Nafarroako indarrak agerian


2004ko martxoaren 28an
Igande honetan jokatuko da Nafarroako Bertso Txapelketako finala. 18 bertsolarik hartu dute parte, eta argazkietako zortziak dira azken txanpan indarrak neurtuko dituztenak. Joxema Leitzak, Txapelketako koordinatzaileak azaldu duenez, «aurten Iparraldekoek ez dute parte hartu txapelketan. Egoera berri horri ahalik eta ondoen erantzutea da gure helburua. Eta zer maila izango duen da erronka nagusia».

Orain arteko Txapelketaren balorazio hau egiten du Leitzak: «Gazteek esperotako maila eman dute, eta gainera horietatik Jon Barberena finalean sartu da eta Erika Lagoma finalaren atariraino iritsi. Baina orokorrean, maila apalagoa izan da. Entzule kopuruarekin gustura daude, aurreko urteetakoa bildu delako».
Giroak ere ez du aurtengo txapelketa gehiegi lagundu, elurragatik saioak aldatu behar izan baitituzte. «Doneztebeko saioan, berriz, jendea oraindik Madrilgo kontuekin zebilen. Eta hala ere, hura atera zen saiorik onena», kontatu du Leitzak.

Zergatik ez dago aurten Iparraldekorik?

Aurten jokatuko da lehen aldiz Nafarroakoa bakarrik den txapelketa, orain arte Iparraldekoek ere parte hartu baitute bertan.

Erabakia arrazoi honetan oinarritu du Nafarroako Elkarteak: «Nafarroako bertsolari zenbait txapelketaren atarian gelditzen zirela ikusirik, horiei ere aukera bat ematea». Joxema Leitza koordinatzaileak aurreko arrazoiari lotutako beste ondorio hau gaineratzen du: «Geografikoki, orain arte txapelketan parte hartu izan duten bertsolari gehienak Baztan eta Bortzirietakoak izan dira. Azken urteetan Sakanan, Iruñerrian eta Araitz-Larraunen bertsolariak badira, baina orain arte ez dute txapelketan parte hartzeko aukerarik izan. Aurten, hori bermatu dugu».

Txapelketan islatzen den lana

Geografikoki nahiko orekatua izan da parte-hartzea. Bortzirietakoak dira aurkeztu diren bertsolari gehienak, 7 hain zuzen. Araitz-Larraun, Baztan eta Sakanako hiruna bertsolari aritu dira, eta Iruñeko eta Aranoko bana. Berezitasun honen garrantzia nabarmendu du Leitzak: «Tokian tokiko erreferentziak sortzea beharrezkoa da bertso zaletasuna zabaltzeko. Etxarriko saioan, esaterako, 160 entzule inguru izan ziren, eta gehientsuenak bertakoak, Joseba Beltza eta Eneko Lazkoz entzutera joandakoak».

Aurtengo txapelketako izen berriak Erika Lagoma, Julio Soto, Eneko Lazkoz, Jon Elizetxe eta Jon Barberena dira. Bertsolari berriak atera izana eskualde horietan bertso eskolak sortu eta egindako lanaren fruitu da. Aurrera begira ere joera horri eusteko itxaropena du Leitzak: «Badira bertso eskolako kideak hemendik pare bat urte edo hirura txapelketan parte hartuko dutenak».

Txapelketa aurretik berotzeko, Liga

Aurten hirugarren aldiz, txapelketa aurretik 15 saioko liga jokatu da, besteak beste Urdiain, Bakaiku, Etxarri-Aranaz, Irurtzun, Betelu, Astitz eta Iruñean. Liga indartuz Txapelketari pisua kentzea du helburu Nafarroako Elkarteak eta egun, Txapelketak adina garrantzia badu. Horrela, bertsolariek ingurune naturalago batean kantatzen dute. Txapelketako estuasunik sufritu gabe ohitzen dira jendaurrera eta bertsotan trebatzen dira. Bertsolarientzat bakarrik ez, Nafarroako bertsolaritzarentzat ere formula aproposa da Liga, normalean bertso saiorik antolatzeko ohiturarik edo bitartekorik ez duten herriei saio bat antolatzeko aukera eskaintzen baitie.
Zortzi finalistak

Estitxu Arozena:

Lesakarra, 28 urte.
Nafarroako Txapeldun 1995 eta 1998-an.
Bertsolaritza irakaslea.

1993tik parte hartu duzu txapelketan. Zer bilakaera izan duzu?

Hasierako urteetan ez genuen esperientziarik, baina sekulako ilusioa bai, eta oso txapelketa bereziak izan ziren. Urteekin freskotasuna galtzen da, eta txapelketa ohiturazko bihurtu zait. Baina bertsotako mailan, orokorrean, irabazi egiten da. Aurten, berriz, gogo berrituta nago. Bertsotan ere gustura ari naiz.

Finalean zer?

Ahalik eta saiorik onena egin nahi nuke, eta txapelik ez irabazi, horrek erran nahi bailuke goi-mailako finala izan dela.

Zer ariketa da zurea?

Ez dut lan bat bestea baino gogokoago, gaia baizik. Gustuko rolean jartzea da kontua, bertsotan saiatzen bainaiz paperean ondo sartzen, pertsonaia ahalik errealen egiten.

Xabier Legarreta
»Arano» ezizenak dioenez, Aranokoa.
27 urte.

Azken txapelketetan finalista, eta 2000. urtekoan txapeldun orde.
Londreseraino iritsi da bertsotan.
Igeltseroa.

Bittor Elizagoien

Arraiozkoa.
42 urte.
Nafarroako Txapeldun 1994an eta 1999an.
Txapelketan beteranoena, hau 25. aldia du. Iaz omendu zuten horregatik.
Igeltseroa.

Joxe Juan Zubieta

Lesakakoa.
27 urte.
Bere kabuz ikasi zuen bertsotan, eta Bortzirietako bertso eskolan trebatua.
Laugarren txapelketa du eta hirugarren finala.

Jon Barberena

Elizondokoa,
24 urte.
Falcesko ikastetxean A ereduko euskara irakasle.

Nola hasi zinen txapelketan?

Iaz Anizen, txapelketako ligako saioa jokatu zen. Saio ostean, alkoholak lagunduta ni ere aritu nintzen kantari. Bittor Elizagoienek entzun ninduen eta niri deus erran gabe nire izena eman zuen Lesakako taldekako txapelketan eta Nafarroako Txapelketan. Bittor izan dut beti gibelean, prestatzen eta animatzen. Berari zor diot dena.

Non prestatu zara?

Lau lagun biltzen gara Mugairen. Giro ona dugu, eta eskertzen da, ez baitugu aukera askorik bertsotan aritzeko eta hobetzeko.

Finalean zer?

Denaren gainetik, gozatzera noa. Nire helburua bete dut jada. Berdin zait postua, sentsazio on batekin bukatu nahi dut. Bakarkako gaian aritzen naiz gustuen.

Xabier Silveira

Lesakarra.
26 urte.
1997an Nafarroako Txapeldun. Azken urteetan txapela ia ukitzera iritsia.
15 urterekin hartu zuen parte lehen aldiz txapelketan.
Tabernaria.

Juan Mari Lopez

Lesakako oiartzuarra.
Nafarroako Txapelketan 1998an kantatu zuen lehen aldiz. Bi urteko isilunearen ondoren, berriz itzuli da.
Lesakako sagardotegiko nagusia.

Manolo Arozena

Lesakako goizuetarra.
Nafarroako Txapeldun 1990-1993 artean.
Ikasle izan zituen E. Arozena, Silveira, Olaetxea, Fernandez...
Kamioilaria.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude