Patxi Zubizarreta: "Kanpoan ez dago interesik hemengo arazoa ulertzeko"
- Patxi Zubizarreta (1964, Ordizia) Gasteizen bizi da. Haur eta gazte literaturaren kritikaren errekonozimendua jaso du. Helduentzako ere ederki idazten du alta. Horren lekuko Barrikadak (Alberdania) eleberria. Barrikadak zirrara pizten duen liburua da, zinez. Zinez, zinemarako idatzitako nobela da. Duela hogei urte girotutako erretratua paratu du Patxi Zubizarretak. Idazleak gogo bizia eta begi zoliak paratu ditu tren baten barruan, Vigo-Hendaia espresak egindako ibilbidean. Euskal Herrian bizi dugun gatazka gaitzat hartu du idazleak. Lan gaitza beraz. Literatur zale hori, espresa hartzeko billetea erostera gonbidatzen zaitugu. Patxi Zubizarretaren eleberrigile sena aurkituko duzu bere ibilbidean.
Elkarrizketaren ibilbide honen hasieran, imajina dezagun liburua koadro gisara. Hots, literatura paisaia moduan. Nola ikusten duzu euskal literaturaren paisaia?
Idazle gisa berriz, paisaia horretan nola ikusten duzu zure burua?
Beste paisaietako koloreetatik zerbait hartu nahian ari den idazlea bezala, koadro polit bat osatu nahian ari den idazle bat.
Nola definituko zenuke polit hori?
Oso gauza bitxia da, haur eta gazte literaturan ideiak azkar garatzen ditut, baina helduentzako lan bat burutu ostean basamortua etortzen zait. Michael Winterbottonen Wonderland pelikula ikusi ondoren hauxe esan nion nire buruari: «Hau da nik literaturan egin nahi dudana». Baina ez dakit hori nola gauzatu. Liburu politak irakurtzen ditut, baina gero nik ez nuke politasun hori nahi nire liburuetan.
Zer da justu film hori?
«Nire idazle bizitzaren sakonean helduentzat idazteko gogoa dago», esana duzu inoiz. Helduentzako idaztea sakonago idaztea al da?
Ez, ez eta ez. Ipuin txikienean helduentzako idazten duzunean bezain sakon idatz dezakezu. Demagun, nik Barrikadak nobelaren ildotik ipuin txiki bat idatz dezaket: Pikolo izenburua jartzen diot. Herri txiki bat, eta bertako herritarren eta guardia zibilen semeen arteko harremanak landu ditzaket. Istorio hori haurrentzat modu batera egingo nuke. Helduentzat idaztean, berriz, askeago sentituko nintzateke nolabait. Izan ere, bietan irakurlea nor den kontuan hartu behar dut, eta bietan, nolabait, sinpletasunaren bidetik iritsi ninteke sakontasunera. Haatik, helduen literaturan pertsonaien pentsamendua eta harremanak ñabardura gehiagorekin osatu behar ditut, edo aukera hori eskaintzen dit behintzat. Alegia, zuk aipatu koadro horretan zertzelada gehiago, ñabardura gehiago sar dezaket.
Haur eta gazte literatura bereizi ohi dituzu. Nolakoa da genero hauekiko zure harremana?
Literaturaren paisaia orokorra utzi eta sar gaitezen Barrikadak liburuan. Zein testuinguruan edota nola sortu zenuen? Zergatik?
Nire jaioterrian, Ordizian, gurasoen etxe parean trenbidea dut, honen ondoan errepide nagusia, -nazionala?- eta bestaldean Guardia Zibilen kuartela. Paisaia edo ingurumari hori guztia ikusmira erakargarri gisa bizi izan dut txikitatik, koadro batean jasotzeko modukoa da. Garai batean oso paisaia ezaguna egiten zitzaigun. Gaurko gazteei ez hainbeste. Barrikadak, alde horretatik begiratuta, egungo gazteek memoria historikoa landu dezaten liburua edo koadroa izan daiteke, gure iraganari begiratzeko leiho moduko bat. Garai hura gogoan nuen eta erretratatzeko gogoa ere bai.
Duela 20 urteko gatazkaren parametroetan idatzitako liburu gisa hartu behar al da?
Narrazioa bost ataletan eraikia da, atal bakoitzaren hasieran idazle baten aipu bat paratu duzu: Paul Auster, Marcial Lafuente Estefania, Ignacio Aldecoa, Julio Llamazares eta Itxaro Bordarenak. Narrazioaren kontalariak bost izaki, zer moduz eraikitze lan horretan?
Tereixaren ondoren Miguel lapurra dator. Gero Guardia Zibila, hurrena euskal militantea, eta adinez zaharra den pertsona azkenik. Nobela edo koadroa soziologia ezberdineko piezek osatua da, mosaiko bat da.
Ez nuen soziologia moduko bat osatzea helburu. Tereixa aipatuko dut, adibide gisa. Nik sarritan egin dut Ordizia eta Gasteiz arteko bidea. Behin Kanariar Uharteetatik zetorren neska batekin elkartu nintzen. Ordiziara iritsitakoan barrikada bat zegon trenbidean, Guardia Zibila jaitsita zegoen kuarteletik, tiro eta su festa zegoen nolabait, eta neska hura beldurrak akabatua zegoen trenean. Trenari sua emango ote zioten pentsatu zuen. Nik las3aitu nahi izan nuen eta gero taxi bat hartzera lagundu nion.
Liburuan, gatazkak -Tereixa pertsonaiaren bitartez- euskal gatazkatik kanpo daudenei nola eragiten dien agertzea ere izan da nire asmoa.
Psikologiaren aldetik ere, elkarrizketetan erreparaturik, ondo landuak dira pertsonaiak. Zer moduz beraiekin?
Zein da osatzen lan gehien eman dizun pertsonaia? Guardia zibilak, apika? Euskaraz azaltzeagatik-edo, esan nahi dut.
Azken pertsona, amona, berriz, bitxia.
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.
Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]