1970-1979


2002ko urriaren 27an

1970


- Joseba Elosegik bere buruari su eman zion Francoren aurrean.
- Burgoseko Epaiketa hasi zen.
- ETAk Eugene Beihl kontsul alemana bahitu zuen epaituen bizia bermatzeko.
- Ikastolen Federakundea sortu zen. 51 zentro eta 7.500 ikasletik gora zituen orduan.
- Ia hamarkada beteko debekuaren ostean karmeldarrek "Karmel" argitaratzeari ekin zioten.
- Fragaren Ministerioak "Jakin" aldizkaria debekatu zuen «sozialista eta nazionalistatzat» jo ostean.
- Jon Mirandek "Haur besoetakoa" nobela argitaratu zuen. Plazaratu ziren, gainera: Patri Urkizuren "Literatura eta kritika" saiakera, Xabier Kintanaren "Linguistika orain arte", Anjel Lertxundiren "Hunik arrats artean", Txillardegiren "Sustrai bila", Pedro Pujanaren "Euskal aditza (Bizkaiera)", Mikel Zarateren "Bizkaiko euskal idazleak", Juan San Martinen "Uhin berri", 1930etik aurrerako poeta askoren olerki-bilduma...
- Ez Dok Amairu taldeak "Baga, biga, higa... sentikaria" eskaini zuen.
- Hil ziren:
- Antonio Valverde idazle, marrazkilari eta pintorea.
Secundino Zuazo arkitekto bizkaitarra.
- -Victor Zubizarreta konpositorea.


1971


- Telesforo Monzon eta Txillardegi Ipar Euskal Herritik kanporatu egin zituzten Aberri Egunean gertatutako istiluen ondorioz.
- Mikel eta Amaia Lasa Alegriak "Poema bilduma" plazaratu zuten. Argitaratu ziren, gainera: Anjel Lertxundiren "Ajea du Urturik" nobela, Mattin bertsolariaren "Ahal dena" bertso-liburua, Fernando Mendizabalen "Gramatika Txikia Euskaraz", Ibon Sarasolaren "Euskal Literaturaren Historia", Aita Villasanteren "Hacia la lengua literaria común", Xalbador Garmendiaren "Lurraren kondaira", Gotzon Garateren "Marxen Marxismoa", Plazido Mujikaren hiztegia...
- Jakin-ek Rikardo Arregi zenaren omenezko liburua argitaratu zuen.
- Radio San Sebastián irratian eta Iñaki Gabilondoren zuzendaritzapean ostiralero berrogei minutuko euskarazko saioa emititzen hasi ziren.
- Urretxindorrak taldeak "Ai amatxo", "Neska zaharrak", "Iguria-ko boluan" eta "Mendi puntatik" abestiak disko txiki batean bildu zituen.
- Herri Gogoa argitaletxeak "Euskal kantari berri hautatuak" garaiko abeslari eta taldeen abesti sonatuenen bilduma plazaratu zuen kaset formatuan.
- Jose Maria Franco konpositorea, Ramiro Arrue pintorea, Akilino Izagirre Zepai bertsolaria eta Jose Artetxe idazle eta kazetaria hil ziren.


1972


- Iparretarrak erakundea sortu zen.
- Patxi Ezkiagak eta Joxe Erzibengoak haurrei zuzenduriko "Euskal Literaturaren Historia XVI-XVII" lehen liburukia ondu zuten eskola-haurrentzat.
- Koldo Mitxelenaren "Idazlan hautatuak", Txillardegiren "Hizkuntza eta pentsakera" saiakera edota Mikel Zarateren "Haurgintza minetan" nobela plazaratu ziren. Argitaratu ziren, gainera: "Borobila eta Puntua" antzerki-lana, Bernardo Atxagaren lehen argitalpena; Jose Maria Satrustegiren "Euskal izendegia" eta "Ekaitza"; Arantxa Urretabizkaiaren "San Pedro bezperaren ondoak"; Patxi Zabaletaren "Zorion baten zainak" poesi lana...
- Donostiako Ingeniaritza-Eskolako ikasle talde batek Elhuyar Kultur Elkartea sortu zuen.
- Elkar argitaletxea sortu zen Baionan.
- Imanol kantariak "Orain borrokarenean" diskoa plazaratu zuen.
- Ez Dok Amairu taldea desegin egin zen.
- Juan Luis Goenaga pintoreak "Itzalak" seriea sortu zuen eta Jose Grazena pintore irundarrak Euskal Pinturaren VI. sariketa irabazi zuen.
- Jesus Agirregabiria tenorea, Jon Mirande idazlea, Francisco Madina konpositorea eta Indalezio Ojanguren argazkilaria hil ziren.


