsa ohar batean jakitera eman duenez, Maltako Gobernuak bonbardatutako itsasontzia konpontzeko asmoa erakutsi du. Askatasunaren Ontzidiak eskatu die Maltako agintariei itsasontzia herrialdeko uretan sar dadila. Israelen erasoak... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Maiatzaren 6tik 15era egingo da Pantailak Euskarazek antolatutako aktibazio sozialerako ariketa. Helburua, hamar egunez soilik euskarazko ikus-entzunezkoak kontsumitzea da. Ariketan izena eman daiteke maiatzaren 6ra arte.