Ihesi: Oletatik Izazpira mendi bizikletaz
Bidoia bete ostean gorantz doan bidea hartuko dugu, Jeronimo Iturbe Legorburu "Agiñeta" aizkolariaren omenezko eskultura atzean utzita. Hogei metro eskasera Muxika baserria dago. Bidea bitan zatitzen da bertan. Ezkerrera egiten duen pista zuritik nahiz parean daukagun mendi-bidetik Oleta lepora helduko gara, baina guk ezkerrekoa hartuko dugu, Zumakorta baserrirantz doan pista, bizikletan igotzeko samurragoa baita.
Hasieran suabe-suabe joango gara, baina metro gutxira bidea tente jarriko da. Litekeena da plater txikia sartu behar izatea. Hobe dugu mendi-bidean sartzean erdiko platerera ez pasatzea. Ez behintzat aurrerago dagoen eskuineranzko 180 graduko bihurgune gogorra gainditu arte. Hortik aurrerako aldapak leunagoak dira eta berehala iritsiko gara Oletara (756 m).
Oletara heltzean burdinazko gurutzea eskuinera ikusiko dugu, Oletako tumuluaren ondoan. Ezkerrera Aizpurutxora eta Azkoitiko Martirieta auzora doazen bideak izango ditugu, gurutzea pasa eta eskuinera Agiñara doana (Muxika baserrian atzean utzi duguna) eta parean, Samiñora eramango gaituena.
Ezkerrera hartu eta lauzpabost bihurgune -horietako batean Iruarrieta I izeneko trikuharria dago- gainditu ondoren, sobera sofritu gabe Samiño -edo Irumugarrieta- mendiko (932 m) zutoin geodesikora helduko gara. Azkoitia, Azpeitia eta Zumarraga elkartzen dituen mugarria eta buzoia handik 25 metrora daude. Ikuspegiaz gozatzen dugun bitartean atseden hartu eta mokadutxo bat jateko aprobetxa dezakegu, parean daukagun Izazpiko aldapari aurre egiteko indarrez lepo egotea komeni baitzaigu.
Pagotxetan lau bidek egiten dute bat. Txabolatik metro gutxira dagoen zutoinak erakutsiko digu norantz egin behar dugun: eskuineko bidea San Kristobal auzora eta handik Zumarragara doa, ezkerrekoa Loiolara eta aurrean daukaguna, Izazpira. Hain justu, GR 120 edo Arantzazuko Amaren Santutegia, Antzinako Amaren ermita (Antio) eta Loiolako Santutegia batzen dituen Hiru Tenpluen Ibilbidea, Pagotxetatik pasatzen da, Izazpiren magaletik Loiolaranzko norabidean. Hemendik aurrera, beraz, marka zuri-gorriak lagungarri izango dira, Izazpira igotzeko apur bat desbideratu beharko garen arren.
Indarrez justu antzean baldin bagoaz hobe dugu Antiora iritsi arte marka zuri-gorriei jarraitzea, Izazpiko maldak dezenteko pendiza dauka-eta. Hala ere, merezi du tontorrera igotzeak, irainka erasoko dugun maldatzarrak sekulako panoramika eta jaitsiera polita oparituko baitizkigu geroago. Horretarako, Pagotxetako txabola atzean utzi eta pintura zuri-gorriari jarraituko diogu, harik eta ehiza postuen artean doan igoera gainditu eta bidea bitan zatitzen den arte. Ezkerreko bidea -langa igarota- hartuko dugu; eskuinekoa (GR 120) Antiora jaisten da zuzenean.
Izazpiko igoera hiru zatitan bana genezake. Gauden lekutik hurrengo langara bitartean eroso joango gara. Handik aurrera, ordea, aldapa gogorrenari egin beharko diogu aurre. Izarraitz begira dugula, hortzak amorruz estutu beharko ditugu eskuinean dugun hesia gainditzeko unea iritsi arte. Ordurako Izazpiko gurutzea bistan izango dugu jada. Pinudian sartzean bideak tente samar jarraituko du baina handik gutxira apur bat etzan eta tontorrera (972 metro) iritsi bitartean hankak -eta barrenak- ahal bezainbeste lasaituko ditugu. Izazpin Azpeitiak, Ezkio-Itsasok eta Zumarragak bat egiten dute. Ez, ordea, gurutze nagusia dagoen lekuan. Hura Ezkio-Itsason dago eta mugarria, tontorretik metro batzuk urrutiago, ipar-mendebalderako norabidean, pinu artean, 1927an jarritako burdinazko gurutzetxoaren alboan. Zerua garbi badago, belarretan eseri eta indarrak berreskuratzen ditugun bitartean inguruko mendiei errepaso polita emateko aukera izango dugu, goiko zerrendan irakur daitekeenez.
Elorriagazpi eta Elorriagagoikoa baserriak baino metro batzuk aurrerago dagoen zutoinak bidea erakutsiko digu: Mandubia ezkerrera eta Antiguako Ama (Antio) eskuinera. Bi bordak igaro ostean, Elorriagazpitik datorren pista zurira helduko gara. Guk ordea, zuzen jarraituko dugu, Elorriagagoikoarantz, GR120 bidearen markak jarraituz. Ezkerrera eginez zein zuzen jarraituz Antiora iritsiko gara, baina goiko bideak ikuspegi eta jaitsiera ederragoak eskainiko dizkigu.
Elorriagan gora egitean iturrira helduko gara. Guk markak jarraituko ditugu, baina nahi duenak, orain artekoarekin nahikoa izan ez badu, eskuinera egin eta Beloki mendia (641 metro) igo dezake. Ordu erdi baino gutxiago beharko duzue joan-etorria egiteko. Antiora -eta handik Zumarragara- bitartean jaitsieraz gozatzea besterik ez zaigu falta. Dena den, Andre Mariaren baseliza barrualdetik ikusteko geratu egingo gara.
Kondairak dioenez, jentilek Aizkorritik bota zituzten harriekin altxa zuten baseliza.
XII. mendeko eraikuntza da, euskal estilo erromanikoaren adibide, atariak eta iparraldeko zein ekialdeko paretek erakusten duten moduan. Iparraldekoak sei gezi-leiho ditu eta ekialdekoak bi. Kanpoaldeari dagokionez, absideko kalbarioaren irudia (XV. mendekoa) ere nabarmenduko genuke. Barrualde ederrari esker izendatu dute, hala ere, monumentu historiko eta artistiko. Egurrezkoak ditu sabaia, korua eta habeak. Azken horietan, eskuz landutako irudiak -emakumezkoen gorputzak eta figura geometrikoak- daude. Aldareko Ama Birjinaren eskultura gotikoa da.
Urtean zehar bisitari franko erakartzen ditu Antioko baselizak, baina dudarik gabe, uztailaren 2an, Santa Isabel egunean, izan ohi du protagonismo handiena. Zumarragako festetako egun handienean lagun ugari biltzen du baselizak bere inguruan. Irrintzi taldeko lagunek orduan eskaintzen diote ezpata-dantza Andre Mariari, aldarearen aurrean.
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]
Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]