1973


- Poliziak Eustakio Mendizabal "Txikia" ETAko buruzagia hil zuen apirilean.
- Espainiako Gobernuko presidente zen Carrero Blanco almirantea hil zuen ETAk.
- Errefuxiatuen aldeko gose-greba Baionan.
- Espainiako Informazio eta Turismo Ministerioak 25.000 pezetako diru-zigorra ezarri zion "Zeruko Argia"ri «Euskal unibertsitate eta eliza independenteak defendatu eta aldarrikatzeagatik».
- "Zabal" iritzi-aldizkaria eta liburudenda sortu ziren Baionan.
- "Poxpolin. Ume-kantak" haurrentzako bilduma jarri zen salgai.
- Argitaratu ziren: Joxan Artzek Zumeta pintorearekin elkarlanean sortutako "...laino guzien azpitik....eta ...sasi guztien gainetik..." olerki-liburua, Txillardegiren "Euskara batua zertan den", Luis Haranburu Altunaren "Itsasoak ez du esperantzarik"...
- Natxo de Felipek Oskorri taldea sortu zuen.
- Euskaltzaindiak dirua lortzeko kanpaina antolatu zuen.
- Udako Euskal Unibertsitatea erakundea sortu zen.
- Arabako Diputazioak Euskararen Zerbitzua sortzea erabaki zuen, hizkuntzaren irakaskuntza bultzatzeko.
- Hil ziren: Jesus Maria Arozamena idazle eta kazetaria, Juan Aranoa pintorea, Buenos Airesen eta Luis Ormaetxea idazlea, Argentinan.


1974


- LAB sindikatua sortu zen.
- ETA bitan zatitu zen: ETA militarra eta ETA politiko-militarra.
- Enbata mugimendua debekatu egin zuten.
- "Elhuyar" Zientzia eta Teknika aldizkaria plazaratu zen.
- Argitaratutako liburuen artean, aipagarri: Bitoriano Gandiagaren "Hiru Gizon bakarka" poema-liburua, Patri Urkizuren "Xaribariak", Txomin Peillenen "Jon Miranderen idazlan hautatuak", Edorta Kortadiren "Artegintza, Artista, Gizartea"...
- Intxixu antzerki-taldeak "Orria-778" obra taularatu zuen eta Debako Goaz taldeak Larzabalen "Senperen gertatua".
- Donostiako "La Voz de España" egunkariak euskarazko orrialdea plazaratzeari ekin zion.
- Arabako Ikastolen Elkartea sortu zen zerbitzu-kooperatiba gisa.
- Joxan Artzek eta Mikel Laboak "Ikimilikiliklik" ikustaldia ondu zuten.
- Guk taldea sortu zen.
- "Etxahunen trajeria" pastorala eskaini zuten Barkoxen, Eskuararen Egunean.
- Gorka Knörr kantari arabarrak bere lehen diskoa osatu zuen kantu zaharrekin.
- Frantziako telebista euskarazko ordu erdiko programa emitizen hasi zen.
- Gregoire eta Guillaume Epherre anaia zuberotarrak hil ziren.


1975


- Anjel Otaegi eta Juan Paredes Manot "Txiki" fusilatu zituzten.
- Francisco Franco hil zen.
- Koldo Izagirrek eta Bernardo Atxagak "Panpina Ustela" literatur aldizkaria sortu zuten.
- Beste askoren artean, J. M. Irigoienen "Hutsetik esperantzara", Eñaut Etxamendiren "Azken elurra", Mikel Zarateren "Ipuin antzeko alegi mingotsak" eta Antton Olariagaren "Eta abar" umore-liburua plazaratu ziren.
- Bizkaiko irakasle-talde batek "Euskalduntzen" eta "Alfabetatzen" metodoak argitaratu zituen.
- Seaskak "Ikastolak" aldizkaria plazaratu zuen eta hurrengo ikasturterako Pauen ikastola sortuko zela iragarri.
- Lur argitaletxea banandu eta Kriseilu argitaletxea sortu zen.
- RTVE "Euskalerria" izeneko euskarazko ordu erdiko saioa emititzen hasi zen.
- Izukaitz taldea sortu zen.
- Manex Pagola kantariak "Ortziken" eta "Euskaldunen Herrialdeak" ikuskariak aurkeztu zituen.
- Iker taldeak Lehen Sari Nagusia jaso zuen Durangoko Azokan Saioka testu-liburuei esker.
- Isidro Ansorena txistu-konpositorea, Iturri eta Jose Ignacio Etxeberria bertsolariak, Mari Paz Jimenez pintorea, Juan Zaragueta filosofoa eta Gabriel Aresti idazlea hil ziren.


