Andres Urrutia: «Euskaldun bakoitza ezin daiteke araugile izan»
Euskaltzaindiari haize berria ekarriko diozula diote. Balizko haize bolada berri hori sartu al da Euskaltzaindian?
Asmoa Euskaltzaindia XXI. mendearen mailara jartzea dela diozu. Zer esan nahi du horrek?
Euskaltzainburu berriak ilusio berriak eragiten ditu ordea jendearengan.
Gazteria ere erakarri nahi omen duzu.
Euskaltzaindiaren arauek ez al dute hiztunengan ziurgabetasun linguistikoa sortu? Adibidez, zergatik idatzi behar da Kordoba k-z eta Cadiz c-z?
Gero, Euskaltzaindiak beharko luke jakin kontrastearen bidez, ia arau hori gizartean nola dabilen. Puntu batzuetan asma dezakeelako eta beste batzuetan guztiz oker ibili. Problema da kontraste hori nola egin. Nik eskatuko nuke kontraste hori nahiko instituzionala izatea. Ezin daitekeena da norbera, euskaldun bakoitza, araugile izan. Hori anarkia da eta hizkuntzarentzat ez da ona.
Sortu, sortu eta sortu ari zarete: euskara batua, terminologia zientifikoa... Daukaguna zenbateraino baliatzen dugu?
Beharbada hori da euskara moduko eremu urriko hizkuntzetan gertatzen dena, normatibizazio eta normalizazio prozesuan beti dago horrelako jokaera: aitzindaritza nork duen.
Txillardegiri omenaldi-liburua egin diozue. Berak ez du Euskaltzaindia-Txillardegi gaiari buruz hitz egiteko gogorik. Zuk ba al duzu zerbait esateko?
Ibon Sarasolak esan zuen Euskaltzaindiko bilerak ikusiko bagenitu "flipatu" egingo genukeela. Hala da?
Dendari ezezagunari, mekaniko ezezagunari... baita mediku ezezagunari ere euskaraz egingo nioke lehenengo hitza. Zuri, Bilboko notarioari gaztelaniaz egingo nizuke.
Arraroa iruditzen zaizu ala?
Zer da Bilbon gertatzen dena? Euskaldun zaharra bada gustura sentitzen da eta euskaldun berria bada euskaraz egingo du, ikusten duelako nolabait gorpuztuta berak ikasi duena. Idatzizkoa beste upeleko sagardoa da. Badakigu batzuk beti esango dutela: «A bai, notaritza!».
1988an ARGIAn, Joan Joxe Petrikorenak egindako galdera eta zure erantzuna dituzu hauek. Orain zer diozu?
Erantzuna: «Administrazioa euskalduntzeko prozesua latza izango da. 20 urtetako epea beharko du gutxienez. Mundu honetan gainera, beste arazo bat dago: betidanik funtzionario direnek zer nolako oztopoak jarriko dituzte horren aurrean? Eusko Jaurlaritzak noraino heldu nahi dio afera honi? Funtzionarioek behintzat ez badute bereganatzen asuntu hau guzti honek porrot egingo du. Gero, honetaz aparte, oso garrantzizkoa izango da guzti honen desarroilatzeko sortzen den euskara ereduaren funtzionaltasuna».
Esango nuke azkeneko puntuan askoz gehiago egin dugula lehenengoan baino. Corpusaren ikuspegitik euskara estandarra egiteko ordutik hona pauso inportanteak eman dira, batasun nahiko zabalera iritsi gara. Euskara juridikoarekin itxaropentsu nago. Funtzionarioen euskalduntzean ez horren alai. Ez prozesua etenda dagoelako, baizik eta oraindik mentalitate aldaketarik ez dagoelako. Ez dut esan nahi gure mentalitatea goitik behera aldatu behar dugunik, ez bada kontsentsuz baino; erdaldunek euskara normalago ikusteko eta euskaldunek gehiago erabiltzeko. Funtzionarioekin gertatu izan dena da tituluak atera eta gero erabileran eskas, motz eta urri ibili. Badakite igeri egiten, igerilekua edo itsasoa aurrean dute, baina ez dira ausartzen euren buruak igerilekura botatzen. Eta igerian egin behar dute bestela jai daukagu. Euskalduntze eta alfabetatzean batzuk oraintxe konturatu dira justizian eta medikuntzan egin behar den lanaz. Langile horiek jendearekin lehen-lehenengo harremana dute.
