Europa berria. Mehatxuak ala aukerak?


2004ko apirilaren 04an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nahiz eta orain bere dituen estatu batzuk kanpoan utzi, Europako ekialdea eskubide osoz izango da Europako Batasunean datorren maiatzaren 1etik aitzina. Gaur gaurkoz, ia 75 milioi biztanle biltzen dituzten hamar herri lotu zaizkio EBari: Polonia, Hungaria, Txekiako Errepublika, Eslovakia, Lituania, Letonia, Eslovenia, Estonia, Zipre eta Malta. Europako ekialdeko beste bi estatuk, hain zuzen ere Bulgariak eta Errumaniak, itxaron egin beharko dute bide beretik abiatzeko.

Adierazi bezala, herri horiek EBean sartuko dira, baina ez hala Batasun Ekonomiko eta Monetarioan (BEM). Herri horiek ezin dute euroa berehalako batean hartu. BEMan sartzeko, maila egokia erakutsi behar dute konbergentzia nominalean, hau da, oraingo kideek bere garaian eskakizun izan zituzten lanak bete behar dituzte »Maastricht-eko irizpideak». Irizpide horien arabera, inflazioak ezin du 1,1 puntutan gainditu BEMaren barruko inflazio gutxieneko hiru herriek egiten duten batez bestekoa, epe luzeko interes-tipoek ezin dute portzentajezko 2 puntutik gora gainditu lehen zehaztu ditugun hiru herrietakoa, defizit publikoak BPGaren %3az azpikoa izan behar du eta zor publikoak, betiere beheranzko joera eta kanbio-tipoaren bi urteko estabilitatea bermatzen dituela, BPGaren %60az behetik ibili behar du. Beraz, irizpide horiek betetzen dituzten herriak izango dira BEMko kide. Gaur gaurkoz, ezin dira horretara heldu, eta 2006 arte itxaron beharko dute gutxienez.

Hamabosten buruhauste diren ekonomiak

Denak ez datoz bat, ezta gutxiago ere, ekialdeko hamar herri horien EBeko kidetza ebaluatzean. Zenbaiten iritziz, gertaera horrek bete-betean erasango die hamabosten Europako enpresei eta lanpostuei, eta berebiziko pagotxa izango da multinazionalentzat. Beste batzuen aburuz, merkatuko beste perspektiba batzuk jaioko dira herri horietan, eta, oroz gainetik, akuilu ezin hobea dira hamabosten Europako enpresen konkurrentziarako. Gertaeren nondik norakoak erakutsiko du tesi bataren eta bestearen bidezkotasuna.

EBak barruan hartuko dituen hamar herri horiek ia 75 milioi biztanle dituzte guztira. Polonia da herri biztanletsuena eta Malta auzo gutxien duena: 39 milioi eta 400.000 biztanle dituzte ondoz ondo. Oraingo EBean, 15 kidekoan, 100 da, batez beste, banakoen Barne Produktu Gordina edo BPG per capita izenekoa. Ekialdeko hamar herri horietakoa, aldiz, erdia (50). Soldatak eta kostu laboralak kontrastatzeko, EBeko batez bestekoa adieraziko dugu segidan. Orobat, Alemanian eta Espainiako estatuan 2004rako aurreikusitakoak ere azalduko ditugu. EBean, 2.808 eurokoa da batez besteko soldata eta 22,70 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala. Alemanian, 2.335 eurokoa da batez besteko soldata eta 26,54 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala. Espainiako estatuan, 1.522 eurokoa da batez besteko soldata, 526 eurokoa soldata minimoa eta 15 eurokoa ordu bakoitzaren kostu laborala.

Ekonomiaren eta industriaren arloan, Europako Batasuneko hamar kide berri horien erradiografiak erakusten duenak dar-dar jarri ditu dagoeneko hamabosten Europa zaharreko ekonomia eta industria batzuk, zeren ondorio nabariak izan baititzakete beren konkurritzeko gaitasunean. Bai, halaxe da. Erradiografiak, izan ere, gure enpresen eta produktuen konkurrentziarako oso garrantzitsuak diren hiru alderdi erakusten ditu: kostu laboral apalagoak, eskulan arras kualifikatua eta atzerriko inbertsioentzako zerga salbuespenak, Europako beste inon baino handiagoak diren neurrian, hainbat eta erakargarriagoak.

Herri bakoitzaren erradiografia

Poloniak, 38.600.000 biztanleko herrialdeak, 41eko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasa, %17,6an geratu zen iaz. 580 eurokoa da batez besteko soldata, 169koa soldata minimoa eta 4,48koa lanordu bakoitzaren kostua. Ekonomiako sektoreetan, manufakturako industria dabil indartsuen. Esportazioetan, makinek, material elektrikoak, siderurgiak eta ehungintzak hartzen dute gaina. Hungariak, 10.200.000 biztanleko herrialdeak, 53ko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasan, % 6aren inguruan dabil. 520 eurokoa da batez besteko soldata, 166koa soldata minimoa eta 3,83koa lanordu bakoitzaren kostua. Ekonomiako sektoreetan, automobilgintza, kontsumoko elektronika eta komunikazioko sistemak ageri zaizkio aurreratuen. Txekiako Errepublikak, 10.300.000 biztanleko herrialdeak, 62ko BPG per capita dauka. Langabeziaren tasan, % 9,9an dabil. 497 eurokoa da batez besteko soldata, 192koa soldata minimoa eta 3,9koa lanordu bakoitzaren kostua. Oso konkurrentzia ona dauka makinen sektorean, ehungintzan, kautxu-plastikoetan, garraioko materialetan eta armagintzan. Egungo egunean, industria eraberritzeko plan bat dauka indarrean.

Eslovakiak 5.400.000 bizilagun dauzka, eta 47koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %15,4 inguruan dabil herrialde hori. 332 eurokoa da batez besteko soldata, 131koa soldata minimoa eta 3,06koa lanordu bakoitzaren kostua. Garraioko materialen produkzioan ageri da gailen, eta orobat elikagaien, zuraren, paperaren, ehunaren, kimikaren, farmaziaren eta metalurgiaren sektoreetan. Lituaniak 3.500.000 biztanle dauzka, eta 39koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %12,8 inguruan dabil. 338 eurokoa da batez besteko soldata, 124koa soldata minimoa eta 2,71koa lanordu bakoitzaren kostua. Antzinako Sobietarren Batasunetik libratu zenetik, larriago dabil lehengaiez hornitzeko, eta jaitsi egin zaio, halaber, bere produktuen eskaria. Letoniak 2.400.000 biztanle dauzka, eta 35ekoa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %11,8 inguruan dabil. 272 eurokoa da batez besteko soldata, 109koa soldata minimoa eta 2,42koa lanordu bakoitzaren kostua. Antzinako Sobietarren Batasunetik libratu ostean, herri nordikoen auzo izateak eta ongi prestatutako eskulana eskaini ahal izateak ekarri dio onura handiena.

Eslovenia 2.000.000 biztanleko herria da, eta 69koa da bakoitzaren BPG. Langabeziaren tasan, %6,4 inguruan dabil. 1.070 eurokoa da batez besteko soldata, 400ekoa soldata minimoa eta 8,98koa lanordu bakoitzaren kostua. Bere industrian, sektore elektriko elektronikoa da ardurakoena, eta, haren ondotik, metalen transformatzaileena eta automobilen osagaiena. Estonia 1.400.000 biztanleko herria da, eta 40koa da bakoitzaren BPG. 415 eurokoa da batez besteko soldata, 118koa soldata minimoa eta 3,03koa lanordu bakoitzaren kostua. Azken urte hauetan, industria arinaren produkzioaren garapenak eta ehungintzaren, altzarigintzaren eta telekomunikazioen arloek ezaugarritu dute. Zipre 800.000 biztanleko herria da, eta 76koa da bakoitzaren BPG. Ez dakigu zer langabezia-tasa duen, ezta soldata batez bestekoa eta minimoa zenbatekoak diren eta lanorduak zer kostu duen ere. Laborantzako ekonomia da nagusi herri horretan, nahiz eta azken urte hauetan industria eta zerbitzuak ere indartu dituen. Maltak, hamarretan txikienak, 400.000 biztanle dauzka, eta 69koa da bakoitzaren BPG. Zipreren kasuan bezala, ez dakigu zer langabezia-tasa duen, ezta soldata batez bestekoa eta minimoa zenbatekoak diren eta lanorduak zer kostu duen ere. Industrien arloan, turismoa, elektronika, itsasontzien sektorea »eraikuntza eta konponketa», ehungintza, oinetakoak, edariak eta tabakoa ageri zaizkio indartsuen.

Europako Batasunaren historia

PARISKO ITUNA (1951)
Urtebete lehenago, Robert Shuman Frantziako atzerri-arazoetako ministroak Frantziak eta Alemaniak ikatza eta altzairua elkarrekin produzitzeko beharra aitortu zuen, bi herrien arteko mendeetako lehia geldiarazteko. Parisko Itunak Ikatzaren eta Altzairuaren Europako Batasuna sortu zuen, Europaren eraikuntzaren ernamuina.

ERROMAKO ITUNA (1957)
Oraingo Europako Batasunaren iturburua da. Orduan jaio ziren Batasun Ekonomikoa eta EURATOM, Energia Atomikoaren Europako Batasuna, eta batzarrez, batzordeez, ministroen kontseiluez eta justiziako auzitegiez hornitu zituzten. Italiak, Frantziak, Alemaniak, Belgikak, Holandak eta Luxemburgek izenpetu zuten ituna.

LEHENBIZIKO HEDALDIA (1973)
Danimarka, Britainia Handia eta Irlanda sartu ziren.

EUROPAKO SISTEMA MONETARIOA (1979)
"Europako sugea" esan izan zaio. Inflazioa kontrolatzeko, %2,25era mugatu zuten moneten fluktuatzeko marjina. Euroaren urrutiko iturburua da.

BIGARREN HEDALDIA (1981)
Grezia sartu zen Europako Batasunean.

HIRUGARREN HEDALDIA (1986)
Espainia eta Portugal sartu ziren.

EUROPAKO AKTA BAKARRA (1986)
Europako Batasunaren izaera demokratikoa indartu zuen, zeren botere berriak eman baitzizkion Europako Parlamentuari eta handitu egin baitzituen Batasunaren jardun-eremuak »ingurumena, ikerketa eta garapena». Barruko merkatua sortzeko asmoa ikustarazten du.

DELORS PLANA (1988)
Jacques Delors Europako Batzordeko lehendakaria buru zela, adituen batzorde batek plan bat zehaztu zuen barruko merkatua erdiesteko, kapitalen zirkulazio librerako eta ekonomiaren konbergentziarako.

EUROPAKO BATASUNA (1992)
Maastricht-eko Itunak bultzatu zuen Europako instituzioen erreforma handiena. Europako Batasunak ordeztu zuen ordura arteko Europako Ekonomia Batasuna, eta batasun monetario erabatekoa eta moneta bakarra ezarrarazi zituen pixkanaka. Indartu egin ziren kohesio ekonomikoa eta soziala, orobat Europako hiritartasunaren kontzeptua, eta ugaldu egin ziren Batasunaren jardun-eremuak.

SISTEMA MONETARIOAREN KRISIA (1993)
Mugimendu-multzo espekulatibo batzuk tarteko, zeharo airean gelditu zen Europako moneten estabilitatea. Haiei aurre egiteko, duda-muda gehiegitxorekin ibili ziren Europako gobernuak, eta, azkenean, banku zentralen interbentzio drastikoek eta debaluazio jeneralizatuek irauli zuten egoera.
t LAUGARREN HEDALDIA (1995)
Austria, Finlandia eta Suedia egin ziren kide.

AMSTERDAMEKO ITUNA (1997)
Maastricht-ekoa baino apalagoa da. Europako Batasuna herritarrengana hurbiltzea du lehentasun nagusi. Segurtasunean, enpleguan, atzerriko politikan, defentsan eta Europako instituzioen legitimitatean lortu ziren akordioak. Ekialdeko herrien integrazioa prestatzen ahalegindu ziren, baina ez zuten lortu.

BATASUN MONETARIOAREN AITZINDARI (1998)
Bruselako Europako Kontseiluan erabaki zuten zein herri izango ziren batasun monetarioko kide: Alemania, Austria, Belgika, Espainia, Finlandia, Frantzia, Holanda, Irlanda, Italia, Luxemburg eta Portugal. Hastapenean, kanpoan geratu ziren Danimarka, Erresuma Batua, Suedia eta Grezia (Grezia 2001ean inkorporatu zen).

BOTERE-BANAKETA BERRIA (2001)
Nizako Itunak ezarri zuen Europako erdialdeko eta sartaldeko herriak kide egindakoan EBk izango duen boterea banatzeko sistema.

EUROA ZIRKULAZIOAN (2002)
Euroa 2002ko urtarrilaren 1ean hasi zen zirkulatzen Europako monetaren eremu osoko moneta legal bakar gisa.

BESTE HEDALDI BAT (2004KO MAIATZAREN 1A)
2004ko maiatzaren 1etik aurrera Polonia, Hungaria, Txekiako Errepublika, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Letonia, Lituania, Zipre eta Malta sartuko dira EBean.


Azkenak
Javier Milei eta bere arreba eroskeria trama batekin erlazionatu dituzte filtraturiko audio batzuek

Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]


2025-08-28 | Gedar
Bere historian lehen aldiz, 110.000 milioi euroko kapitalizazioa gainditu du Iberdrolak

Europako energia-enpresarik handiena da jada, eta bi handienetako bat munduan.


Frantziako Gobernuaren aurka “guztia blokeatzeko” deia indartzen ari da

Irailaren 10a izanen dute protestarako lehen hitzordua. 2018 urteko Jaka Horien mugimenduaren segipen gisa ikusten dute anitzek deia, nahiz eta alderdi politikoak eta sindikatuak dinamikari lotu izanak ezberdintzen dituen biak. François Bayrouren austeritate politikaren... [+]


Udazken beroa Frantzian?

2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.

Horri gehitu behar... [+]


Alemaniak derrigorrezko zerbitzu militarra “beharrezkoa” denean ezarriko lukeen lege proiektua onartu du

Europako azken urteetako joerari jarraiki, derrigorrezko zerbitzu militarraren harrabotsa Alemaniara heldu da: SDP Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata buru duen Defentsa Ministerioak borondatezko soldadutza ezarriko lukeen lege proiektua onartu du, "beharrezkoa" denean... [+]


Nafarroako lau pilotari ijitori omenaldia egin diete Mañuetako pilotalekuan

Flamenco On Fire jaialdian ospatu dute ijito komunitatearen, flamenkoaren eta pilotaren arteko harremana. Iruñeko Alde Zaharreko Mañueta pilotalekuan antolatu dute jaialdia, eta bertan omenaldia egin diete lau pilotari ijitori.


2025-08-28 | Jon Aleman Astitz
Supremazismo espainiarren “kontsentsu linguistikoa”

Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.

Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]


2025-08-28 | Iñaki Lasa Nuin
Gure jaiak

Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]


2025-08-28 | LAB sindikatua
38 urteko garraiolari bat hil da Erriberrin

LABek jakin ahal izan duenez, Iruñeko garraiolari bat hil da asteazken goizaldean Erriberrin, lanerako zerabilen kamioia bidetik atera eta irauli ostean.


Polizia “talde zaurgarri”?

Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]


Hainbat ekintzailek bidea moztu diote Israel-Premier Tech txirrindularitza taldeari Espainiako Itzulian, Gazako genozidioarengatik

Hainbat lagun errepidera atera dira Palestinako banderak eta Gazako genozidioaren aurkako mezuak eskuan, eta Israelgo taldeko txirrindularien taldekako asteazkeneko erlojupekoa oztopatu dute. Etaparen ondoren argitaratutako ohar batean, taldeak manifestarien "ekintza... [+]


Martxoaren 15 eta 22an iraganen dira Ipar Euskal Herriko udal hauteskundeak

Bozketa arauei dagokionez hainbat aldaketa bideratu zituen maiatzaren 21ean bozkaturiko legediak. Bozkatzeko prozedura argiturik, abuztuaren 27an eman du hauteskundeen agendaren berri Frantziako Gobernuaren bozeramaileak.


Gabriel Aresti omentzen arteak bateratuz

LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.


Estefi Etxebeste
“Mentalki ongi prestatzea dirudiena baino garrantzitsuagoa da harri-jasotzean”

Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.


2025-08-27 | Patxi Azparren
Askapen prozesu heterokroniko, poliedriko eta “kuantikoa”

Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]


Eguneraketa berriak daude