1976


- Poliziak bost langile hil eta ehunka zauritu zituen Gasteizen.
- Eduardo Moreno Bergaretxe Pertur desagertu zen.
- 18 preso askatu zituzten eta 12 atzerriratu itzuli ziren.
- "Punto y Hora de Euskal Herria" aldizkari elebiduna sortu zen Iruñean.
- Nafarroako Ikastolen Elkartea sortu zen.
- 24 Orduak Euskaraz jaialdia burutu zen Donostian.
- Erein argitaletxea sortu zen Donostian.
- Bernardo Atxagaren "Ziutateaz", Koldo Izagirreren "Itsaso ahantzia", Jon Juaristiren "Euskararen ideologiak", Joxe Azurmendiren "Zer dugu Orixeren kontra?" saiakera eta Ramon Saizarbitoriaren "Ehun metro" eta "Ene Jesus" nobelak plazaratu ziren, besteak beste.
- Eltzegor taldea sortu zen.
- Niko Etxartek Minxoriak plaza-taldea sortu zuen.
- Xabier Letek "Kantatzera noazu" argitaratu zuen. Argitaratu ziren gainera: Gorka Knörren "Nik nahi dudana", Imanolen "Herriak ez du barkatuko", Hibai Rekondoren "Euskal Herria 1975", Urkoren "Sakonki maite zaitut Euskal Erria", Oskorriren "Gabriel Arestiren omenez", taldearen lehen diskoa....
- Hil ziren: Jose Etxeandia euskaltzale bizkaitarra, Isidoro Fagoaga tenore eta kultur eragile nafarra, Xalbador bertsolaria, Luis Dassance eta Antonio Arrue euskaltzainak.
-


1977


- Ikurrina legeztatu zen Hego Euskal Herrian.
- Gerra Zibilaren osteko lehen Aberri Eguna Hego Euskal Herrian eta lehen hauteskundeak Espainian.
- Amnistiaren Aldeko Batzordeek Askatasunaren Ibilaldia antolatu zuten.
- Espainiako Gobernuak Amnistia dekretatu zuen preso politikoentzat.
- Bizkaiko Ikastolen Elkartea Labayru Ikastegia eta UZEI elkartea sortu ziren.
- Kilometroak-en lehen edizioa egin zen Beasainen.
- Euskal Herri osoko euskal taldeek Euskal Antzerki Taldeen Biltzarrea sortu zuten.
- "Deia" eta "Egin" egunkariak plazaratu ziren. "Elebidun" deituak, biak.
- "Ipurbeltz" komiki-aldizkaria sortu zen.
- Jakin argitaldariak izen bereko aldizkaria plazaratzeari ekin zion berriro.
- Argitaratutako liburu aipagarrienen artean: Gandiagaren "Uda batez Madrilen", Kintanaren "Euskal Hiztegi modernoa", Torrealdairen "Euskal Idazleak gaur"...
- Plazaratutako diskoen artean: Gontzal Mendibil eta Xeberriren "Zaurietatik dario", "Kixki, Mixki ta Kaxkamelon", "Errobi" eta "Gure Lekukotasuna", Errobi taldearen lehen bi diskoak...
- Hil ziren: Mikel Arozamena bertsolaria, Ixaka Lopez Mendizabal idazlea, Madeleine Jauregiberri idazlea, Jose Arrue pintorea.


