Itzalaldia
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
Itzalaldia hasi zen mendebaldeko jendarte kapitalistak mundua eta bere biztanle guztiak bere zerbitzura zeudela erabaki zuenean. Lurra eta bere biztanle guztiak kristalaren bestaldean utzi zituenean. Bere egoaren gose infinitua mundu finituaz asetzeari ekin zionean. Hortik aurrera dena etorri da jarraian, ezarian-ezarian.
Itzalaldia ez da bat-batekoa izan, on-etik off-erako tartean bada ibilbidea, azkarrago ala motelago egin daiteke distantzia hori ere. Non dago, ordea, inflexio puntua, non uzten dio bideak itzulgarria izateari?
Itzalalditik hurbilago zaude zure janariari aurpegirik jartzen ez badiozu, eta eskuak irudikatu ere egiten ez badituzu. Aitzurraren kolpea lurrean sentitu ez baduzu eta landareak eguzkitan bizitzekotan lurrean sortzen duen iraultzak esperantzaren zirrararik sortzen ez badizu. Hurbil zaude jan duzun okela zatia animalia baten mapa fisikoan kokatzen ez baduzu. Mapa hori bere osotasunean hartu eta platerera eramateko bidezidorra ibili ezean. Batzuk eta besteak prestatzea arrotza bazaizu. Sua pizteko behar diren lehengaien jabe ez bazara. Sua piztu ezinda geratuz gero.
Itzalalditik hurbilago zaude zeure gorputza eta bihotza arrotza zaizkizunean, ez ulertzeraino. Hurbil, errespetatzen eta maitatzen ez dituzuenean. Gaitz txiki horietarako sendabiderik ezagutzen ez baduzu. Bide onean jar zaitzakeenaren begietan lasaitasuna edan ezean. Erremedioak pribilejioak direnean. Haiek prestatzen ez badakizu.
Itzalalditik hurbilago zaude paperean letrek idazten dituzten unibertsoak hutsalak begitantzen zaizkizunean. Paperari lizun usain ustela hartzen diozunean eta irudien pixelen dantzak gogoa arrastaka bahitzen dizunean. Baita liburua edo egunkaria irekitze hutsa antigoalekoa dela pentsatu duzunean ere.
Itzalalditik hurbilago zaude helmugara heltzeko behar duzun orientatzeko sena lo duzunean eta zeinuetan norabidearen arrastorik ikusten ez baduzu. Mapak hieroglifikoak zaizkizunean. Bidean topatzen dituzun pertsonei galdetzen ez dakizunean eta zaintzen zaituzten kameratan iparra erakusten ez dizutenean.
Itzalalditik hurbilago zaude erosoago bazaizu pertsonei begira baino emojiei begira egotea. Ahotsak baino, gif-ak nahiago badituzu. Mezuak edo irudiak bidaltzeari hitz egitea deitzen badiozu. Egunkariak irakurtzeko ere cookieak onartutakoan biluzten eta saltzen zaituztenean ere.
Itzalalditik hurbilago zaude merkataritza-guneko plastikozko zuhaitzek basoan sentiarazten bazaituzte. Barruan arnasten duzun aireak libre sentiarazten bazaitu. Bertan isiltasuna entzuten baduzu. Pertsona, eta ez kontsumitzaile, sentitzen bazara.
Itzalalditik hurbilago zaude korrika egitera edo txirringan ibiltzera autoz bazoaz. Horretarako hileroko kuota ordaindu behar baduzu eta lekutik mugitzen ez bazara. Txirringak inora eramaten ez bazaitu. Aurpegian haizea sentitzen ez baduzu.
Itzalalditik hurbilago zaude gailu bakar batean dirua, nortasun-agiria, osasun txartela, agenda, harremanak eta erosketa zerrenda dituzunean. Poltsikoan daramazun zelataria desagertuz gero, hutsik sentitzen bazara.
Itzalalditik hurbilago zaude hor egotearren behar dituzun horiek guztiak ordaintzeko sakrifikatu behar duzunean seme-alabekin, gurasoekin, lagunekin, zeure buruarekin... pasatu nahi duzun denbora. Maite dituzunen zaintza aurrera eramateko moduan zauden arren, ordaindu behar duzunean, horri eskaini beharreko denbora jada kontsumitu duzulako.
"Itzalaldia elektrikoa baino humanoa dela esango nuke. Jendarte desjabetua da mendebaldekoa. Desjabetua eta pobrea, baita espirituz ere. Egiten gaituen guztia deslokalizatu egin dugu, baina ez dakigu nora. Akzionistak nortzuk diren ez dakigu. Erosleak ere ezezagunak dira"
Itzalaldia elektrikoa baino humanoa dela esango nuke. Jendarte desjabetua da mendebaldekoa. Desjabetua eta pobrea, baita espirituz ere. Egiten gaituen guztia deslokalizatu egin dugu, baina ez dakigu nora. Akzionistak nortzuk diren ez dakigu. Erosleak ere ezezagunak dira.
Dena utzi dugu ezezagunen eskuetan, aurreikusten gaituzte. Eta bideratu puntu batera non, garen pertsona txikitu arren, jarraitzen dugun on eta off sakatzen. Ahaztu egin zaigu zaharrek esaten zuten hura, eta arrautza guztiak saski berean sartu ditugu: utikan beheko suak eta sukalde ekonomikoak, butanoa pobreena da, eta den-denak zikinak. Jada ez dugu egun batzuetarako janaria prestatzen, orain batch cooking egiten dugu. Etxea garbitzeak, baita maite ditugunen zaintzak ere, askatasuna kentzen omen digute. Askatasuna zertarako? Botoiak sakatzen jarraitzeko?
Ez dezala inork pentsa gure aiton-amonen garaia idealizatzen ari naizenik, inondik inora. Baina uste dut zuhurtzia eta sen ona ez direla gure garaiko ezaugarri nabarmenenak. Are gehiago, esango nuke ez garela asebete eta zoriontsu bizi, hipereletrifikatuta eta hiperteknologizatuta bizi arren, nahiz eta lurra eta bere biztanle guztiak gure menpeko izan.
Batzuen testosteronak eta lukurreriak agintzen dute gure bizitzetan.
Eta gu, mendebaldeko jendarte kapitalistaren parte garen heinean, otzan-otzan, txikitzen gaituen sistema osoa bertan behera uzteko lanean aritu beharrean, konformatzen gara on eta off sakatzeko aukera izatearekin, fede itsua diogu teknologiari, eta oinarrizko eskubideak pribilegioak direla sinetsi dugu. Horrek aske eta zoriontsu egingo bagintu bezala.
Oraindik ere piztualditik gerturatzeko moduan gaudelakoan, ongi izan, irakurle.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Noizbehinka aipatu ohi da zientzia, edo hobe esanda akademia, gizartetik urrunegi dagoela. Gauzak honela, aditu eta arituen arteko distantzia ahalik eta txikien izatea da jasangarritasunaren zientziaren zioetako bat. Jasangarritasunaren arloan aritzen garen zientzialariok... [+]
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
Zein da otordu egoki baten proportzioa. Nondik dator egunero ahora eramaten dudan ogia. Zergatik ez dut goserik. Nork erabakitzen du zu ez zarela ni, gu ez garela berdinak. Nola egiten da janaria. Non altxatzen dira dorre garaiak eta non harresi mortalak. Nork jaten du eskuekin... [+]
Europako lau presidente gudazaleek (Emmanuel Macron, Keir Starmer, Friedrich Merz eta Donald Tusk), maiatzaren 10ean 30 egunetako su-etena exijitu zioten Vladimir Putini. Errusiako presidentearen erantzuna: “Maiatzaren 15ean has gaitezen bakea negoziatzen... [+]
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiar Estatuko makrojaialdi gehienak erosi ditu. To. Hondartza ondoan noria eta guzti duen jaialdia zein hardcoreta tatuajedunak joaten direna, 1.400 miloi euroko trukea, Palestinako kolonia israeldarretan etxebizitzak eraikitzeko... [+]
Gasteizko Arana auzoan Nazioarteko Babeserako Harrera Zentroa birgaitzeko lanak hasi ondoren, bizilagun okupatuak eta kezkatuak garen aldetik eta Euskal Herria benetako harrera- herria izan dadin, berriz ere publikoki posizionatu beharra ikusi dugu. Beste behin ere lengoaia... [+]
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]