Breakdance: kaleko akrobatak


2004ko maiatzaren 30an
Iruñean, ilargiaren pasabidean aurkitu ditugu Team Rockers taldeko kide batzuk, grabitateari desafioka. Pasaeran, jende dena begira geratzen da, harrituta, eta komentarioekin jokoan sartzen da. Hala ere, Patxi Cía «Soker», Carlos Alocer «Khawo» eta Jon Eneriz ez dira publikoarekin batere kikiltzen, ezta kamerarekin ere. Astirik duten aldiro biltzen dira, taldeko beste bi kideak diren Pablo García «Polini» eta Diego Picamillsekin batera. Txandaka irteten dute pasabidearen erdira, eta bakoitzak pauso edo posturaren batzuk egiten ditu. Besteek esango diote noiz egin duen ondoen. Elkarrengandik ikasten dute: «Nola arraio egiten duzu hori? Ezker edo eskuin eskua jartzen duzu lurrean lehendabizi?».

Kaleko bizitzan egiten denez, breakdance-a sarri lotzen da kaleko beste aktibitateekin, graffiti eta musikarekin, alegia. Patxi Cíak, Euskal Herriko breaker edo dantzari onenetakoak kontatzen duenez: «Ni graffitiak eginez hasi nintzen, eta horrela ezagutu nuen breaka dantzatu eta rapa kantatzen zuen jendea. Lehen denok egiten genuen denetik, baina orain bakoitza gauza batean zentratuta dago». Edozer musikarekin aritzen dira, ez hip-hoparekin bakarrik: 70eko funkyarekin dantzatzen da, houserekin ere bai...

Gazteen kulturan hezi

Donostiako Intxaurdanza kultur taldea, graffiti, breakdance eta errimadoreen mugimendua lantzen eta forma ematen ahalegintzen da. Antolatzen dituzten graffiti festak dira horren adibide: «Graffitiak duen kutsu negatiboa izanda, eta egiten diren zirriborro pila ikusita, festa bat antolatzen dugu guk, jendeak graffitiak marrazten ikasteko aukera izan dezan, erakusteko arte bat dela eta ez bandalismo hutsa. Marrazten hasi aurretik hitzaldi bat ematen diegu, gazteek jakin dezaten zer den graffitia, nola egiten den, zer gerta dakiekeen harrapatzen badituzte». dio Intxaurdanzako kide Marta Olaldek. Graffiti festan panelak eta sprayak jartzen dituzte, girotzeko musika ere bai, eta bitartean errimak inprobisatzen eta breaka dantzatzen aritzen dira.

Guztiz espontaneoa edo antolatuagoa izan, zuzenean kalean aritzea esperientzia bizia dela ziurtatzen du Olaldek: «Ni eszenategien mundutik nator, eta kalean dantzatzea gogorra egiten zait. Adrenalina igotzen da, eta publikoa bertatik bertara dugu. Beraz, publikoaren erreakzioek zuzenean eragiten digute».

Intxaurdanza kultur taldearen barruan dago Intxaurbreak taldea, eta bertako kide Diego Picamillsek kalearen alderik txarrena nabarmendu du: «Toki batetik eta bestetik bota egiten gaituzte». Negu gorrian kaleko baldosen gainean aritzea ere, ez da txantxetako kontua. Kalean hasi eta hezi ziren breaker hauei orain aretoetatik ere deitzen diete. Gaztetxe, gazteleku eta dantzalekuetatik, besteak beste.

Kaleko bizitza bezala, breakdancea ere aldiro da desberdina. Olalderen hitzetan, «beti dantza akademikoan aritu nintzenez, Breakdancean hasi nintzenean gehien kosta zitzaidana inprobisatzea izan zen». Txapelketetan gutxiago inprobisatzen dela aitortzen du Iruñeko Patxi Cíak: «Batzuek nahiago dute dena prestatuta eramatea, eta beste batzuek libreago ateratzea. Guk biak uztartzen ditugu: oinarri bat prestatuta eramaten dugu, baina gustatzen zaigu momentukoa atera dadin».

Erronkak eta txapelketak

Kaleko joko horretan sartzen da probokazioa eta erronka. Borobilean bilduta, bat erdira ateratzen da, eta beste norbaiti erronka botatzen dio, begiradarekin. Pauso bat egiten du, eta besteak pikea hartzen badu, erdira atera eta pausoa hobetzen saiatuko da. Esaterako, besteak baino buelta gehiago emanda.