1978


- BVEk Jose Migel Beñaran Argala ETAko buruzagia hil zuen Angelun.
- Lemoizko Martxa antolatu zen martxoaren 12an.
- ESB, ANV, HASI eta LAIA-BAI alderdiek HBko Mahaia sortu zuten Altsasun.
- Hego Euskal Herriak ezezkoa eman zion Espainiako Konstituzioari.
- Euskaltzaindiak "Bai Euskarari" kanpaina erraldoia antolatu zuen.
- Euskaltzaindiak "El libro blanco del euskera" plazaratu zuen.
- "Ikastolen Ibilaldia 78" antolatu zen Uribe-Kostan.
- Euskaltzaindiaren batasunerako bidea onartu ez zuen talde batek Euskerazaintza elkartea sortu zuen.
- Euskadiko Filmategia sortu zen Donostian.
- Euskal Herrian Euskaraz elkartea sortu zen.
- Jimu Iturralde, Jon Juaristi, Ruper Ordorika, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla eta Joseba Sarrionandiak "Pott" literatur aldizkaria sortu zuten.
- Itoizek bere lehen diskoa aurkeztu zuen, Guk taldeak "Laborari, langile eta nagusi", Gorka Knörr-ek "Herri bat gara", Errobik "Bizi-bizian"...
- Argitaratutako liburuen artean aipagarri: Bernardo Atxagaren "Etiopia", Txillardegiren "Euskal Gramatika", Koldo Izagirreren "Guardasola ahantzia", Pello Lizarralderen "Hilargiaren Hotzikarak", Daniel Landarten "Aihen ahula"...
-


1979


- Gladys del Estal hil zuen poliziak, Lemoiz geldiarazteko martxa erasotu zuenean Tuteran.
- Gernikako Autonomi Estatutua onartu zen Araba, Bizkaia eta Gipuzkoarentzat eta Euskal Autonomi Erkidegoa sortu zen.
- Auñamendi argitaletxeak "Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco" entziklopediaren lehen liburukia plazaratu zuen.
- "Euskadi Sioux" aldizkaria sortu zen.
- Osina Irrati librea sortu zen Donostialdean.
- Juanba Berasategiren "Fernando Amezketarra" laburmetraiak Bilboko Dokumental eta Laburmetraien lehiaketa irabazi zuen. Marrazki bizidunetako euskarazko lehen lana zen.
- Antton Olariagak "Zakilixut", urtebetean egindako tiren bilduma plazaratu zuen.
- Arantxa Urretabizkaiak "Zergatik, Panpox?" argitaratu zuen, Gotzon Garatek "Goizuetako ezkongaiak", Joxe Austin Arrietak "Abuztuaren 15eko bazkalondoa", Amaia Lasak "Nere paradisuetan"...
- Hil ziren: Mikel Zarate idazlea, Pierre Bordazarre txahun-Iruri pastoralgile eta koblakaria, Inazio Mokoroa konpositore eta organojolea, Jose Mari Urzelai pintorea, Jokin Zaitegi idazle eta itzultzaile eta Jon Oñatibia idazle eta kultur eragilea.


ASTEKARIA
2002ko urriaren 27a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Inko Iriarte (LAB): “Prebentzio neurriek egiten dute huts behin eta berriz”

"Prebentzio neurriek egiten dute huts behin eta berriz", salatu du LAB sindikatuko lan osasunerako Nafarroako arduradun Inko Iriartek. Atzo izan zen azken lan heriotza. Andosillako lantoki batean karga gainera erorita zendu zen 49 urteko errioxarra. Hamaika egunean... [+]


2025-05-28 | Irutxuloko Hitza
Gladys del Estal omenduko dute igandean, haren hilketaren 46. urteurrenean

Gladys Gogoan elkarteak eta Eguzkik Gladys del Estal ekologistaren omenezko ekitaldia antolatu dute igande honetan. Gladys del Estal duela 46 urte hil zuen Guardia Zibilak Tuteran, nuklearren aurkako mobilizazio batean. 1979ko ekainaren 3an gertatu zen, energia nuklearraren eta... [+]


“Konpetentziak ezin dira ebaluatu unibertsitatera sartzeko proba batean; ikasleen jarraipena behar da horretarako”

Unibertsitatera Sartzeko Probaren (USAP) eredu berriari egingo diote aurre Hego Euskal Herriko milaka ikaslek, ekainaren 3tik 5era. Batxilergoko bi irakasle elkarrizketatu ditu ARGIAk: “Azterketa berria konpetentziala bihurtu nahi dute, baina memorian oinarritua izaten... [+]


2025-05-28 | Sustatu
EAEko gazteen %43ak euskara darabil sare sozialetan

Gazteen Euskal Behatokiak EAEko gazteen sare sozialen inguruko inkesta baten emaitzak zabaldu ditu. Datuen arabera, euskararen erabilera sare sozialetan 15-29 urteko gazteen artean ehuneko 6,6 puntu hazi da azken hiru urteetan, % 43,6an kokatuz (2022 eta 2025eko neurketak... [+]


Naziometroa
Euskal herritarren %57ak uste du jarrera erreakzionarioak ugaritu egin direla bere inguruan

VII. Nazimetroaren emaitzak aurkeztu dituzte Telesforo Monzon eLab-ek, Aztikerrek eta Parte Hartuzek. Joera erreakzionarioen hazkundea bi eremutan identifikatu dute nagusiki: migratzaile eta kultura aniztasunarenean, eta genero berdintasun eta feminismoarenean. Joerak... [+]


Hurrengo ikasturterako irakasle gehigarriak jasoko ditu Seaskak

Bordeleko Errektorearekin hitzartu du "behin-behineko" akordioa Seaskak. Horrez gain, Euskararen Erakunde Publikoarekin eta Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin hitzarmena sinatzeko negoziaketak abiatuko dituzte hurrengo astean. Azterketak euskaraz egiteko aukera... [+]


2025-05-27 | ARGIA
Azpikontratatutako langile bat hil da Amurrion teilatutik behera erorita

Tubos Reunidos enpresan ari zen lanean eta teilatutik behera erorita hil da, sindikatuek jakinarazi dutenez. azken honekin 22 dira 2025ean hil diren langileak.


2025-05-27 | Estitxu Eizagirre
Lurraren defentsa
Uribarri Jauregiko akanpadan iraganeko borrokak eta egungo nazioartekoak uztartu zituzten

Maiatzaren 16tik 18ra EH Bizirik sareak deituta kanpaldia egin berri dute Uribarri Jauregin. Hainbat ekintza, hitzaldi eta tailer egin zituzten bertan. Besteak beste, Lemoizko zentral nuklearraren, Pasaiako superportuaren eta Olaztiko erraustegiaren aurkako borroketan ibilitako... [+]


Hilberria
Richard Irazusta politikaria hil da, 66 urterekin

Lizarra-Garaziko akordioan hartu zuen parte, Abertzaleen Batasunaren ordezkari gisa. Alderdi horretako bozeramaile izan zen. Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeetara aurkeztu zen 1988an, 1993an, 1995ean eta 1997an. Azken hamar urteotan Hendaiako auzapezorde izan da.


Haur irakurzaleek ere beren topaketa eguna izango dute

Dantza, xake edo kirol topaketak egiten diren bezalaxe, literatura gustuko duten haur eta gazteek ere zaletasuna partekatu, elkar ezagutu eta egunpasa ludikoa egiteko aukera izango dute, datorren igandean. Ikasturtean zehar elkarri gutunak idazten aritu diren 130 gaztetxo... [+]


2025-05-27 | Jon Torner Zabala
Artzain eta sukaldariak eskutik, Ja(ki)tea elkartearen liburu berrian

2009an sortua, euskal sukaldaritza tradizionala sustatzea du helburu Ja(ki)tea elkarteak, abeltzain, laborari edota arrantzaleen jarduna nabarmentzearekin bat. Hamaika modura egin dakieke aitortza, eta oraingoan liburu berria plazaratuta azaldu die elkarteak esker ona,... [+]


Analisia
Aroztegiko epaiketa: sorgin ehiza modernoa

Aroztegiko epaiketaren akusazioen –fiskaltza eta akusazio partikularra– idazkiak irakurrita, pentsatzekoa zen epaiketan aterako zituztela froga argiagorik, horrekin bakarrik talde kriminalaren akusazioa oso larria baitzen. Ez ba, bost eguneko epaiketa zuzenean... [+]


2025-05-27 | Mikel Aramendi
Distopia orwelldarra beste 99 urterako Txagos uhartedi urrunean

Erresuma Batuko ika-mika parlamentarioaren mamia zen Keir Starmerren gobernuak, azkenean, sinatu duela Maurizioko Errepublikarekin Txagos uhartediaren subiranotasuna hari aitortzen dion tratua. Hori bai, bertan AEBek (Erresuma Batuaren presentzia hutsaren hurrengoa baita) duten... [+]


2025-05-27 | ARGIA
50 urteko behargin bat hil da Andosillan, zama gainera erorita

Foruzaingoaren esanetan, ezbeharra gertatu den lekuan bertan hil da 50 urteko langilea. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, urte honetan dagoeneko 21 langile hil dira beharrean ari zirela.


Eguneraketa berriak daude