Joan den abenduan gaztetxeak pintaketa nazi-faxistak salatu zituen ere, eta oraingo honetan “Stop LGTBI”, “Fuera degenerados” edota “No os dejaremos dormir” bezalako mehatxuak izan dira asteburuan Lakaxitako hormetan azaldu diren mezuak, diana... [+]
“Guk entseatu egiten genuen, mutilei erakusten genien, parrilarako laguntza behar zutenean hor egoten ginen, baina gero sekula ere ez genuen dantzatzen plazan, ezta burutik pasa ere”. Oihane Auzmendi Iturbe (Legazpia, 1977) Sustraiak dantza taldeko dantzaria da,... [+]
Martxoak 14an Itsasuko (Lapurdi) Goxoki Gaztetxean hasitako sei saioko ibilbideak maiatzaren 3an izan du finala Gernikako gaztetxe okupatu berrrian. Egurre Gazte asanbladaren laguntzaz egun osoko egitaraua izan zen larunbatean. Finaleko bigarren fasera, Maddi Aiestaran eta... [+]
Elkarretaratzeak egingo dituzte selektibitateari eta Baxoari ezetz esateko. Gainera, apunte-banku bat eta klase partikularrak jarri dituzte martxan IAko kideek.
“Maite zaitut” herri omenaldia egin diote maiatzaren 3an Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei Barakaldon, BEC erakustazokan. Euskal gizarteari egindako ekarpena eskertu nahi izan diote milaka pertsonak Maite Zaitut Kultur Elkarteak antolatutako jaialdian.
Trumpek Gazarako behin baino gehiagotan proposatutako garbiketa etnikoarekin jarraituko du Tel Avivek. Netanyahuk sare sozialetan jakinarazi duenez, Israelek milaka erreserbista deitu ditu Gazaren aurkako setioa gogortzeko eta "erabateko garaipena" lortzeko.
2025ean Guatemalan gutxienez kazetari bat hil dute eta beste bat desagerrarazi. Arriskutsua da kazetaritza lana egitea herrialde horretan, eta hala jaso du Mugarik Gabeko Kazetariak erakundeak ere, maiatzaren 2an argitaratutako 2025eko Prentsa Askatasunaren Munduko Sailkapenean... [+]
Gero eta nabarmenagoa da Espainiako Estatuak ez duela planifikazio demokratikorik energiaren arloan. Duela gutxi jasan dugun itzalaldia adibide garbia da, baina ez da bakarra. Energia berriztagarrien kontrolik gabeko eta lurralde askotan gehiegizko hedapena da beste adibide... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
Bridgestone Japoniako pneumatikoen multinazionalak kaleratu nahi dituen langileek elkarretaratzea egin dute astelehen eguerdian Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean. Horrez gain, langile batzordeko hainbat kide Yolanda Díaz Espainiako Gobernuko Lan ministroarekin ere... [+]
Nazioarteko ekimenak igandean argitaratutako prentsa ohar batean jakitera eman duenez, Maltako Gobernuak bonbardatutako itsasontzia konpontzeko asmoa erakutsi du. Askatasunaren Ontzidiak eskatu die Maltako agintariei itsasontzia herrialdeko uretan sar dadila. Israelen erasoak... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Maiatzaren 6tik 15era egingo da Pantailak Euskarazek antolatutako aktibazio sozialerako ariketa. Helburua, hamar egunez soilik euskarazko ikus-entzunezkoak kontsumitzea da. Ariketan izena eman daiteke maiatzaren 6ra arte.