Olalderen hitzetan: «Borobil horietan asko ikasten da. Lehendik ezagutzen ez genuen jendea ateratzen da eta gauza berriak ikusten dira. Hor sortzen dira breakerren arteko harremanak. Edozein lekutan hasten gara dantzan, biziatuak gara».

Txapelketetan ere izaten dira buruz-buruko erronkak, eta baita taldeko koreografiak ere, antolatzailearen irudimenaren esku dago. Taldea eta norbanakoa elkartzen dira breakean, Patxi Cíak azaltzen duenez: «Talde bat gara, baina nahiko dantza indibiduala ere bada. Bakoitzak gehien gustatzen zaizkion mugimenduak egiten ditu, eta taldean denak lotzen dira, dantzari bakoitzari leku bat egiten zaio».

Iruñeko eta Donostiako breakerrek oraindik oso presente dute orain dela gutxi Bilbon, Europako talde onenek parte hartu duten Break on stage lehiaketa. Sumatzen da gazteen artean gero eta zabalduago den kaleko kulturak beste eszenategi eta baliabide batzuk ere eskatzen dituela.

Break on stage: dantza herrikoia duintzeko Europako lehen esperientzia
Aurten hirugarren aldiz antolatu da Break on stage lehiaketa. Arriola Kultur Aretoak eta Logela Multimediak antolatuta, Bilboko Euskalduna aretoa zalez bete zuten Europako toki desberdinetatik etorritako 7 taldeek.
Irudi montajeak, argiak eta musika gehitu dizkio breakdanceari Break on stage lehiaketak, eta talde koreografia da bultzatu dutena. Hau dena, breaka arte eszeniko bihurtzeko. Horrela, kaleko mugimendu bat taularatzea, duintzea, eta normalizatzea nahi izan dute antolatzaileek.
Europan esperientzia berritzailea izan da. Eta bertako breakerrek benetan eskertzen dute dantza serioago lantzeko eskaintzen duen aukera. Intxaurbreak talde donostiarra, esaterako, lehiaketa horretan parte hartzeko sortu zen, iaz.
Hala ere, kosta egiten da gazteen mugimendu berri hauei euskal gizartean leku egiten. Esaterako, ikuskizun betea den maila honetako saio batekiko telebistak ez interesik agertzea, hutsune nabarmena da.

Oreka, arintasuna eta indarra
Jauzi mortala
Atzera buelta osoa. Kirol-gimnasia pausoa.

Power moove
Buruaren gainean jiraka.

Moxala
Bueltaka, hankak lurrean. Kirol-gimnasiatik datorren pausoa da.
Breakdancea oso estilo zabala da. Pauso asko kirol-gimnasiatik datoz. Beste muturrean daude dantza hutsa diren pausoak. Gimnastikoak edo akrobatikoak dira zailenak, fisikoki gehiago eskatzen dutenak eta ikusgarrienak. Baina bakoitzak aukeratzen du gustatzen zaiona.

Patxi Cíak adierazten duenez, «oreka da zaindu beharrekoa, eta, bueltaka hastean, inertziaren indarrez eusten zaio norabideari. Denborarekin, zure pisua nola mugitu ikasten da».

Marta Olalde bat dator horretan: «Mugimendu gehienetan funtsezkoagoa da oreka indarra baino. Oso breaker edo dantzari arinak ikusten dira orain, indartsuak baino gehiago».

Autodidaktak irakasle
Kaleko erakustaldi batzuek ikusita hasi zen Iruñeko Team Rockers taldea. Diego Picamills donostiarrak, berriz, horrela gogoratzen du breakak txundituta utzi zuen garaia: "Beat street pelikula ikusi nuen, breakdance mugimendu asko zituena, eta pentsatu nuen: 'hau ez zait niri sekula aterako'. Praktikatzen hasi, eta gauza txiki batzuk ateratzen zirenaz ohartu nintzen. Bideoak ikusiz ikasten da dantza honetan». Iruñean gero eta jende gehiago ari da breaka ikasten, gehiago ikusten delako telebistan, eta modan jartzen ari delako berriro. Patxi Cíaren arabera, «orain baliabide gehiago dago ikasteko ere. Gu hasi ginenean, informazio bila aritzen ginen. Orain Interneten denetik dago». Bere kasa kalean trebatu zirenak, eskolak ematen ere hasi dira gaztetxetan, dantza akademiatan eta gaztelekutan.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude